Bunama nedir? bunamanın nedenleri?

Bunama nedir? bunamanın nedenleri?

65 yaşının üstündeki kişilerde bunamanın en önemli sebebi Alzheimer Hastalığıdır. Ancak 65 yaş altı erken başlangıçlı bunamanın birçok nedeninden biridir. Normal yaşa bağlı zihinsel azalmada, özellikle 80-85 yaş sonrası organize etme, planlama, isimlendirme ( bu neydi ) ve kelime bulmada azalma olabilir.

Orta yaş birinde gelişen bunamalar geniş bir tanısal değerlendirmeyi gerektirir. Erken tanı konulduğunda geriye hızla dönebilen bunamalar mevcuttur(vitamin B12 eksikliği, süregen kansızlık, tiroid hormon bozuklukları, infeksiyonlara bağlı bunamalar gibi). Bunaması olan hastada hafıza ve zihinsel bozukluklar yanında psikiyatrik ve davranışsal sorunlar sinsice başlayabilir ani de olabilir. Kısa Mental Durum Muayenesi Testi ve Saat Çizim Testi erken tanı için çok önemlidir. Hastanın genel bakımı azalabilir, giyimi titiz değildir. Önce yakın bellek bozulur, birkaç dakika önce konuşulanları tekrar sorar, ancak uzak bellek olarak örneğin çocukluğunu net bir şekilde hatırlayabilir. Dikkat bozulur, hesaplama yapamayabilir, kaybolabilir, eşyalarını kaybedebilir. Yargılamadaki bozukluk nedeni ile çabuk kızabilirler, saldırganlaşabilir , kontrolsüz, kişiliğine uymayan davranışlarda ve cinsel davranışlarda bulunabilirler, çökkünlük yaşayabilirler. Davranış sorunları akşamüstü kötüleşebilir (Gün Batımı Sendromu). Dil işlevlerinde bozulmalar, giyinme, çatal bıçak kullanma, yemek yapma saç tarama, diş fırçalama, telefon, tv kumandası kullanma, giyinme gibi günlük yaşam aktiviteleri bozulur. Planlama gibi beyin yürütücü işlevleri genellikle bozulur. İleri dönemlerde kendine hiç bakamama, yataktan kalkamama, kjlo yitimi (beslenmeleri bozulur) ve infeksiyonlara yatkınlık (dirençleri düşebilir, ilaçları muntazam kullanmayabilirler) ile genel durum daha da kötüleşebilir. Artık sürekli bakılacak hasta olmuşlardır. Yaşlılara bakım veren kuruluşlar hızla artmaktadır, ancak evde bakım her zaman daha iyidir(tanıdığı alışık olduğu ortam ). Bakım verenlerin zorluklar, bıkkınlıklar, çaresizlikler, yaşayabilecekleri de göz önünde tutulmalıdır. Genellikle 2-3 ayda bir dönüşümlü olarak ve genelliklede ailedeki kadınlarca üstlenilen bu bakım için aile eğitim almalıdır. Medikal tedavi nörolog ve psikiyatristlerce yapılmalı, diğer tıbbi sorunlarda ilgili tıbbi branş tarafından çözülmelidir. Araba kullanmamalı, tek başına kaybolma ihtimali nedeni ile adres ve telefon yazılı kart taşımalı, düşme olasılığına karşı ev ve yatağında önlem alınmalı, günlük yaşamında bir şeylerle uğraştırılmalıdır. Kendi parasını koruması olanaksızlaşan hastaya vasi tayini mahkemeler tarafından yapılabilir. Uyku bozuklukları, depresif belirtiler, hezeyanlar(akla mantığa uymayan özelliklede kuşkuculukla ilgili inançlar,insanların eşyalarını çaldığı, yaşadığı evin kendi evi olmadığı şeklindeki inançlar ) varsanılar (halüsünasyon), bir aşağı bir yukarı gibi amaçsız gezinmeler,çabuk sinirlenme,öfke nöbetleri,ajitasyon,tartışma şeklindeki sözel, fiziksel ve cinsel davranış sorunları uzman doktorlarca tedavi edilmelidir. Hastaya bakanlar bu olumsuz davranışların doğrudan kendilerine yöneltildiğini düşünmemeleri hastalığın özelliği olduğunu nasıl grip olduğunuzda burnunuz akarsa, bu hastalıkda da davranış bozukluğu olabileceğini bilmelidirler. Yaşlılarda en etkili doz uzmanlarca saptanarak ilaçlar kullanılmalıdır. Bakım verenlerin terapisi önemlidir( hastalık ilerledikçe hastanın yıkama besleme gibi fiziksel ihtiyaçlarını karşılamadaki zorluklarla oluşan yük ile kendini aciz hissedebilir ve depresif durum gelişebilir).Uğraş ve Sosyal Terapiler hastanın gününü doldurup, kalan yeteneklerinin korunmasını sağlayabilir.

Bu makale 14 Mart 2019 tarihinde güncellendi. 0 kez okundu.

Yazar
Uzm. Dr. Cem Yalçın

 

Merinos İlkokulu,
Bursa Erkek Lisesi,
İstanbul üniverstesi istanbul tıp fakültesi,
AKÜ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

 

 

Etiketler
Alzheimer sebepleri
Uzm. Dr. Cem Yalçın
Uzm. Dr. Cem Yalçın
Bursa - Psikiyatri
Facebook Twitter Instagram Youtube