Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir? neyden kaynaklanır?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir? neyden kaynaklanır?

DEHB ( Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) 12 yaşından önce bazı belirtilerinin ortaya çıktığı, çocukluktan başlayan ( çocuklukta %5-10, erişkinlerde -17 yaş sonrası %4 görülme sıklığı olan) erişkinlikte de devam edebilen, toplumsal ve okulla/işle ilgili etkinlikleri bozabilen bir rahatsızlıktır.

Aile genetiği, ikiz ve evlat edinme çalışmaları genetik bir köken düşündürür. Dikkatsizliğin Baskın Olduğu görünümde; çoğu kez iş yaparken, oyun oynarken, ders dinlerken, uzun konuşmaları dinlerken ya da uzun okumalarda dikkatini sürdürmekte zorlanırlar. Kendisi ile konuşulurken dinlemiyor aklı başka bir yerde gibi görünürler. Ayrıntılara özen göstermez, okul/iş ya da etkinliklerde dikkatsizce yanlış yaparlar. Okulda verilen görevleri, sıradan günlük işleri, işyeri sorumluluklarını tamamlayamazlar. Dağınık ve düzensiz çalışır, zaman yönetimini yapamaz ve zaman sınırlamalarına uymazlar. Rapor hazırlamak, form doldurmak, uzun yazıları gözden geçirmek istemezler. İş ya da etkinlikler için gerekli okul gereçleri, kalem, cüzdan, anahtar, gözlük, cep telefonu gibi nesneleri kaybederler. Dış uyaranlarla dikkatleri çabuk dağılır. Randevulara uymakta, telefonlara geri dönmekte, fatura ödemekte ve randevulara uymakta unutkandırlar. Ancak aileler bazen bilgisayar oynarken ve televizyon seyrederken çok dikkatli olduklarını belirtmektedirler. Aşırı Hareketlilik ve Dürtüsellik görünümünde ise çoğu kez kıpırdanır, ellerini ve ayaklarını vurur, oturması gereken yerden( sınıf, ofis) kalkar, koşuşturur, tırmanır( erişkinlerde sadece huzursuzluk hissetme şeklinde) etkinliklere katılamazlar. Aşırı konuşur, kuyrukta sırasını bekleyemez, başkalarının sözünü keser, izin almadan başkalarının eşyalarını kullanabilirler. Bu durumlar arkadaşlarla, anne baba ve öğretmenlerle tartışmaya ve kavgalara neden olabilir. Hatta fiziksel kavgalara. Ailelerin sosyal yaşamları da bu durumdan etkilenebilir. Tedavi görmemiş olgularda anksiyete ve depresif durumlar oluşabilir.

Yaklaşık olarak DEHB olgularının üçte ikisinde yetişkinlikte belirtilerin devam ettiği ve bunların üçte birinin yetişkin DEHB tanısı aldığı çalışmalarda gösterilmiştir. Yetişkinde DEHB tanısını saptamak önemlidir çünkü önemli derecede sosyal, evlilik ve mesleki sorunlara yol açar. Öğrenme güçlüğü, bunaltı ( anksiyete) çökkünlükle (depresyon) beraberlik gösterebilir. Tanı ölçütleri gereği belirtilerin birden fazla ortamda değerlendirilmesi gerekir. Farklı bilgi kaynaklarından ( anne baba, öğretmen, kendisi) bilgi edinilmesi için çeşitli ölçekler bulunmaktadır. Çocuklarda görülen birliktelik durumları arasında Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu sonrasında Davranım Bozukluğu ve erişkinlikte de Antisosyal Kişilik Bozukluğu gelişebilmektedir. Daha düşük eğitim alma (Akademik kayıp; zekası ile orantısız başarısı nedeni ile sınavlardan istediği sonuçları alamaması ile olur) ve daha kötü iş koşullarına sahip olma erişkinlikte yaşanabilecek sorunlardır. Tedavisinde stimülan ilaçlar ilk sıra tedavidir ve stimülan olmayan ilaçlar kullanılır. Ayrıca Psikoeğitim (hastalık- gidişi-tedavi- sorunlar), Anne Baba Eğitimi, Davranışsal Düzenleme ve Sosyal Beceri Eğitimi planlanabilir. Sonuç olarak bu rahatsızlıkta herkesin eğitimi temel konudur.

Bu makale 20 Mart 2019 tarihinde güncellendi. 0 kez okundu.

Yazar
Uzm. Dr. Cem Yalçın

 

Merinos İlkokulu,
Bursa Erkek Lisesi,
İstanbul üniverstesi istanbul tıp fakültesi,
AKÜ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

 

 

Uzm. Dr. Cem Yalçın
Uzm. Dr. Cem Yalçın
Bursa - Psikiyatri
Facebook Twitter Instagram Youtube