Öksürük vücudun bir savunma mekanizması ve hava yollarını temizleyen bir reflekstir. Öksürük ile solunum yollarına giren mikrop, toz ve yabancı cisimler atılarak solunum yolları temizlenmeye çalışılmaktadır.
Çocuklarda hastalık olmaksızın da öksürük görülebilir. Yapılan çalışmalarda çocuklarda çeşitli nedenlere bağlı olarak günde 5-10 kez öksürdüğü saptanmıştır.
Erişkinlerin aksine; çocuklar ve bebeklerde balgam çıkarmak zordur. Bu zorluk yaş küçüldükçe artar ve hatta küçük bebekler öksürmede zorlanırlar. Öksürük eğer balgamlı ise yaş öksürük, balgamsız ise kuru öksürük olarak tanımlanır.
Süresine göre öksürük tanımlandığında üç grupta incelenir.
Akut
Uzamış
Kronik öksürük
Eğer öksürük 2 hafta sürerse akut ,
2-4 hafta sürerse uzamış,
4 haftadan daha uzun süren öksürükler kronik olarak tanımlanmaktadır.
Öksürüğe yol açan nedenler nelerdir?
- Solunum ve akciğer enfeksiyonları
Bu grup hastalıklar içinde; krup, boğmaca, sinüzit, zatürre ve bronşiolit başlıcalarını teşkil eder.
- Hava yollarındaki yabancı cisimler
- Solunum yolları yetersiz doğan bebekler
- Reflüsü olan bebek ve çocuklar
- Tüberkülozlu hastalar
- Astımlı hastalar
- Öksürüğü alışkanlık haline getiren çocuklar.
Akut öksürükler genellikle viral enfeksiyonlarda görülür. Ani başlayan öksürükte yabancı cisim düşünülmelidir. Bakteriyel enfeksiyonlarda öksürük başlangıçta kuru, daha sonra balgamlı öksürüktür.
Öksürüğü olan bir hastada nedeni saptamak önemlidir. Hastayı muayene eden doktorun muayene bulgularının yanısıra laboratuar bulguları da nedeni saptamada yardımcıdır.
Öksürüğü olan bir çocuk ne zaman doktora başvurmalıdır?
- Eğer bebek üç aylıktan küçükse,
- Solunum sıkıntısı var, solunum sayısı artmış ise,
- Ateşi var. Öksürük sert ve sonrasında kusuyorsa,
- Sarı, yeşil ve kanlı balgam çıkarıyorsa,
- Hasta bir süredir bir şey yeme ve içmeyi reddediyorsa,
- Öksürük devamlı bir hal almış ve azalma görülmüyorsa doktora başvurmalıdır.
Tedavide öksürük kesici ilaçlar kullanılmaz. Balgam sökücü preparatlardan faydalanılabilir. Hastanın sıvı alması önemlidir. Bitki çayları ve ıhlamur balgam sökücü olarak kullanılabilir. Öksürüğe neden olan viral enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisinin yeri yoktur. Öksürük nedeninin bakteriyel veya viral olup olmadığını saptamak önemlidir. Çoğu zaman bu ayırım kolay olmamakta, ancak detaylı laboratuar incelemeleri ile mümkün olmaktadır.
Sonuç olarak;
- Öksürük vücudumuzun bir korunma mekanizmasıdır.
- Bebek ve çocuklarda kesinlikle öksürük kesici reçetesiz satılan ilaçlar kullanılmamalıdır.
- Öksürük tedavisinde antibiyotiklerin kullanımına doktorun karar vermesi gerektiği önemlidir.
- Öksürüğün, ciddi bir hastalığın habercisi olabileceği unutulmamalıdır.
Prof. D Nuran GÜRSES
Çocuk ve Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı
