Op. Dr. İhsan AlurKalp Damar Cerrahisi
Anevrizma damarların kalıcı olarak genişlemesi veya balonlaşmasıdır. Anevrizma en sık vücudun en büyük atardamarı olan aortada gelişir. Anevrizma zamanla daha da genişler ve tedavi edilmediği takdirde patlar ve çoğunlukla ölüme neden olur. Çoğu kez anevrizmalar bir şikayete neden olmaz ve tesadüfen başka nedenlerle yapılan incelemelerde fark edilir Anevrizma erkenden teşhis edildiğinde kalıcı tedavisi mümkündür. Anevrizmanın klasik tedavisi ameliyat ile genişlemiş damar bölümünün suni bir damar ile değiştirilmesidir. Daha az rahatsızlık verebilecek bir başka tedavi yöntemi ise özel bazı kateterler ile damarın içine girilip, anevrizmanın olduğu damar bölümüne içerden suni damarın yerleştirilmesidir. Anevrizma için bazı kişiler risk altındadır. Bunlar. Altmış yaşın üzerindeki kişiler, Ailede yada akrabalarda anevrizması olanlar, Sigara kullananlar, Bacaklarda damar hastalığı olanlar, Yüksek kan basıncı olanlar, Yaş ilerledikçe anevrizma riski artar. Anevrizma ayrıca erkelerde daha sık görülür. Nedeni: Anevrizmanın nedeni tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Ancak damar duvarının içindeki kan basıncına dayanmasını sağlayan kollagen ve elastin isimli proteinlerin çok çeşitli nedenlerle tahrip olması anevrizmanın en belirgin özelliklerindendir. Yani anevrizmada bir çeşit damar duvarının zayıflaması ve sonra da içindeki basınca dayanamayıp genişlemesi söz konusudur. Bu olay sıklıkla ateroskleroz yani damar sertliği ile birliktedir. Belirtileri: Çoğu kez anevrizmalar bir şikayete neden olmaz. Kişiler bazen karında orta hatta her kalp atımı ile (nabız) şişip inen bir kitleyi fark edebilirler. Anevrizmaya bağlı olarak gelişen bel ağrısı, karın ağrısı yada sırt ağrısı yaşlılığa bağlanır. Ancak son birkaç gündür devam eden ve özellikle hipertansiyonla beraber olan karın, sırt ve bel ağrıları anevrizmayı düşündürmelidir. Bunun yanında anevrizmanın patlaması anlamına gelen rüptürde şikayetler tamamen farklıdır. Rüptür ani bir iç kanamaya yol açarak sıklıkla ölüme neden olur. Daha önce anevrizması olduğu bilinen yada bilinmeyen bir kişi ani gelişen şiddetli bel ve karın ağrısı ile beraber bayılma, tansiyon yüksekliği yada düşüklüğü durumunda rüptür akla gelmeli ve hemen hastaneye başvurulmalıdır. Tanı: Anevrizma erkenden teşhis edildiğinde kalıcı tedavisi mümkündür. Ancak genelde anevrizmalar pek fazla şikayete neden olmadığı için çoğu kez yapılan incelemelerde tesadüfen saptanır. Anevrizmaların önemli bir kısmı doktor muayenesi ile belirlenebilir. Ancak anevrizma tanısında en basit yöntem ultrasonografidir. Ultrasonografi anevrizmaların tanısında basit, hızlı, ucuz ve güvenilir bir yöntemdir. Ultrasonografi ayrıca toplumda anevrizmalar için çok iyi bir tarama aracıdır. Altmış beş yaşın üzerindeki bütün erkeklerin hayatlarında en az bir kez ultrasonografi ile anevrizma yönünden değerlendirilmeleri gereklidir. Anevrizma tanısında özellikle tedaviyi planlamak için başka yöntemlerde kullanılmaktadır. Bunlar bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ve anjiografidir. Bu yöntemler ile anevrizmanın ne kadar büyük olduğu (tedavi planlamasının en önemli öğesidir), nerede olduğu ve hangi organlarla ilişkide olduğu belirlenir. Anjiografi cerrahi girişimi plnalamak için genelde gerekmez, ama endovasküler anevrizma onarımı planlanırken çektirilmesi uygundur. Tedavi: Anevrizmanın varlığı her zaman ameliyat anlamına gelmez. Ameliyat kararı anevrizmanın çapı ve hastanın şikayetlerine göre alınır. Anevrizmanın çapı tedavinin zamanlamasını belirleyen en önemli faktör olup, anevrizma büyüdükçe rüptür riski artar. Bu nedenle 5.5 cm den küçük anevrizması olup ta şikayetli olmayan hastalarda ameliyat gerekmezken, anevrizmanın en geniş çapı 5.5 cm yi aştığında (yaklaşık iri bir limon kadar) artık ameliyat gereklidir. Daha küçük anevrizmalar ağrı yapıyorsa yada aralıklı yapılan ölçümlerde anevrizma hızlı büyüyorsa ameliyat gerekebilir. Bu nedenle 5-5.5 cm den küçük ve şikayet yapmayan anevrizması olan kişiler altı ayda bir ultrasonografi yada bilgisayarlı tomografi ile anevrizmanın çapı ölçülerek takip edilirler. Takip süresince sigarayı bırakmaları ve yüksek tansiyonun tedavisi anevrizmanın büyüme hızını düşürebilir. Anevrizmanın klasik cerrahi tedavisi ameliyat ile genişlemiş damar bölümünün suni bir damar ile değiştirilmesidir. Bu yöntem yaklaşık 50 yıldır kullanılmakta olup, güvenilir ve kalıcı sonuçlar sağlamaktadır. Ameliyat genel anestezi altında karından büyük bir kesi yapılarak gerçekleştirilir ve bir sorun olmadığı takdirde hastalar ameliyat sonrası 7-10 gün içinde taburcu edilirler. Hastaların normal yaşamlarına dönmeleri 1-2 ay sürebilir. Bu yöntem anevrizmayı tamamen tedavi edebilen bir yöntemdir. Ancak büyük bir ameliyat olmasından dolayı ameliyata bağlı ölüm riski ortalama %5 dir. Daha az rahatsızlık verebilecek bir başka tedavi yöntemi ise özel bazı kateterler ile damarın içine girilip, anevrizmanın olduğu damar bölümüne içerden suni damarın yerleştirilmesidir. Endovasküler (damar içinden) anevrizma onarımı olarak bilinen bu yöntem yaklaşık 10 yıllık bir geçmişe sahiptir. Bu yöntemde karından kesi yapılmayıp, sadece kasıklardan yapılan küçük kesiler aracılığı ile röntgen altında işlem gerçekleştirilir.
27 Ocak 2011
