Ürolojide lazer (laser) kullanımı lazer (laser) nedir?

Lazer kelimesi, “Light Amplification of Stimulated Emission of Radiation-LASER” teriminin Türkçe kısaltmasıdır. Lazeri, ilk kez Amerikalı fizikci Theodorev H. Maiman(1960) bulmuş ve ürogenital cerrahide kullanılması ise Persons (1966 da) tarafından olmuştur. Günümüzde, teknolojik ilerlemeler sayesinde başta prostat büyümesi ve böbrek ve idrar yolları taşlarının kırılmasında-tedavisinde olmak üzere diğer birçok ürolojik hastalıkta kullanılmaktadır. Lazer, kesme, kanı durdurma(koagülasyon) ve buharlaştırma(vaporizasyon) fonksiyonunu eş zamanlı olarak gerçekleştirebilmesinin yanında ödem, sertleşme ve darlık riskini de büyük oranda azaltmaktadır.

Günümüzde Ürolojik cerrahide  cerrahide bugüne kadar kullanılan lazer türleri:

Karbondioksit-CO2 Lazer, artık fazla kullanılmamaktadır

Neodymium:Yttrium-Aluminum-Garnet (Nd:YAG), 

Holmium:Yttrium-Aluminum-Garnet (Ho:YAG), 

Potasyum-Titanil-Fosfat (KTP) ve Thulium lazerdir.

EN ÇOK KULLANILAN LAZER AMELİYATLARI ve KULLANILAN LASER TÜRLERİ

HoLEP PROSTATEKTOMİ: HOLEP : HoLEP, Holmium Lazer ile yapılan prostat ameliyatını ifade etmektedir. Holmium lazer, bilimsel teknolojideki ismi Holmium: Yittrium-Aluminum-Garnet (Ho: YAG) lazer dir. Dalga boyu(2120)  suyun üst notasına yakın (1910 nm) olduğundan dokuda ve taş kırmada oldukça iyi absorbe edilir ve etkin bir şekilde kullanıma olanak verir. Ho:YAG lazer düşük watt’larda(20-40Watt) cihazın endoskopik fiber-probu’u  taş kırmada kullanılırken, yüksek watt’larda (60-120watt) özellikle prostat ve diğer dokularda eş zamanlı kesme, kanama kontrolü ve buharlaştırma amacıyla kullanılır. Holmium lazerle endoskopik olarak taşların parçalanmasında  kullanılması çok başarılıdır ve etkin ve yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Zira  ürolojide holmium lazer kullanımı ilk kez  taş kırma ile başlamıştır.

Holmium lazerin diğer lazerlerden en önemli farkı uygulanan dokuya yıkıcı/yakıcı etkisinin çok derin olmamasıdır, etkisinin diğer lazer türlerine göre nispeten yüzeysel kalmasıdır. Prostata uygulandığında etki derinliği birden bire artmaz, prostatın kapsülünü geçmez, eğer kontrolsüz bir şekilde geçerse ereksiyon ve prostat dışında geçen sinirler ve diğer dokular olumsuz etkilenir. Greenlight KTP lazerde etki derinliği Holmium lazere göre daha fazladır. Holmium lazerin bu özelliği nedeniyle rahatlıkla prostatın kapsülü ile büyümüş prostat dokusu arasından kolaylıkla sıyırma işlemi yapılabilir, yani enükleasyon yapılabilir. HoLEP prostatektomi yada HoLEP’le prostat ameliyatı tamda bu işlemi ifade eder. 

Bu sıyırma işlemi(enüklasyon; Prostat kapsülü ile büyümüş prostat dokusu arasına Lazer probu ile girilerek prostat kapsülden sıyrılarak açık prostat ameliyatı gibi birkaç parça halinde mesaneye atılır, ve sıyrılan prostat dokusu idrar kanalından olduğu gibi çıkartılalamayacağından, morselatör adı verilen cihazla yine endoskopik yolla kıyma gibi öğütülerek parçalanıp dışarı alınır. Holmium lazer ile yapılan bu işlem lazer enerjisi dışında bipolar enerji kullanılarak da yapılabilir, bu yönteme bipolar enüklasyon (BipoLEP) denmektedir ve ameliyat sonuçları birbirinin  aynıdır. Ayrıca Thulium Lazer kullanılarak da bu enuklasyon-sıyırma işlemi  başarı ile yapılabilmektedir.

HoLEP ve TUR-P(klasik transüretral prostat rezeksiyonu) sonrasına alınan sonuçlar karşılaştırıldığında; işeme hızı ve semptom skorundaki düzelme miktarı arasında fark tespit edilmemiştir. Bunun yanında hastanede kalış süresi ve sonda kalış süresi HOLEP’te ortalama bir gün daha kısadır. Ancak halen TUR-P, en ideal cerrahi tedavi olma özelliğine devam ettirmektedir. Hastalar tercih yaparken bu veriler sunulur, hasta ve cerrahın ortak kararı ile ameliyat yöntemine karar verilmelidir.

GREENLİGHT LAZER(LASER): GreenLight(yeşil Işık) lazer teknoloji alanındaki ismi ile Potasyum-Titanil-Fosfat(KTP) 532nm dalga boyunda lazer ışını yayar ve  dokudaki 542nm dalga boyundaki hemoglobine bağlanır  damarları ve dolayısıyla prostat dokusunuda buharlaştırırarak etkisini gösterir.  İşlem KTP-greenlight  lazer ışınları idrar kanalından teleskop aracılığı ile girilerek prostata uygulanır ve büyümüş  prostat dokusu  istenilen ölçüde bu ışınlarla buharlaştırılır. Bu işleme tıpta PVP yani prostatın fotoselektif vaporizasyonu  denir, ve greenlight denmesinin nedeni lazerin yaydığı ışının yeşil renkli olmasından kaynaklanır. Kolay uygulanabilirliği, kanamanın az olması ve hastanede kalma süresinin daha az olması bazı özel hasta grupları için tercih nedenidir.

Greenlight ile etkin bir prostat ameliyatı yeni nesil 150 watt ve üstü cihazlarla daha yüz güldürücü sonuçlar bildirilmektedir ve cihazın gücü nedeniyle daha kısa sürede daha fazla doku buharlaştırabilmekte. Tecrübeli ellerde, özenle seçilmiş hastalarda hasta memnuniyeti oranı yüksek olmaktadır. Ameliyat sonuçları diğer yöntemler yapılan ameliyatın sonuçları ile karşılaştırıldığında eğer bazı hasta grupları dikkate alınırsa sonuçlar birbirine benzerdir, ancak yinede greenlight prostatektomi herkese ve her prostata uygulanacak standart bir tedavi metodu değildir, klavuzlarda prostat ameliyatı için kullanılan bir yöntem olarak geçmektedir. Bu yöntemle prostat ameliyatı genel, spinal ve hatta çok riskli hastalarda lokal anestezi ile yapılabilmektedir. Endoskop aracılığı ile idrar kanalından girilir , endoskop içinden ilerletilen plazer probunda lazer işınlarıyla prostat yeterli ve istenilen ölçüde buharlaştılır ve rahat idrar yapılabilecek kadar bir alan oluşturulur, prostat tarafından oluşturulan tıkanıklık giderilir. Ancak bu yöntemde dışarı doku alınmadığından patolojik inceleme yapılmamaktadır, bu yüzden ameliyat öncesi hastada prostat kanseri olmadığını diğer yöntemlerle ekarte edilmiş olması gereklidir. 

Greenlight Lazer’in Avantajları: 1-Aspirin, coumadin benzeri kan sulandırıcı ilaçları alan hastalarda ilaçları kesmeden uygulanabilmektedir. 2- Greenlight lazerle parostat ameliyatında çok az kanama olamaktadır.. 3- Ameliyat sonrası idrar sondası diğer yöntemlere göre daha az kalma süresine gerek kalmaktadır. Yaklaşık 24 saat. 4- Hastanede kalış süresi kısa olup ortalama bir gündür, bazı merkezlerde günübirlik olarakta yapılabilmektedir. 5-Klasik TUR-P de bazen karşımıza çıkan su zehirlenmesi(TUR sendromu) kullanılan sıvının fizyolojik olması nedeniyle olmamaktadır.