Sosyal bir varlık olan insan, yaşamında diğer insanlarla bir arada olmaya ve iletişim kurtarmaya ihtiyaç duyar. Bu durum bize bazı durumlarda stresli hissettirebilir. Hiç tanımadığımız, yeni tanıştığımız insanların olduğu ortamlarda ya da topluluk önünde konuşma yaptığımızda kaygılı hissetmemiz olağan bir durumdur.
Bu durumun ne sıklıkta yaşandığı, ne kadar sürdüğü, şiddetinin hangi seviyede olduğu ve fiziksel semptomların varlığı sosyal anksiyete boyutunu belirler. Sosyal anksiyeteyle birlikte kişi artık olağan kaygı durumunun yerine topluluktan kaçınma, yabancı ortamlara girmekten sürekli korkma gibi duygular hisseder.
Sosyal anksiyetenin belirtileri nelerdir?
Sosyal anksiyeteye sahip bir kişide kaygıya sebep olabilecek bir sosyal durumla karşılaştığında terleme, çarpıntı, yüz kızarması, ağızda kuruluk, titreme ve nefes darlığı gibi fiziksel belirtiler görülebilir. Kişiler başkalarının kendileri hakkında negatif düşüncelere sahip olduğu, başkalarının kendilerini eleştirecekleri ve yargılayacakları düşüncesine sahip olurlar.
Sosyal anksiyete, diğer anksiyete türlerinden nasıl farklılık gösterir?
Sosyal ortamlara karşı kaygılanma ve kaçınma şeklinde kendini gösterir. Diğer anksiyete türlerinden en belirgin farkı kişilerarası değerlendirmelerin olması veya olma olasılığıdır.
Sosyal anksiyete hangi yaş gruplarını etkiler ve neden?
Çoğunlukla ergenlik döneminde kendini gösterir. Yetişkinlik dönemi ise çözümlemek için destek alınan bir dönem olur.
Sosyal anksiyete ne tür durumlar veya etkenler tarafından tetiklenebilir?
Halka açık alanlarda yemek yemek ya da bir şeyler içmek
Topluluk önünde hazırlıklı ya da hazırlıksız konuşmak
Bilgi, beceri ya da yeteneğinin sınanması
Para iadesi almak üzere satın alınan bir ürünü iade etmek
Israrcı satış elemanlarına karşı koymak
Çok iyi tanımadığı biriyle göz teması kurmak
Çok iyi tanımadığı birine aynı görüşte olmadığını ifade etme
Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda konuşmak ya da sipariş vermek
Birisiyle tanışmaya çalışmak
Gibi durumlarda sosyal anksiyete tetiklenebilir.
Sosyal anksiyete ile başa çıkmak için hangi stratejiler etkili olabilir?
Öncelikle bu durumu yaşayan kişilerin psikolojik destek alması gereklidir. Bununla birlikte aşağıdaki uygulamaları yapması baş etmekte yardımcı olacaktır.
Duygu günlüğü tutmak
Tanımadığınız kişilerle en azından selamlaşmaya çalışmak
Etraftakilerin bize bakıp bakmadığıyla ilgilenmek yerine muhabbet açabilmek için çevreyi ve konuşmaları gözlemlemek
Davet beklemeden de ortamlara dahil edilme talebini iletmek
Kendini önceliklendirecek aktiviteler yapmak
Panik ve Stres Anlarında Derin Nefes Almak
Her Ortama Uyum Sağlamak İçin Uğraşmamak
Olabilecekler Hakkında Çok Düşünmekten Kaçınmak.-
Pozitif Düşünmeye Önem Vermek
Sosyal anksiyete tedavisi için hangi seçenekler mevcut ve bunlar nasıl işler?
Psikolojik danışmanlık, psikoterapi, psikiyatrik destek ve ilaç desteği ile sosyal anksiyete ile baş etmek mümkündür. Sosyal anksiyeti yenme süreci uzun bir süreçtir. Sabırlı bir şekilde destek sürecine uyulması gerekir. Kişinin kendisinin de hayat düzeninde değişikler yapması sürece katkı sağlaması gerekir.
Sosyal anksiyete yaşayan bireylerle nasıl empati kurulabilir ve onlara nasıl destek olunabilir?
Yaşadıkları durumu küçümsemeden onların bu sürecine destek olunması gerekir. Birlikte rahatlatıcı aktiviteler yapılabilir. Hangi konularda ve durumlarda ne gibi rahatsızlık yaşadığını öğrenip ona göre hareket edilmelidir. Gereksiz yere anksiyetelerini tetikleyici konuşmalardan kaçınılmalıdır. Sevildiğinin, önemsendiğinin ve kabul edildiğinin hissettirilmesi önemlidir.
Kişinin güç kaynakları, baş etme becerileri hatırlatılarak güçlendirme çalışmaları yapılabilir.
Sosyal anksiyetenin günlük yaşam üzerindeki etkileri nelerdir?
Günlük yaşamda okula/ işe gitmekte kaygılanma ve yeni insanlarla tanışmaktan kaçınma durumları kişinin sosyalleşmesini zorlaştırmaktadır.
Sosyal anksiyete hakkında yanlış anlaşılmış veya yanlış bilinen şeyler nelerdir?
Kişilik bozukluğu olarak görmek
Tedavi edilemez bir hastalık olduğunu düşünmek
Utangaçlıktan ibaret sanılması
Uzman Psikolojik Danışman Melike USLU TAŞ
Ankara Büyükşehir Belediyesi Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi Şefi
