SKOLYOZ NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Skolyoz Nedir?
Skolyoz, omurganın düz bir hat yerine yana doğru eğrilmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Çoğunlukla çocukluk ve ergenlik döneminde fark edilir. Bazı eğrilikler çok hafif seyrederken, bazıları büyüme döneminde hızla ilerleyebilir. Bu yüzden skolyozun erken fark edilmesi çok önemlidir.
Skolyoz yalnızca omurganın eğriliği değil, aynı zamanda vücut dengesini, duruşu, göğüs kafesini ve hatta nefes almayı etkileyebilen bir durumdur.
Skolyozun Belirtileri
• Omuz veya kalçaların simetrik olmaması
• Bir omzun diğerinden daha yukarıda durması
• Öne eğilme testinde sırtta bir tarafın daha kabarık görünmesi
• Bel veya sırt ağrıları
• Duruşta dengesizlik
Eğer çocuğunuzda bu belirtilerden bazılarını gözlemliyorsanız, bir uzman tarafından muayene edilmesi faydalı olacaktır.
Skolyozda Bilimsel Yol Haritası: SOSORT Kılavuzları
Skolyozun cerrahi dışı tedavisinde uluslararası alanda kabul gören en önemli rehber, SOSORT kılavuzlarıdır. Bu kılavuzlar, yıllar boyunca yapılan araştırmalara dayanır ve hekimlere ile fizyoterapistlere yol gösterir.
SOSORT’un en önemli önerileri şunlardır:
• Korse tedavisi ve skolyoza özgü egzersizlerin (PSSE) birlikte kullanılması en etkili yaklaşımdır.
• Tedavi, her hastanın yaşına, büyüme hızına ve eğriliğinin derecesine göre kişiselleştirilmelidir.
• Düzenli takip ve hasta uyumu (tedaviye sadık kalmak) başarı için kritik öneme sahiptir.
Skolyozun Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
1. Korse Tedavisi
• Skolyozda eğrilik 25 derece ve üzerindeyse, özellikle çocuk ve ergenlerde korse kullanımı önerilir.
• Korse, omurgayı destekleyerek eğriliğin ilerlemesini yavaşlatır veya tamamen durdurabilir.
• En etkili korse kullanımı günde 18–23 saat aralıksızdır.
• Korse tedavisinde başarı, korsenin doğru uygulanması ve düzenli kullanımıyla mümkündür.
2. Skolyoza Özgü Egzersizler (PSSE)
• Skolyoza özel olarak geliştirilmiş egzersizler, sıradan spor egzersizlerinden farklıdır.
• Schroth metodu, en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Bu egzersizlerle omurga üç boyutlu olarak düzeltilmeye, solunum düzenlenmeye ve kas dengesi sağlanmaya çalışılır.
• Düzenli yapıldığında:
• Omurga eğriliğinin ilerlemesini önler,
• Nefes almayı kolaylaştırır,
• Duruşu ve görünümü iyileştirir,
• Ağrıları azaltır.
3. Korse + Egzersiz Kombinasyonu
• Tek başına korse ya da tek başına egzersizden daha başarılı sonuç verir.
• Egzersizler, korsenin etkisini destekler ve hastanın günlük yaşam kalitesini artırır.
• Bu nedenle SOSORT kılavuzları, ikisinin birlikte kullanılmasını güçlü bir şekilde önerir.
Tedavi Sürecinde Hastaların Bilmesi Gerekenler
• Erken teşhis çok önemlidir: Skolyoz ilerlemeden fark edilirse, tedavi daha kolay ve daha başarılı olur.
• Sabır ve düzenlilik gerekir: Hem korse takmak hem de egzersizleri düzenli yapmak, tedavinin olmazsa olmazıdır.
• Aile desteği özellikle çocuk ve ergenlerde çok önemlidir.
• Düzenli kontroller sırasında omurga eğriliğinin ilerleyip ilerlemediği takip edilir.
• Her hasta farklıdır; tedavi planı kişiye özel hazırlanır.
Sonuç
Skolyoz, doğru takip ve tedaviyle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Korse tedavisi ve skolyoza özgü egzersizlerin birlikte uygulanması, bilimsel olarak en etkili yöntemdir. Erken teşhis, düzenli kontroller ve uzman eşliğinde yapılan kişiye özel tedavi ile skolyozun ilerlemesi durdurulabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
KAYNAKÇA
1. Negrini S, Donzelli S, Aulisa AG, Czaprowski D, Schreiber S, de Mauroy JC, Diers H, Grivas TB, Knott P, Kotwicki T, Lebel A, Marti C, Monticone M, O’Brien JP, Price N, Parent EC, Rigo M, Romano M, Stikeleather L, Wynne JH, Zaina F. 2016 SOSORT guidelines: Orthopaedic and Rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis and Spinal Disorders. 2018;13:3.
2. Monticone M, Ambrosini E, Cazzaniga D, Rocca B, Ferrante S. Active self-correction and task-oriented exercises reduce spinal deformity and improve quality of life in subjects with mild adolescent idiopathic scoliosis. Scoliosis and Spinal Disorders. 2016;11:4.
3. Negrini S, Minozzi S, Bettany-Saltikov J, Chockalingam N, Grivas TB, Kotwicki T, Maruyama T, Romano M, Zaina F. Braces for idiopathic scoliosis in adolescents. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010;(1):CD006850.
4. Negrini S, Fusco C, Minozzi S, Atanasio S, Romano M, Zaina F. Exercises reduce the progression rate of adolescent idiopathic scoliosis: results of a comprehensive systematic review of the literature. Disability and Rehabilitation. 2008;30(10):772–785.
5. Weinstein SL, Dolan LA, Wright JG, Dobbs MB. Effects of bracing in adolescents with idiopathic scoliosis. New England Journal of Medicine. 2013;369(16):1512–1521.
