Prematüre ( erken doğan ) bebekler
Normal hamilelik süreci olan 40 hafta tamamlanmadan, 37 haftadan önce doğan bebekler prematüre bebek olarak adlandırılırlar.
Prematüre bebekler gebelik yaşına göre 3'e ayrılır:
-ileri derecede (24-31 hafta)
-orta derecede (32-35 hafta)
-sınırda (36-37 hafta)
Doğum ağırlıklarına göre de 3'e ayrılır:
-Düşük doğum ağırlığı : Bebeğin 2500 gr.dan az olması
-Çok düşük doğum ağırlığı : Bebeğin 1500 gr.dan az olması.
-Aşırı düşük doğum ağırlığı: Bebeğin 1000 gr.dan az olması
PREMATÜRE BEBEĞİN ÖZELLİKLERİ
• Prematüre bebeğin cildi şeffaf görünümdedir.
• Damarları cildinin üzerinden rahatlıkla görülebilir.
• Yağ dokusu yeterince gelişmediği için cilt gevşek ve üstünde yumuşak tüyler vardır.
• Vücut sıvıları daha fazla, glikojen ve yağ dokuları daha azdır. Kahverengi yağ dokusu gelişmediğinden kendi ısısını koruma yeteneği de yoktur. İşte bu nedenle kuvözde bakılmaları gerekir.
• Cinsiyet organları da normal doğan diğer bebeklere göre farklılık ortaya çıkıyor. Erkeklerde testislerin torbaya inmeme ihtimali de yüksektir.
• Kas ve sinir gelişimini de tamamlayamadığından çeşitli refleksler (emme, yakalama, irkilme)zayıftır.
Prematüre doğuma neden olabilen etmenler ;
Anneye ait nedenler :
• Önceki doğumda preterm doğum öyküsü
• Malnütrisyon
• Uterus anomalileri
• Anne yaşının 16’dan küçük, 35’den yüksek olması
• Annenin kalp hastalığı
• Sık doğum
• Enfeksiyon
• Travma
• Hipertansiyon
• Sigara, alkol
• Fazla aktivite
• Düşük sosyoekonomik düzey
• Stres
Bebeğe ait nedenler :
• Çoğul gebelikler
• Kromozom anomlileri
• Amnion sıvısının fazla oluşu
• Konjenital kızamıkçık
SADECE ANNE SÜTÜ İLE BESLENME PRETERM BEBEKLERDE NEDEN BAZEN ZORDUR ?
• Memeyi güçlü ememezler
• Anne sütünün sağladığı besinlerden daha fazla besine ihtiyaçları vardır
• Annelerin yeterli süt sağmaları güç olabilir....??!!
• Aylarca haftalarca sağılmış anne sütü alması gerekebilir
• Düşük doğum ağırlıklı bebeklerin doğrudan memeden emme başarısı çalışmalarda düşük bulunmuş (%15-20)
• 34 haftaya kadar emme-yutma-nefes alma senkronizasyonunu sağlayamayabilirler
• Apne ve gastroösafagial reflu sorun yaratabilir
İşte bu yüzden;..Prematüre bebekler etkin emmeye başladığında bile sık sık va uzun süreli duraksayabilir. ..4-5 kez emip 4-5 dakikaya kadar ara verebilir. Memeden bebeği hemen çekmemek gerekir. Tekrar emmeye başlaması için memede tutmak gerekir. Bu süre bazen bir saati bulabilir.
Prematüre Bebeğin Annesine Emzirme Desteği Sağlanmalıdır
.Hastanede, olabildiğince erken kanguru bakımı, anne-bebek tensel teması teşvik edilmeli
. Hasta ve preterm bir bebeği olan annenin endişeleri ve psikolojik durumu da göz önüne
alınmalıdır.
. Prematüre bebeğin pozisyon ve memeyi kavraması deneyimli bir emzirme danışmanı tarafından aralıklı olarak değerlendirilmelidir.
. Meme başı sorunları yönünden anne izlenmelidir.
Doğum sonrası anne sütünü 3 saatte bir sağmalı (24 saatte en az 8 sağma seansı)
Anneye etkin süt sağma yöntemleri ve aletleri anlatılıp gösterilmelidir
Tensel Temas (Kanguru Yöntemi):Anne bebegi çıplak olararak göğsüne yaslar
Annenin sıcaklığı bebeği sıcak tutar
Bebek ısınmak için fazladan enerji kullanmaz
Bebeğin dolaşım ve solunum sistemleri daha iyi çalışır
Bebek daha huzurludur ve daha iyi uyur
Emzirme işi daha kolay başarılır
Prematüre bir bebeği izleyen ekipte kimler olmalıdır?
Neonatolog(yenidoğan uzmanı)
Pediatrik nörolog
Pediatrik klinik psikolog
Pediatrik odyolog(işitme uzmanı)
Pediatrik fizyoterapist
Pediyatrik konuşma terapisti
Yüksek riskli bebeklerde deneyimli beslenme uzmanı
Sosyal hizmet uzmanı
Çocuk gelişimi eğitimcisi
Değerlendirme Dönemleri
• Prematüre bebekler yenidoğan yoğun bakım ünitesinden taburcu edildikten sonra ilk olarak 7-10 gün sonra kontrol edilmelidir. Değerlendirme dönemleri düzeltilmiş yaşa (postkonsepsiyonel 40 haftaya) göre belirlenmelidir.
• Üç yaşından sonra düzeltilmiş yaşın kullanılmasına gerek yoktur. İdeal bir izlem şeması şu şekilde olmalıdır:
• Taburcu olduktan 7-10 gün sonra
• Düzeltilmiş 40 hafta- 3 ay- 6 ay- 12 ay- 18ay, 24 ay
• Kronolojik 3 yaş, 4 yaş, 5 yaş, 8 yaş, 12 yaş, 14 yaş, 16 yaş
İZLEM
Fiziksel ve nörogelişimsel izlem diye iki başlık altında toplanır
Fiziksel İzlem: İşitme, görme ve büyümeyi içerir.
Nörogelişimsel izlem :Kaba motor hareketler, ince motor hareketler, dil gelişimi ve sosyal gelişmenin değerlendirildiği, dört ana alanda yapılır.
Prematüre bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitesinden taburcu edilme zamanı önemli bir konudur.
Hastaneden erken çıkma bebek ile anne arasındaki bağı kuvvetlendireceği gibi bebeğin gelişeceği çevrenin düzenlenmesi, hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve hastane masraflarının azaltılması yönünden de faydalıdır.
Buna karşılık hastaneden erken çıkma; bebeğin genel durumunun bozulmasına ve tekrar hastaneye yatırılması gereksinimine yol açabilir ve bu durum bebeğe olduğu kadar aileye de ilave bir stres kaynağı olur.
Prematüre doğan bebeklerin ebeveynleri, bebek taburcu olup eve geldikten sonra 3 değişik dönemden geçerler.
İlk döneme "öfori dönemi" denir ve evdeki ilk 6 haftalık süreyi kapsar. Bu dönemde ebeveynler anne-baba olmanın mutluluğunu yaşar ve çocuğun eve gelmiş olmasından dolayı sevinç içerisindedirler.
İkinci dönem bir mutsuzluk dönemidir ve 6 ay kadar sürebilir. Bu dönemde aile çocuklarının düşündüklerinden daha küçük olduğunun, gelişmesinin daha geri olduğunun farkına varır ve bu sorunlarla baş edemeyeceğini düşünerek endişelenir
Son dönem kabullenme dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde anne ve baba, çocuklarını olduğu gibi ve hayatlarının doğal bir parçası olarak kabul etmeyi öğrenir ve normal hayatlarına döner. Çocuğun büyümesi ve gelişmesi normal veya çok hafif bir gelişme geriliği varsa, aile içindeki stres daha azdır ve normal hayata dönüş çok daha hızlı meydana gelir.
Prematüre bebeğin büyümesinin izleminde düzeltilmiş yaş kullanılır
(36 hft doğan bebek 1 ay,32 hft doğan ise 2 ay geriden hesaplanır)
Prematüre bebeklerin
• önce baş çevresi (ilk 6 ayda)
• sonra ağırlığı (2-3 yaşta)
• sonra da boyu (3-7 yaş)büyümeyi yakalar
EVDE ENFEKSİYON KONTROLÜ
Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmediği için her türlü enfeksiyona açıktırlar. Bu nedenle ziyaretçilere, özellikle okul çağı çocuklara kısıtlamalarda hassas davranılmalıdır. Odasında oyuncak bulundurulacak ise; oyuncakların yıkanabilen, toz tutmayan ve tüysüz olmasına dikkat