OMUZ VE KOL ÇEVRESİ TRAVMALARI
KÖPRÜCÜK KEMİĞİ (KLAVİKULA) KIRIKLARI
Bütün kırıkların yaklaşık %10-12’si klavikula kırıklarıdır. Omuz üzerine düşme veya, kol gerilmişken el üzerine düşme gibi dolaylı bir zorlama ile, kontakt sporlarda, trafik kazalarında veya ateşli silah yaralanmalarında olduğu gibi klavikula üzerine direkt darbenin geldiği dolaysız zorlamalarla oluşabilir.
Klinik ve tanı:
Kırık bölgesinde, ağrı, şişlik, ekimoz, şekil bozukluğu vardır. Omuz hareketleri ağrılıdır. Distalde dikkatli bir nörovasküler muayene yapılmalıdır. Subklavian arter ve ven, brakial pleksus yaralanması veya nadir de olsa pnömotoraks bulunabilir. Ön-arka radyografi tanı için yeterlidir. Eklemi ilgilendiren lateral ve medial uç kırıklarında bilgisayarlı tomografi gerekebilir.
Tedavi:
Konservatif olarak tedavi edilir. Arkadan iki skapula arası desteklenerek, her iki omuz geriye doğru çekilerek kırık redükte edilmeye çalışılır, redüksiyondan sonra aynı pozisyonda “8” bandaj uygulanır. Klavikula kırığı erişkinlerde 6 haftada, çocuklarda 3-4 haftada kaynar.
Klavikula kırıklarında cerrahi tedavi endikasyonları kısıtlıdır. Şu durumlarda cerrahi tedavi uygulanır:
Kaynamama,
Birlikte nörovasküler yaralanma,
Lateral uç kırıklarında, birlikte korako-akromial bağ yırtığı varsa,
İnterpozisyon nedeniyle ayrık duran ve şekil bozukluğuna neden olan kırıklarda.
Cerrahi olarak açık redüksiyon genellikle plak-vida ile internal tespit yapılır.
Komplikasyonlar:
Subklavian arter ve ven yaralanmaları,
Brakial pleksus yaralanması,
Pnömotoraks.
Kürek Kemiği (Skapula) Kırıkları
Bütün kırıkların yaklaşık %1’ini oluşturur. Omuz abduksiyonda iken kol üzerine veya fleksiyondaki dirsek üzerine düşme ile dolaylı olarak, trafik kazalarında, arka üzeri düşmede, skapula üzerine ağır bir cisim düşmesi halinde dolaysız olarak skapula kırığı meydana gelebilir.
Sınıflandırma:
Akromion kırıkları,
Korokoid çıkıntı kırıkları,
Cisim kırıkları,
Skapula boyun kırıkları,
Glenoid kavite kırıkları.
Klinik ve tanı:
Kırık bölgesinde ağrı, şişlik ve ekimoz, omuz hareketlerinde ağrı. Omuz ön-arka radyografi çekilir, gerektiğinde aksiller ve lateral grafiler tanıya yardımcı olur.
Tedavi:
Korakoid çıkıntı ve akromion’un redükte olmayan kaymış kırıkları dışınde konsevatif olarak tedavi edilir. Velpeau bandajı tespit için yeterlidir. 3-4 hafta tespitten sonra hareket başlanır.
Kol Kemiği (Humerus) Üst Uç Kırıkları
Tüm kırıkların %4-5’i humerus üst ucunda bulunur. Kol ekstansiyonda, omuz abduksiyonda iken açık el üzerine düşme şeklindeki dolaylı veya omuz üzerine düşme ile dolaysız zorlama ile kırık oluşur.
Sınıflandırma:
Bu gün en çok kullanılan Neer’in dört parçalı kırık sınıflandırmasıdır, buradaki dört parça humerus üst ucu, büyük tüberkül, küçük tuberkül, cerrahi boyun ve anatomik boyundur. Buna göre humerus üst uç kırıkları dört gruba ayrılır:
Ayrılmamış veya az ayrılmış kırıklar: Dört parça, birbirinden 1 cm’den az ayrılmış ve 45 dereceden az açılanmıştır.
İki parçalı kırıklar: Parçalardan biri ayrılmıştır.
Üç parçalı kırıklar: Parçalardan ikisi ayrılmıştır.
Dört parçalı kırıklar: Parçaların tümü ayrılmıştır.
Klinik ve tanı:
Omuzda ağrı, şişlik vardır, omuz hareketleri ağrılıdır. Nöravasküler muayene unutulmamalıdır. Omuz ön-arka radyografisi tanıda yeterlidir, gerekirse omuz lateral, aksiller grafi de çekilebilir. Eklem ilişkilerini ortaya koymak için bilgisayarlı tomografi gerekebilir.
Tedavi:
Ayrılmamış veya az ayrılmış kırıklarda ve iki parçalı kırıklarda konservatif tedavi uygulanır. Tespit Velpeau bandajı veya üçgen askı ile yapılır, kırığın kaynaması 6 haftayı bulabilir. Ancak fonksiyon kaybına meydan vermemek için, 2-3 hafta sonra tespit sonlandırılarak hareketlere başlanır. Üç parçalı kırıklarda açık redüksiyon telle internal fiksasyon yapılır. Dört parçalı kırıklarda ise redüksiyon yapılsa bile avasküler nekroz riski çok fazladır. Bu nedenle, yaşlılarda omuz protezi, gençlerde ise konservatif tedavi ve erken hareket uygulanır.
Kol Kemiği (Humerus) Cisim Kırıkları
Tüm kırıkların %7’si kadardır. El veya dirsek üzerine düşme ile dolaylı olarak veya trafik kazaları, vurma gibi humerusa dolaysız darbenin geldiği durumlarda kırık oluşur.
Klinik ve tanı:
Kırığa ait belirti ve bulgular, ağrı, ekimoz, şişlik, patolojik hareket, şekil bozukluğu, radial sinir lezyonuna ait bulgular olabilir. İki yönlü humerus radyografisi ile tanı konulur.
Humerus cisim kırığı ve plak-vida ile tespit edilmiş röntgen görüntüsü
Tedavi:
Genellikle konservatif olarak tedavi edilir. Konservatif tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir.
Kaymamış kırıklarda, olduğu gibi, kaymış kırıklarda kapalı redüksiyon yapıldıktan sonra “U” ateli uygulanır. Kal dokusu görüldükten sonra, “U” ateli sonlandırılıp omuz ve dirseğe hareket olanağı veren pazubent şeklindeki alçıya (Sarmiento) geçilir.
Kırık uçlarının üst üste bindiği (overriding) kırıklarda, hanging cast denilen ağırlıklı alçı uygulanır, redüksiyon elde edildikten sonra, kol Velpeau bandajı ile gövdeye tespit edilir.
Kırık uçlarının üstüste bindiği durumlarda olekranondan iskelet traksiyonu da uygulanabilir.
Humerus cisim kırıkları yaklaşık 8-10 hafta içinde kaynar.
Humerus cisim kırıklarında cerrahi endikasyonlar şöyledir:
Kapalı olarak redükte edilemeyen kırıklar,
Patolojik kırıklar,
Multipl kırıklarda, erken fonksiyon kazandırmak için,
Birlikte büyük damar yaralanmasının bulunduğu kırıklar.
Hohlstein ve Lewis tarafından tarif edilen ve kapalı redüksiyondan sonra radial sinir felci gelişmiş, humerus distal 1/3 cisim spiral kırıkları.
Açık kırıklar.
Cerrahi olarak açık redüksiyon yapıldıktan sonra plak-vida veya intramedüller çivi ile Açık kırıklar eksternal fiksatör ile tespit edilir. En önemli komplikasyonu radial sinir yaralanmasıdır.