Birçok insan için kumar eğlencelidir ama bağımlılık yapabileceği unutulmamalıdır. Kumar bağımlılığı dürtüsel bir davranıştır ve progresif olarak artar.
Psikolojik, fiziksel ve sosyal olarak kişiyi negatif etkiler. Dürtü kontrol bozukluğu olarak sınıflandırılmaktadır. Kumar bağımlılığı olan kişiler depresyon, migren, distres, bağırsak problemleri ve kaygı bozukluğuyla ilişkili diğer problemleri yaşayabilirler.
Patolojik kumar bağımlılığı da denilen kumar bağımlılığı Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayınladığı akıl sağlığı bozuklukları teşhis kitabında (DSM-5’te) yer almaktadır.
Kumar bağımlılığı yol açtığı birden fazla problem ve sonuç nedeniyle birçok ülkede bir halk sağlığı problemi olarak görülmektedir.
Kumar bağımlılığı kişiye ekonomik zorluklar getiren duygusal bir problemdir. Kumar bağımlılığı aynı zamanda kişinin ailesine ve çevresine de zarar verir. (örneğin bireyler kumar bağımlılığı nedeniyle ailedeki önemli davetleri kaçırabilir veya işlerini kaybedebilir).
Bu durum sebebiyle kişi yalan söylemeye başladıysa ona olan güveni sarsar. Kişinin kumar oynayabilmek için sorumluluklarından kaçması ve onları ertelemesi ilişkilerinde ve ailesinde sorunlara yol açar.
Kişi kaybettiklerini yerine koyabilme arzusuyla her seferinde daha fazla para kaybedebilir ve bu durum çocuklarının geleceğini riske sokabilir.
Kumar oynayan bireyde görülebilen depresyon veya kaygı bozukluğu gibi durumlar sebebiyle aile bireyleri olumsuz etkilenir. Kumar bağımlısı birey öfkelenebilir ve yıkıcı davranabilir.
Kumar bağımlılığı tedavisi alarak kişi daha fazla zarardan kurtulur ve kişinin aile, sosyal ve iş hayatı olumlu yönde etkilenmeye başlar.
Kumar Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Kumar bağımlılığında kişide görülen bazı belirtiler şunlardır:
Kişinin heyecan hissetmek için giderek artan miktarda parayla kumar oynaması, kişide kumar oynamayı bırakmayı çalışma halinde sinirlilik ve huzursuzluk görülmesi, kişide kumar oynamayı bırakmaya, durdurmaya veya kontrol etmeye karşı tekrarlayan şekilde başarısızlık olması ve kişinin sık sık kumar oynamakla ilgili plan yapması.
Bunlarla beraber kumar bağımlısı kişilerde depresyon ve kaygı bozukluğu da görülebilir.
Kumar Bağımlılığı Nedenleri Nelerdir?
Her ne kadar kumarın bazı çeşitlerini oynayan insanlarda hiçbir zaman bağımlılık oluşmasa da bazı faktörler kişide bağımlılık oluşmasını kolaylaştırır.
Kumar bağımlılığı bulunan insanlarda bağımlılığın gelişmesini tetikleyici faktörler aşağıda sıralanmıştır:
Kişinin başka bir bağımlılığı olması (alkol, sigara ve diğer maddeler)
Çevresel faktörler: kumarı hatırlatan arkadaşlar ve kumarla ilgili çeşitli fırsatlar. Eğer ailede kumar bağımlısı biri varsa kişinin bağımlı olma riski artar. Travmatik şartlar, stresli yaşam ve sosyal destek eksikliği de kumar bağımlılığı riskini artırır.
Cinsiyet: Kumar bağımlılığı erkekleri kadınlardan daha fazla etkilemektedir. Kumar oynayan kadınlar genellikle yaşamlarının daha ileri döneminde başlar ve çabuk bağımlılık geliştirebilirler. Bununla beraber kumar bağımlılığı oluşturma yolları kadın ve erkekte benzerdir.
Yaş: Kumar bağımlılığı gençlerde ve orta yaşlı kişilerde daha yaygındır. Çocuklukta veya gençlikte oynanan kumar dürtüsel kumar oynama riskini artırır. Bununla beraber kumar bağımlılığı (kompulsif kumar oynanması) ileri yaştaki insanlar için de sorun olabilmektedir.
Belirli kişilik özellikleri: Rekabetçi, işkolik, dürtüsel, huzursuz ya da kolayca sıkılan bir kişiliğe sahip olmak kumar bağımlısı olma riskini artırabilir.
Bazı ilaçlar: Parkinson hastalığı ve huzursuz bacak sendromunda kullanılan bazı dopamin agonisti ilaçlar kumar oynama gibi bağımlılık yapıcı ve kompülsif davranışları artırabilir. (kumar bağımlılığı riskini artıran antipsikotik ilaçlar ve dopamin agonistlerinin kullanılması)
Bazı akıl sağlığı problemleri: Kumar bağımlılığı olan kişilerde kişilik problemleri, depresyon ya da kaybı bozukluğu genellikle görülmektedir. Kumar bağımlılığı bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda görülebilir. Yapılan araştırmalar bir bağımlılığı olan kişilerin (sigara vb.) başka bir bağımlılık geliştirme risklerinin yüksek olduğunu göstermiştir.
Bu durumda genetik ve nörolojik faktörlerin rol oynadığı söylenebilir. Kumar bağımlılığı olan çoğu kişi aynı zamanda alkol ve diğer maddelere de bağımlı olduğu bilindiği için bu durum kumar bağımlılığını kolaylaştırmaktadır.
Aynı zamanda alınan bazı ilaçların dürtüsel kumar bağımlılığı oluşturmada yüksek riske sahip olduğu bilinmektedir.
Kumar Bağımlılığı Nasıl Oluşur?
Kumar bağımlılığı olan bazı insanlar için kumar oynamak alkollü bir içki içmek veya madde kullanmak gibi etkiler gösterir. Kumar kişinin duygu durumunu ve zihin yapısını değiştirir.
Kişi bu duruma alıştıkça tolerans göstermeye başlar ve giderek daha fazla kumar oynamaya başlar. Bu durum kişiyi içinden çıkılamaz bir döngüye sokar.
Kişi aynı hazzı alabilmek için daha fazla oynar ve tekrar tolerans gösterir bu durum böyle sürüp gider ve kişiyi tüketmeye başlar. Bu duruma örnek olarak sigara ve alkol bağımlılığı verilebilir.
Kişi içmeye başladıkça aynı etkiyi alabilmek için tükettiği sigara ve alkol miktarı artar. Kumar bağımlılığı kişiyi psikolojik, bireysel ve sosyal olarak olumsuz etkiler.
Kumar bağımlılığından eğer kişi artık kontrol edemiyorsa ve bu problem kişinin hayatını çok fazla olumsuz etkiliyorsa bahsedilir.
Kumar Bağımlılığı Teşhisi
Kumar bağımlılığı teşhisi için DSM-5‘te yer alan ve aşağıda sıralanan kriterlere bakılmalıdır. Bu kriterlerden en az 4 tanesi, 12 ay boyunca görülüyorsa kişiye kumar bağımlılığı teşhisi konulur.
Bu kriterlerle yapılan değerlendirme kumar bağımlılığı testi olarak görülebilir.
Heyecan hissetmek için giderek artan miktarda parayla kumar oynamak
Kişide kumar oynamayı bırakmaya çalışması halinde sinirlilik ve huzursuzluk görülmesi
Kişide kumar oynamayı bırakmaya, durdurmaya veya kontrol etmeye karşı tekrarlayan şekilde başarısızlık olması
Sık sık kumar oynamakla ilgili düşünmek veya plan yapmak
Kişinin suçlu, depresif veya stres altında hissettiği (distres) zamanlarda kumar oynaması
Para kaybettikten sonra kazanma umuduyla tekrar kumar oynanması (kaybedilenleri kovalama)
Kumar oynamakla ilgili yalan söylemek ve bu durumu gizlemek
Kişinin eğitim ve iş fırsatlarını kumar sebebiyle kaçırması ve sosyal hayatının kumar sebebiyle kötü etkilenmesi
Kumar oynarken kullanılan parayla ve finansal sorunlarla ilgili başkalarına güvenmek veya bağımlı olmak
Kumar Bağımlılığı Tedavisi
Kumar bağımlılığı tedavisi seçenekleri aşağıda sıralanmıştır:
Terapi: terapi davranışsal terapi veya kognitif davranışsal terapi olabilir. (CBT). Davranışsal terapi kişinin kumar oynama dürtüsünü sistematik olarak düşürmesini sağlar. Kognitif (bilişsel) davranışsal terapi ise kişinin kumar oynamakla ilgili hislerini ve düşüncelerini değiştirmeyi sağlar.
İlaçlar: Duygudurum stabilize edici ilaçlar ve antidepresanlar kişide görülen belirtileri azaltabilir ve bununla beraber kumar bağımlılığının yol açtığı bazı hastalıkları giderebilir. Bazı antidepresanlar da kumar oynama dürtüsünü azaltır. Narkotik antagonistleri (madde bağımlılığında kullanılan ilaçlar) da kompulsif (dürtüsel) kumar oynamayı azaltabilir.
Destek grupları: Destek grupları kişiye yalnız olmadığını hissettirir ve kişinin kendisi gibi kumar bağımlılığıyla mücadele edenlerle deneyimlerini paylaşması tedaviye olan faydayı artırabilir.
Kumar Bağımlılığı Tedavi Edilmezse
Kumar bağımlılığı tedavi edilmezse kişinin hayatını bir çok yönden olumsuz etkiler.
Aşağıda sıralanan durumlara yol açabilir:
Kişinin özel hayatında ve ilişkilerinde problemler
Kişide finansal problemler ve hatta kişinin iflasına yol açması
Yasal problemler ya da kişinin yasadışı işlere bulaşarak hapse girmesi
Kişinin iş performansında azalma veya performans düşüşüne bağlı iş kaybı
Kişinin genel sağlığının bozulması
Kişide intihar düşünceleri, intihara kalkışma ve hatta intihar
Kumar bağımlılığı sadece kişisel bir sorun olmayıp kişilerin ailelerini ve yakın çevrelerini de çok büyük oranda etkilemektedir. Aile yapısını bozar ve kişiye olan güveni sarsar.
Aynı zamanda bireyin çocukları varsa onların geleceğini riske sokabilecek davranışlara yol açar ve hatta ilişkileri zayıflatarak kişinin ailesinde psikolojik problemlere yol açabilir.
Ailede öngörülemez ve stresli bir ortam olması çocuklarda ve eşlerde de kaygı bozukluğu ve depresyon gibi problemlere yol açabilir.
Eğer birey kumar oynamak için ailesine yeterince zaman ayırmıyor ve çocuklarıyla ilgilenmiyorsa bu durum onların fiziksel ve psikolojik gelişimlerini olumsuz etkileyecektir.
Kumar Bağımlılığına Ne İyi Gelir?
Kumar bağımlılığında sosyal destek ve kişinin yalnız bırakılmaması çok önemlidir.
Bununla ilgili olarak kişiye destek olunmalı ve tedaviye devam etmesi için kişi teşvik edilmelidir.
Aynı zamanda iyi bir yeme düzenine sahip olmak, aktif olmak ve kaliteli uyumak kişinin genel sağlığını ve duygu durumunu düzelteceği için kumar bağımlılığıyla beraber görülebilen depresyon ve kaygı bozukluğuna iyi gelir.
Kumar Bağımlılığına Ne İyi Gelmez?
Kişiye kumarı hatırlatan kişi ve mekanlar kumar bağımlılığını tetikleyeceği için kişiye iyi gelmez.
Alkol, sigara ve diğer madde kullanımı da bağımlılığı kötüleştirir.
Stresli bir hayata sahip olmak ve sosyal desteğin olmaması kişinin bağımlılığını artırabilir.
Kötü beslenme düzeni, hareketsiz yaşam, düzensiz uyku ve güneş ışığına az maruz kalmak kişide görülen depresyon ve diğer duygudurumun bozukluklarının görülmesine neden olabilir.
Kumar Bağımlılığı İlaçları
Kumar bağımlılığında kullanılan ilaçlar aşağıda sıralanmıştır.
Antidepresanlar: SSRI veya SNRI grubu antidepresanlar tercih edilebilir.
Duygudurum stabilize edici ilaçlar
Narkotik antagonistleri: Aynı zamanda madde bağımlılığında kullanılır.
Hamilelerde Kumar Bağımlılığı
Hamilelerde kumar bağımlılığı görünürde kişiye bir zarar vermese de birçok yönden hamile bireyi ve bebeği kötü etkileyebilir. Kazanıp kazanamama stresi hamile bireyde stres hormonu seviyelerini artırır.
Kişi gerçekten bağımlıysa bağımlılıkla beraber görülebilen depresyon ve kaygı bozukluğu kişinin hayatını olumsuz etkiler ve hamilelikte ve bebeğin doğumundan sonra gerekli bakımın yapılmamasına neden olur.
Bağımlı anne bebeği için umursamaz davranabilir ve hatta kumar oynayabilmek için bebeğin bakımını aksatabilir. Bu durumda aile yakınları ve eşler çok dikkatli olmalı herhangi şüphelenilen bir durumda bir profesyonelden yardım istenmelidir.
Hamilelikte görülen kumar bağımlılığıyla ilgili tedavi planlaması doktorunuz tarafından yapılacaktır. Hamilelikte ilaç kullanımı sorunlar yaratabileceğinden bu dönem için terapi doğumdan sonra ilaçlı tedavi olacak şekilde bir tedavi planı izlenebilir. Yine de en son karar bu konunun uzmanı biri tarafından verilmelidir.
Çocuklarda Kumar Bağımlılığı
Kumar bağımlılığı çocuklarda ve gençlerde de görülebilir. Aile çocuğunu çok iyi gözlemlemeli ve dikkatli olmalıdır. Kumar oynamak birçok şekilde olabilir: kart oyunları, piyango çekilişleri, uygulamalar, video oyunları ve spor bahisleri gibi.
Çocuklar ve ergenlerde kumar oynanması onlarla konuşarak ve kumardan başka aktiviteler gençlere özendirilerek önlenmeye çalışılmalıdır.
Gençlerde kumar bağımlılığının uyarı veren belirtileri uykuda değişim, duygudurumda bozulma, okuldaki başarıda düşüş, giderek artan para istenmesi ve sosyal çevrede problemler ile kendini gösterebilir.
Kumar oynamak için yasal yaş sınırı daha fazla olsa da kimi yerlerde kumar oynama yaşı 10’a kadar düşmektedir. Birçok çocuk ve genç kumar oynamaya evde oynanan kart oyunları ve piyango biletleri ile başlar.
Bazı çocuklar bu tip oyunları ergenlik dönemlerinde daha ciddi kumar tiplerine dönüştürerek yarış ve spor bahisleri gibi kumar çeşitlerine yönelebilir. Aynı zamanda internette ve televizyonda yayınlanan kumar ve bahsi özendiren reklamlara çocukların kolayca ulaşabileceği bilinmektedir.
Akıllı telefonlardan ve bazı uygulamalardan para kullanmadan oynanabilen bahisler çocuklara cazip görünür ve sanal kumar bağımlılığına dönüşebilir. Tüm bu imkanlar kumar oynamayı her zaman ve her yerde elverişli hale getirmektedir.
Çocuklar ve ergenler kumar oynamayı eğlenceli bulur ve sosyalleşme aracı olarak görebilir çünkü online oynanan kumarlar sohbet imkanı sağlamakta ve bu uygulamalar daha çok arkadaş davet edilmesi için gençleri teşvik etmektedir.
İnternet üzerinden oynanan bahislerde ilk başlarda gençlerin kazanması sağlanır böylece genç her zaman aynı şekilde kazanacağını umarak oynamaya devam eder.
Çocuklar ve ergenleri kumar bağımlılığından korumak için onlara kumar oynamanın nasıl olduğu açıklanmalıdır.
Bu tip oyunların kazanmanın neredeyse imkansız ve imkansıza yakın olduğu gencin anlayacağı bir dille açıklanmalı ve gerçek hayattan örnekler gösterilerek kumar bağımlılığının insanların hayatlarını nasıl mahvedebileceği anlatılmalıdır.
Kumar oynamayı çocuk veya ergen can sıkıntısı ve stresten kaçınma yolu olarak kullanabileceği için onu daha iyi ve gelişimini destekleyen aktivitelere yönlendirmek doğru olacaktır.
Yetişkin bireylerde olduğu gibi eğer genç kişi sigara veya alkol kullanıyor, stresli bir hayat yaşıyor, depresyon veya kaygı bozukluğu yaşıyorsa kumar bağımlısı olma riski daha yüksektir.
Kumar Bağımlılığı için Hangi Doktora Gidilir?
Kumar oynamakla ilgili problem yaşadığını düşünen kişiler kendilerine şu soruyu sormalıdır: “Eğer istersem kumar oynamaya son verebilir miyim?” bu soruya verilen cevap hayırsa ve kişi kendini kontrol etmekte zorlanıyorsa aynı zamanda bu durum kişinin hayat kalitesini düşürüyorsa yardım aranmalıdır.
Kumar bağımlılığından nasıl kurtulurum? diye soran kişiler bununla ilgili olarak hastanelerin Psikiyatri bölümüne başvurularak bir psikiyatri doktorundan randevu alınabilir veya bağımlılıkla savaşan diğer akıl sağlığı profesyonellerine veya kurumlara (Yeşilay gibi) başvurulabilir.
Kumar bağımlılığı farklı bakış açılarıyla açıklanır. Bu açıklamalardan ilki, kumar oynayan kişilerin duruma hakim olduklarına dair yanlış düşünceleri vardır. Bu çarpık ve hatalı düşüncelerle oynamaya devam ederler. Oyunu kendilerinin kontrol edebilceğine inanırlar. Bu çarpık düşünceler risk alma davranışlarını arttırır.
İkinci bakış açısına göre, kumar bağımlısı kişiler kumar oynadıkça ve tesadüf eseri kazandıkça bu onlar için bir ödül anlamına gelir. Bu ödülün hep daha fazlasını almak için oynarlar. Üçüncü bakış açısına göre, kişiler hayatlarında yolunda gitmeyen işlerden, sıkıntılardan kurtulmak amacıyla kumara yönelirler. Son bakış açısına göre ise, kumar bağımlılığının nedeni beyindeki mekanizmalarda (serotonerjik ve noradrenerjik) yatmaktadır. Bu görüşü kanıtlayan nörobiyolojik çalışmalarda yapılmıştır.
Kumar bağımlılığı, bireylerin kumardan kazanç elde etmeleri ile başlamaktadır. Kişiler kazandıklarını gördüklerinde daha çok kazanmayı hayal ederek tekrar oynar. Kazandıkça kendisine güveni artar. Şanslı olduğuna, yetenekli olduğuna inanmaya başlar. İstediği kadar kazanamadığında bu kez hırslanır ve daha büyük paralarla oynamaya başlar.
Bireyler kaybettikçe oynarlar çünkü bir dahaki oyunda kazanacaklarına ilişkin iyimser duygular taşırlar. Bu durumda kişi elindeki her şeyi kumarda kaybedebilir. Bu kaybetme dönemidir. Kaybetme dönemini tükenme evresi izler. Aile yaşamında, iş hayatında sorunlar artar ve kişiler daha fazla para için yasadışı olaylara girişebilirler. Son evrede kişi kaybettiklerini kovalamaktan vazgeçer.
Kayıpların yerine konamayacağı anlaşılınca kişide depresyon ve intihar düşünceleri/ girişimleri olur. Kişi bu bağımlılıkla birlikte diğer bağımlılıklara da açık hale gelir. Bir madde ya da davranışa karşı kişinin bağımlılık geliştirmesi, o madde ya da davranışın kişide dopamin hormonu salgılatmasına ve bunun oranına bağlıdır. Sanal kumar bağımlılığının bu denli yaygınlaşması ve kişilerin internet üzerinden oynadıkları kumarın sonuçlarını hemen görmeleri onlarda hazza yol açmakta ve daha sık oynamalarına sebep olmaktadır.
Kumar bağımlılığının DSM-5 tanı ölçütleri (belirtileri) nelerdir?
Sayılan belirtilerden dört ya da daha fazlasının 12 ay içerisinde kişide gözlenmesi ve kişinin tekrarlayan şekilde işlevselliği bozacak derecede kumar oynaması kumar bağımlılığı rahatsızlığına eğilimli olduğuna işaret eder. Kesin bir tanı konması için kişinin bir uzmanla görüşmesi gerekmektedir.
Düzensiz bir biçimde kumar oynamak
Kumar oynamakla sıkça meşgul olmak
İstenen seviyede heyecan duymak için (Tolerans) daha fazla parayla kumar oynamak
Kumar oynamayı durdurma (Çekilme) esnasında yaşanan sıkıntı ve sinililikten kurtulmak için yinelenen başarısız çabalar
Yaşamın temel alanlarında kumar oynanması
Üzüntülü ve mutsuz ruh halinden kurtulmak için kumar oynamak
Kaybettiklerini geri kazanmak için yeniden kumar oynamak (kaybettiklerini kovalamak)
Kumarla ilgili önemli ilişkilerde bulunmak
Kumar oynamak için bir başkasına güvenmek
Kumar bağımlılığı testi
Kumar bağımlılığında dışarıdan bir madde alımı olmadığı ve fiziksel bir belirtisi bulunmadığı için yapılacak medikal testlerle ve fiziki gözlemle bu bağımlılığı anlamak mümkün değildir.
Kumar bağımlılığını nasıl anlayacağınızı merak ediyorsanız, kendinizin, eşinizin ya da bir yakınınızın kumar bağımlısı olduğunu düşünüyorsanız South Oaks Kumar Tarama Testi (SOKTT), Kumar Oynama Motivasyonları Ölçeği (KOMÖ), Kumar İle İlişkili Düşünceler Ölçeği ( KDÖ) ve Kumar Semptomları Değerlendirme Ölçeği (KSDÖ) gibi ölçekler bulunmaktadır. Bu testler kumar bağımlılığı ile ilgili fikirler verir. Bunun yanı sıra aşağıdaki 10 sorunun çoğuna “evet” yanıtını veriyorsanız da kumar tutumunuzun problemli olma ihtimali yüksektir. Kumar bağımlılığı tanı ve tedavisi için bir uzmana başvurmanız gerekmektedir.
Sürekli oyun oynamayı düşünüyorum.
Zannettiğimden daha fazla para kaybediyorum.
Genellikle kaybettiklerimi geri kazanmak için oynuyorum.
Ne kadar para ile kumar oynadığımı saklarım.
Kumar oynamanın hayatımdaki her şeyden daha önemli olduğu durumlar oldu.
Kumar için sıklıkla borç alıyorum.
Kumar oynamak için para teminimi yasal olmayan şekilde gerçekleştirdim.
Kumar oynamayı bırakmayı ya da azaltmayı denedim ama başaramadım.
Bırakma denemelerimin sonucunda mutsuz oldum.
Kumar özel hayatımı ve iş yaşamımı olumsuz etkiledi.
Kumar oynamanın zararları nelerdir?
Kişiye zararları
Alkol ve sigara gibi maddelere karşı bağımlılık geliştirme olasılığı artar
Kumarda sürekli kazanma hırsı içerinde olduğundan bu hırs onun kendine ve etrafına zarar vermesine sebep olur.
Kumar bağımlılığı yüzünden ilişkileri bozulur.
Kendisini illegal bir dünyanın içinde bulur ve fiziki zararlara uğrayabilir.
Ciddi maddi kayıplar yaşar.
Kişilerin kumar bağımlılıklarından önceki kişilikleri değişmiş gözüyle bakılır. Bağımlılıkları yüzünden ahlaksız, yalancı, güvenilmez damgası yerler.
Depresyon, intihar düşünceleri ve girişimleri, cinsel işlev bozuklukları gibi rahatsızlıklar kumar bağımlılığına eşlik eder.
Aileye zararları
Maddi kayıplar ve bu kayıpların yol açtığı psikolojik sorunlar ortaya çıkar.
Boşanma ve aile içi şiddet yaşanabilir.
İstismarlar daha çok yaşanır.
Kumar bağımlılığından tamamen kurtulmak mümkün mü?
Kumar bağımlılığı bir hastalık mı? Kumar bağımlılığına eşlik eden rahatsızlıklar nelerdir?
Kumar bağımlılığından gerekli tedavileri uygulayarak ve bu tedavilerin yanı sıra sürdürülen terapi yoluyla tamamen kurtulmak mümkündür. Kumar bağımlısı kişilere iradesiz kişiler olarak bakılmaması gerekir. Kumar bağımlılığı da diğer madde bağımlılıklar gibi bir bağımlılıktır. Dolayısıyla kumar bağımlısı bireylerin bu davranışları bir sağlık sorunu olarak olarak ele alınmalıdır. Kumar bağımlısı kişi tedavi olmayı kendisi istemeli, kumarın olumsuz etkilerini fark etmelidir ve yakınları kişiye sosyal destek sağlamalıdır.
Kumar bağımlılığı beyinle ilgili bir hastalıktır. Beynin ödül ve ceza sistemi denilen bölgesi etkileniyor ve bunun neticinde kişi sürekli ve tekrarlayan bir biçimde bu davranışı gösteriyor. Kumar bağımlıları kazandıklarında beyinlerindeki ödül merkezi uyarılıyor ve dopamin ortaya çıkıyor. Bu kişiye haz veriyor.Bağımlı olan kişiler artık bu dopamin hazzına tekrar tekrar ulaşmak istiyor ve kumar oynama davranışını kontrolsüzce sürdürüyor. Bu da bağımlılığa giden yolunu açıyor.
Kumar bağımlılığına, diğer madde kullanım bozuklukları,alkol kullanım sorunu, dürtü kontrol bozukluğu, aşırı yemek yeme bozukluğu, kompulsif alışveriş,duygudurum bozukluğu, anksiyete, depresyon, dikkat eksikliği ve kişilik bozuklukları gibi çeşitli psikolojik rahatsızlıklar eşlik etmektedir. Bunun yanı sıra bağımlıların yaşadıkları yüksek stres onların migren, mide krampları, tansiyon, unutkanlık gibi fiziksel- duygusal rahatsızlıklar yaşamalarına neden olabilmektedir.
Yukarıda sıralanan ruhsal bozukluklar kumar bağımlılığının sebebi olabildiği gibi sonucu da olabilirler.
Kumar bağımlılığı genetik mi?
Bakıldığında herkes kumar bağımlısı olabilir fakat kumar bağımlısı olmanın risk faktörleri vardır. Ailede kumar oynanıyorsa aileden görerek, kumar oynanan bir arkadaş ortamı varsa o gruba dahil olmak için ya da kumar bağımlılığına genetik bir eğilim olabilir. Kumar bağımlılığı genetik bir hastalıktır. Genetik faktörler de riski arttırır. Kumar bağımlılığı ile ilgili makalelerde ve yapılan çalışmalarda kumar oynama bozukluğu olan bireylerin ailelerinde de yüksek derecede kumar oynama bozukluğuna rastlanmıştır. Madde kullanım bozukluğuna sahip ebeveynlerin çocukları kumar oynama bozukluğu ve dürtüsellik açısından yüksek riskli grupta yer almaktadır. Genlerle ilgili yapılan çalışmalar bazı genler ile tekrarlayan bağımlılık davranışları arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Şunu da unutmamak gerekir ki risk faktörleri bağımlılığı arttırabilir ya da risk faktörü yoksa azaltabilir ama bu risk faktörleri tamamen etkli değildir.
Eşim kumar oynuyor ne yapmalıyım? Eşimi kumardan nasıl kurtarabilirim?
Eşiniz kumar bağımlısı ise bu sizlerin de ciddi stres ve bu stres neticesinde de sağlık problemleri yaşamanıza neden olacaktır. Kumar bağımlısı kişilerin eşlerinde, depresyon, güvensizlik, şüphe takıntısı, sinirlilik gibi rahatsızlıklar gözlenir.Kumar bağımlısı bireylerin ailelerinde istismarlar normal ailelere göre çok daha yüksektir.
Eşinizi kumar bağımlılığından kurtarmak için sadece sizin çabalarınız, onunla konuşmanız ve onun deneme yapması yeterli olmayacaktır. Öncelikle eşinizin bu bağımlılığını kabul etmesi ve tedavi olmaya istekli olması gerekmektedir. Kumar bağımlılığının kesin tanı ve tedavisi için bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak gerekmektedir. Düzenli bir şekilde terapilere katılması ve kumar bağımlılığında kullanılan ilaçlar kullanılmasıyla eşiniz bu durumu atlatacaktır. Eşiniz tedaviye istekli olsa dahi bunun hem onun için hem de sizin için zorlu bir süreç olacağını başta kabullenmeniz gerekmektedir. Ruh sağlığı uzmanının yönlendirmesiyle ya da sizin taleplerinizle aile danışmanlığı almak da eşiniz ve tüm aileniz için faydalı olacaktır. Bu süreçte bağımlı kişiye sağlanacak sosyal destek çok önemlidir.
Kumar bağımlılığı tedavisi
Kumar bağımlılığı tedavisinde diğer bütün bağımlılık türleri gibi kişilerin bağımlı olduklarını kabul edip, bu bağımlılıktan kurtulmak istemesi gerekmektedir. Kişilerin kumarın kendi hayatlarını ve çevresindeki insanların hayatlarını nasıl etkilediğini farkına varması gerekmektedir. Aksi halde hiçbir tedavi başarılı olamaz. Bireyler hayatını yeniden yapılandırmaya hazır olmalıdır. Eski alışkanlıklarını terk etmeli, kumar oynadığı yerlere gitmemeli, kumar oynamaya gittiği arkadaşlarıyla görüşmeyi bırakmalıdır.
Kumar bağımlılığının tedavisinde ilaçlar ve psikoterapi sürecinin birlikte yürütüldüğü bir tedavi planlaması yapılır. Kumar bağımlılığı terapisinde ruh sağlığı uzmanının danışan için uygun olduğunu düşündüğü terapi yaklaşımları kullanılır. Çoğu zaman birden fazla yaklaşımdan yararlanılır. Genellikle davranışsal terapiler ve bilişsel davranışçı terapilerden yararlanılır. Kumar bağımlısı kişinin hayatını olumsuz anlamda etkileyen bu problemin kökenleri incelenir. Bireyin davranışına neden olan etmenler ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Bireyin kumar oynama riskini arttıran etmenler üzerinde durulur, bunlar ortadan kaldırılmaya çalışılır. Kumar bağımlısı bireyler, yaşadıkları zorluklar ve üzüntüler karşısında tekrar kumar oynamaya yönelirler. Bu gibi acil durumlar için plan yapılır. Bireyin ailesi de terapi sürecine gerekli görülen yerlerde dahil edilir. Kumar bağımlılığının tedavisinde psikoterapi kısmında EMDR terapisinin de etkisi büyüktür.
Kişiyi kumar oynamaya iten sebepler arasında travmatik olaylar varsa EMDR terapisi ile kişinin bu travmalarla ve kumar bağımlılığının yarattığı travmatik yaşantılarla yüzleşmesi sağlanır ve bu travmalar işlemlenir. Kumarı çağrıştıran uyaranların kişi üzerindeki etkisinin yok olması sağlanır. Kişi yeterince güçlenince de terapist ile birlikte bir gelecek şablonu planlanır.
Kumar bağımlılığının tedavisinde kullanılan ilaçlar
Duygudurum düzenleyici ilaçlar, antidepresanlar (SSRI ve SNRI, seratonin ve dopamin hormon dengesini sağlayan ilaçlar) ve opioid antagonistleri kullanılır. Naltrekson ve Nalmefen değerlendirilen opioid antogonistler; paroksetin, fluvoksamin, sitalopram, bupropion ve essitalopram da antidepresanlardandır. Duygudurum düzenleyicisi olarak da karbamazepin, topiramat ve lityum kullanılır. Bu ilaçlar kişilerin belirtilerini azaltmaya yardımcı olduğu gibi kumar bağımlılığı ile ortaya çıkan hastalıkları da gidermeye yardımcı olur. Antidepresanlar kişinin kumar oynamasında etkili olan dürtüsünü azaltmaya ve kontrol altına alınabilir hale getirmeye yardımcı olur.
Kumar bağımlılığının tedavisinde destek grupları da önemlidir. Kişi destek gruplarına ruh sağlığı uzmanı vasıtasıyla ulaşabilir. Tedavi olunan merkezin destek grupları olabilir. Bu gruplar aynı ya da benzer sorunları yaşayan bireylerden oluşur ve kişiler birbirleriyle deneyimlerini paylaşarak yalnız olmadıkları duygusunu hissederler.
