KORONER BYPASS AMELİYATI

Kalbin yüzeyinde yer alan koroner arterler, kalbe oksijen ve besleyici maddeler taşımaktadırlar. Bu atar damarlarda ateroskleroz olarak adlandırılan damar sertliğine bağlı daralmalar veya tıkanmaların olmasına koroner arter hastalığı denilmektedir. Risk faktörleri: yaş (Erkekte 45 yaş, kadında 55 yaş üstü), aile öyküsü-kalıtım, kolesterol yüksekliği, hipertansiyon, sigara kullanımı, şeker hastalığı, şişmanlık, hareketsiz yaşam tarzıdır.

Kardiyoloji Derneği tarafından yapılan çok merkezli çalışmasında koroner arter hastalığı sıklığı tüm nüfusumuzun % 2,3'ü olarak bulunmuştur. Bu oran ABD'de ise %2,8 olarak bulunmuştur. Hastalık erkeklerde daha fazla görülmektedir, ancak menapoz sonrasında ve sigara kullanan bayanlarda bu oran artmaktadır. Hastalar, Göğüs ağrısı (Angina): özellikle sol tarafta sıkıştırıcı, ezici tarzda olup omuza, sırta, özellikle sol kola ve son iki parmağa yayılmaktadır. Egzersiz, efor, yemek sonrası veya üzüntü ile ortaya çıkan ağrı, göğüste sıkıntı ve baskı hissi olmaktadır. Hastalık, hiç yakınma olmadan tetkikler sırasında saptanabildiği gibi ilk olarak kalp krizi ile de gelebilmektedir. Hastanın şikayeti koroner arter hastalığını düşündürecek tarzda ise, birlikte risk faktörleri varsa EKG, Efor testi, sintigrafi, Ekokardiyografide koroner arter hastalığı lehine bulgular saptanırsa koroner Anjiografi yapılarak kesin tanı konulur.

Tedaviye karar verirken; hastanın yaşı, etkilenen damar sayısı, daralmanın derecesi, eşlik eden diğer hastalıklar değerlendirilir. Koroner anjiografi sonucuna göre darlık var fakat ciddi değilse ilaç tedavisi uygulanır. Lezyonlar önemli ve uygunsa öncelikle anjio esnasında balon ile darlık bölgesi genişletilir ve kalıcı olması için stent (tel kafes) implante edilir.Mümkün değilse koroner bypass uygulanır.

Koroner Bypass Cerrahisi nedir?

Koroner Bypass Cerrahisi kanı dar olan bölgeden sonrasına ulaştırmak için yapılan köprüleme ameliyatlarıdır. Genellikle açık kalp cerrahisi kalbin ve akciğerlerin vazifesini üstlenen kalp- akciğer makinesi kullanılarak kalbi gevşemiş vaziyette durdurarak yapılır. Bazende uygun vakalarda kalbi durdurmadan kalp akciğer pompası kullanmadan özel cihazlarla cerrahi uygulayacağamız bölgeyi hareketsiz hale getirerek bypass yapılmaktadır. Bypass için göğüsten, koldan veya bacaktan çıkartılan damarlar kullanılmaktadır. Bu damarlar içerisinde en uzun süre açık kalan damarlar göğüsten çıkartılan meme arteri, ikinci sırada koldan çıkartılan radiyal arter, daha sonra ise bacaktan çıkartılan toplar damarlar (safen ven ) gelmektedir.

Ameliyata hazırlık nasıl oluyor: Yatışınız yapıldıktan sonra; ameliyattan önce kan tetkikleri, EKG, akciğer grafisi , idrar tetkikleri, solunum fonksiyon testleri ve gereken olgularda ileri tetkikler yapılmaktadır. Muayene esnasında şikayetlerinizi ve geçirdiğiniz önemli hastalıkları, kullandığınız ilaçları, varsa alerjinizi belirtmeniz çok önemlidir. Ameliyattan bir gün önce, hastanemizde görevli berber yardımıyla; göğüs ve karın bölgesi, bacakların ön ve arkaları tamamen traş edilirler. Takiben uygunsa banyo yaptırılır. Kişisel eşyalar (saat, yüzük, bilezik, protez diş, lens, gözlük vb.) ameliyattan önce hasta yakınları tarafından alınmalıdır.Ameliyattan bir gün önce normal öğünlerde yemek yenildikten sonra görevli doktorların önerdikleri saat sonrasında yiyecek ve içecek alınmamalıdır. Ameliyat öncesindeki gece ve hemen ameliyat öncesi sakinleştici ilaçlar verilmektedir. Ameliyat öncesinde birkaç gün özel cihazlar kullanılarak derin nefes alma egzersizleri yaptırılır. Ameliyat sırasında ve sonrasında kullanılabilecek kan ve kan ürünleri hazırlatılır.

Ameliyat süresi ne kadardır: Hastaya göre değişmekle birlikte ameliyat süresi ortalama 2,5-4 saat arasındadır.

Ameliyat sonrası dönem nasıl geçiyor:Hastalar uyur durumda, solunum cihazına bağlı bir şekilde yoğun bakıma alınır. Yoğun bakımda hayati parametreler takip edilir ve bütün veriler stabil ise uyutucu ilaç kesilir. Takibeden 3-4 saatlik süreçte hastanın bilinci ve kas gücü tam olarak düzelince solunum cihazından ayrılırlar. Boğazdan tüpün çekilmesini takiben hastadan öksürmesi ve derin nefes alması istenir.

Ameyattan kaç gün sonra taburcu edilirler:Hastaların durumuna göre değişmekle birlikte ortalama 5-7 gün içerisinde taburcu edilmektedirler.

Ameliyatın geç dönem sonuçlarında önemli faktörler nelerdir: Bu faktörlerin başında; koroner arterlerdeki hastalığın yaygınlık derecesi, cerrahın kullanılacak damarları çıkartma esnasında gösterdiği özen, kullanılan damarların cinsi ve yapısı, cerrahın çıkartılan damarı kalbe dikiş esnasında gösterdiği özen ve uyguladığı teknik gelmektedir. Ayrıca ameliyat sonrası dönemde hastaların beslenme alışkanlıkları, egzersiz ve ilaçların tavsiye edilen şekilde kullanılmaları da önemlidir.

AMELİYAT SONRASI DÖNEMİM NASIL GEÇECEK?

Genellikle kalp ameliyatının nekahat süresi üç ay kadar sürmektedir. Ancak büyük ameliyatlar geçirdikten sonra, tam olarak iyileşme sürelerinin kişisel farklılıklar gösterdiği unutulmamalıdır. Kişisel farklılıkları oluşturan etkenlerin başında, kişinin ameliyat öncesi genel sağlık durumu gelmekte, daha sonra ise yaş ve diğer faktörler etkili olmaktadır.

Göğüs kemiği çelik tellerle birleştirilmiştir. Bu nedenle açılma ihtimali zayıftır. Ancak göğüs kemiğinin kaynamaya başlaması 6 haftayı bulduğundan bu süre içinde yan yatılmaması, yatarken ya da kalkarken kollara ağırlık yüklenmemesi önemlidir. Ameliyattan sonra 8 hafta araba kullanmayın. İlk üç ay beş kilodan fazla yük taşımayın. Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş yapma, çocuk taşıma, sıkışmış pencereleri, kavanoz kapaklarını ve ağır kapıları iterek açma, çapa yapma ve bahçe işleri gibi ağır faaliyetlerde bulunmayın.

Açık kalp cerrahisinden sonra iyileşme süresi 6-8 haftadır. Bu süre içinde yorgun ve güçsüz olabilirsiniz. İlk birkaç hafta geceleri 8-10 saat uyumaya özen gösteriniz. Öğleden sonraları bir saat kadar dinleniniz. Yemekten sonra efor sarfetmeyiniz. Akşam yatmadan önce yemek yemeyiniz. Yorulduğunuzda dinleniniz. Sizi ziyarete gelen kişi sayısını sınırlayınız. Onlarla öpüşmeyiniz.

AĞRI:Ameliyat kesisine bağlı olarak gelişen ağrı kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Genel olarak göğüs, omuz ve sırt ağrılarının birkaç hafta içinde kaybolması gerekir.

AMELİYAT YERİ İLTİHABI:Hastaneden ayrılırken yara yerinde iltihab yoksa sonradan oluşması düşük bir olasılıktır. Bununla beraber yara yerinde kızarma, şişme ve akıntı oluşmuşsa ve devam ediyorsa doktorunuza başvurmanız gerekir.

DİKİŞLERİN GÖRÜNÜMÜ:Kesi yerinde sulu sızıntılar olabilir. Dikişler vücut tarafından eritilerek yok edilir. Ancak ileri derecede rahatsızlık duyarsanız doktora gidiniz.

BACAK KESİSİ:

Sizi rahatsız edebilecek durumlar:

1-Toplar damarın alındığı bacakta, bilek çevresi ve ayakta şişme sık görülür. Sabah saatlerinde az iken, akşama doğru artma gösterebilir. Gece yattıktan sonra sabaha doğru kaybolur. Bunun nedeni o bacaktaki toplar damarlardan birinin çıkarılmış ve az da olsa kan dönüşümünün bozulmuş olmasıdır. Zamanla diğer toplar damarlar, bu görevi üstleneceğinden sıkıntı ortadan kalkacaktır. Bu şişmenin üç aydan daha fazla sürmesi ender görülür. En aza indirmek için aşağıdaki önerilere uymanız gerekir.

a. Yattığınız sürece ayaklarınızı yüksekte tutmanız, altına yastık koyarak desteklemeniz yararlı olacaktır.

b. Ameliyat sonu üç aylık dönemde varis çorapları kullanılabilir.

c. Bacak bacak üstüne atmak kan dolaşımını bozacağından yapılmamalıdır.

d. Bacaktaki şişme aşırı derecede ağrılı ve kızarık ise veya akıntı varsa doktorunuza başvurunuz.

2. Bacağınızdaki kesinin alk ucu çevresinde hissizlik olabilir. Bu durum yapılan işlemin doğal sonucudur.

CİNSEL YAŞAMINIZ:Kalp ameliyatı geçiren bir çok hasta cinsel yaşamlarına yeniden başlama konusunda endişelidir. Yaklaşık 6 hafta sonra cinsel yaşama başlayabilirsiniz. Yemekten sonra ve yorgunken cinsel ilişkiye girmekten kaçınınız.

İLAÇLAR:İlaçlarınızı doğru ve düzenli bir şekilde kullanınız. Seyahate çıktığınızda yanınızda bulundurunuz. Çocuklardan uzak tutunuz, gitmeden önce reçetenizi yeniletiniz. Bir ilacı kesmeden önce mutlaka doktorunuza danışınız. Yemekten önce ve sonra demek 15 dakika önce veya sonra demektir.

UYARICI BELİRTİLER

Aşağıdaki belirtilerin çıkması durumunda doktorunuzla temasa geçiniz :

· Çarpıntı

· Solunum sıkıntısı

· Aşırı terleme

· Yüksek ateş

· Aşırı bitkinlik

· Baş dönmesi

AŞAĞIDAKİ NOKTALARA DİKKAT EDİNİZ

· Yemekten sonra yürüyüş yapınız.

· Yemekten 3-4 saat sonra yatınız.

· Sıcak havalarda bol miktarda su içiniz.

· Aşırı sıcakta güneşlenmeyiniz.

· Kesinlikle sigara içmeyiniz.

· Sorunlarınızı bir dostunuza anlatınız, duygularınızı içinize atmayınız.

· Kendinizi ve toplumsal beklentilerinizi gerekiyorsa değiştiriniz.

· Başkalarıyla yarışmaktan kaçınınız.

· Eğlenceye ve dinlenmeye vakit ayırınız.

· Gerekiyorsa hayır demeyi öğreniniz.

· Esnek hoşgörülü olunuz.

Anormal bir durum halinde telefonla doktorunuzu arayınız. Acil bir durumda, cerrahi bir müdahale veya diş çekimi gerektiğinde bilgi almak veya konsültasyon için aşağıdaki telefon numarasını arayınız.

EGZERSİZ:İlk yürüyüşünüzde yanınızda biri bulunsun, mesafeyi azar azar arttırınız. Ameliyattan üç hafta sonra kendi başınıza günde birkez yürümek yararlıdır. Düz bir yolda dinlenerek yapılmalıdır. Üç haftadan sonra yürüyüş sırası yukarıdaki kurallara uymak şartıyla ikiye, üçe çıkarılabilir. Ameliyat sonrası tam iyileşme üç ay sürecektir. Ağrılarınızı hafifletmek için şu egzersizleri yapınız.

Omuz Bölgesi Egzersizleri : omuzlarınızı öne ve arkaya hareket ettirin

a. Kol Egzersizleri : Ayakta durun, kollarınızı yana açın, ellerinizi başınızın üstüne değdirin ve yana açın. Bunu 10 kere tekrarlayın.

b. Nefes Alma Egzersizleri : Ellerinizi göğsünüzün iki yanına koyun ve nefes verin, daha sonra ciğerlerinizi tam olarak dolduracak şekilde nefes alın, üç saniye tutup dışarıya verin. Bunu beş kere tekrarlayın.

Hastaneden ayrıldıktan iki ay sonra bisiklete binebilirsiniz, ancak asla yokuşta ve zorlayıcı şekilde olmamalıdır. Aynı dönemde uygun iklimde kısa mesafelerde yüzebilirsiniz.

DUYGUSAL TEPKİLER:Bazı hastalar ameliyattan sonra birkaç gün boyunca ruhsal çöküntü (depresyon) içinde olabilirler. Bu durum kısa sürede düzelir. Eve döndükten sonrada, bir çok hasta sıkıntı ve hafif bir ruhsal çöküntü hali tarif etmektedirler. Kendilerinde herhangi bir iyileşme hali olmadığını zannedebilirler. Majör (özelliği olan, büyük) ameliyat geçiren tüm hastalarda bu tür duygular olabilmektedir ve günden güne kendilerini daha iyi hissetmektedir.

HEYECAN:Ameliyat sonrası ilk birkaç haftada heyecanlı ve hassas olabilirsiniz. Telaşlanmayın, bu durum 4-6 hafta sonra ortadan kalkacaktır.

BANYO:Eğer bütün kesiler kaynamış ve kuru ise duş alabilirsiniz, aksi takdirde yaranız mikrop kapabilir. Özellikle belirten bir durum yoksa eve gittikten sonra 1 hafta sonra ılık suyla banyo alabilirsiniz. Tercihen oturur olmalısınız.

EV ve BAHÇE İŞLERİ: Ameliyattan 4 hafta sonra hafif ev işleri yapabilirsiniz. Aradan üç ay geçmeden şu işleri yapmayınız. Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş, çocuk taşıma, çapalama ve bahçe işleri.

DİYET:Kızartma ve aşırı yağlı yiyecekler yemeniz doğru değildir. Bunlar kalp hastalığı riskini arttırır. Şişmanlık kalp ve hastalarının en büyük düşmanıdır. Sağlıklı bir diyet uygulayarak ideal kilonuzda kalmalısınız. Tuzsuz diyet önerilmişse kesinlikle uyunuz.

ALKOL:Kalp hastalarına zararlıdır. Eğer coumadin gibi pıhtılaşmayı önleyici ilaç kullanıyorsanız, alkol bunun etkisini arttıracaktır, bu nedenle ilaç kullanan hastalar alkol almamalıdır.

SİGARA:Sizin için sigara bir insandan daha zararlıdır. Kan basıncı ve kalp hızında artış yapar. Damarlarda ve ciğerlerde geri dönüşü olmayan hasar yapar. Kesinlikle sigara içilmemelidir.

TAŞIT KULLANMA:7-8 haftalık bir süreden sonra kısa mesafelerde taşıt kullanabilirsiniz, fakat bu olay stres yaratacağından, omuz ve göğüste ayrı yaratacağından uzun mesafelerde ve sıkışık trafik saatlerinde taşıt kullanmayınız.

ÇALIŞMAYA BAŞLAMAK

Kalp cerrahisi geçiren hastaların çoğu önce çalışmakta oldukları işlerini sürdürebilmektedirler. Çalışmaya başlama süresi yapılan işin türüne göre değişmektedir. Genel bir kural olarak hafif işlerde çalışanlar ameliyattan iki ay sonra çalışmaya başlayabilirler. Daha ağır işlerde özellikle bedenen yapılan işlerde çalışanların üç aydan önce iş başı yapmaları zordur; kasların güçlenmesi, eklemlerin ve göğüs kemiğinin iyileşmesi için zaman tanınmalıdır.