Kolonoskopi, kalın bağırsağın ya da diğer adıyla kolonun ayrıntılı değerlendirilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Bu işlem için kolonoskop adı verilen bir alet kullanılır. Kolonoskop, ucunda bir ışık kaynağı ve kamera bulunan ince, esnek bir tüptür. Kolonoskop, anüsten vücut içerisine doğru ilerletilerek rektum, kolon gibi yapıların ayrıntılı görüntüsü elde edilir. Bu görüntüler de bağırsak hastalıklarının tanısında kullanılabilir.
Kolonoskopi Neden Yapılır?
Dr. Saber Sazdar, ‘’ Kolonoskopi pek çok farklı durumun tanı ve tedavisinde yol gösterici olabilecek bir yöntemdir. Hastada nedeni bulunamayan karın ağrısı, kronik kabızlık veya ishal, rektal kanama gibi bağırsak problemlerinin araştırılmasında kolonoskopi kullanılabilir. Bu problemlerin olası sebepleri kan tahlili gibi daha basit tetkiklerle bulunamayabilir. Dolayısıyla bu hastalarda kolonoskopi yapmak problemin temelini bulmaya yardımcı olur. Kolonoskopi kanser taramasında da kullanılabilir. Kolon kanseri toplumda sık görülen ve erken dönemde tanı aldığında başarılı bir şekilde tedavi edilebilen bir kanser türüdür. Bu nedenle kolon kanseri açısından yaş dışında herhangi bir risk faktörü taşımayan kişilerin, 50 yaşından itibaren düzenli aralıklarla kolonoskopi yaptırması tavsiye edilir. Eğer kişinin kolonoskopi sonucu normal çıkarsa bir sonraki kolonoskopi 10 yıl sonraya planlanabilir. Ancak kolonoskopide bağırsakta kanserle ilişkili olabilecek bir değişiklik fark edilirse kolonoskopi daha kısa bir süre içerisinde tekrarlanır. Kişinin ailesinde kolon kanseri olan birinin olması, kişinin iltihabi bağırsak hastalığının olması gibi durumlarda kolonoskopi ile kanser taramasına 50 yaşından önce başlanılması daha uygundur. Kolonoskopi, bağırsakta polip adı verilen yapıların takibinde kullanılır. Polip adı verilen yapılar, ilerleyen dönemde kansere dönüşebilir. Bu nedenle polip problemi yaşayan hastaların, düzenli aralıklarla polip açısından kontrol edilmesi ve yeni polip oluşumu varsa bunların uzaklaştırılması gerekir. ‘’ diye ifade etti.
Kolonoskopi Öncesinde Neler Yapılmalı?
Kolonoskopi işlemi öncesi yapılması gereken bazı hazırlıklar vardır. Bağırsakta kalabilecek besin parçaları kolonoskopi sırasında görüntü almayı engelleyebilir diye ifade eden Dr. Sazdar şu şekilde devam etti: ‘’ Bu nedenle de kolonoskopiye girecek olan hastanın işlemden bir gün önce katı gıda tüketimini kesmesi gerekir. Hasta bu süreçte çay, bitki çayı, sade kahve (sütsüz, kremasız), su gibi içecekleri tüketebilir. Kolonoskopi işlemi öncesi hastaya laksatif ilaç (müshil ilacı) reçete edilebilir. Laksatif ilaçlar bağırsak boşalmasını hızlandırıcı yönde etki eder. Hastalar bu ilaçları doktorun önerisi doğrultusunda işlemden önceki gece veya hem işlemden önceki gece hem de işlem sabahı olacak şekilde kullanabilir. Kolonoskopi öncesi bağırsağın temizlenmesi için kullanılabilecek bir diğer yöntem de lavmandır. Bazı hastalara işlemden birkaç saat önce lavman uygulaması yapılarak bağırsağın temizlenmesi sağlanır. Hastanın işlemden en az bir hafta önce düzenli kullandığı ilaçları doktoruna bildirmesi gerekir. Doktor, kolonoskopi öncesi bu ilaçlardan bazılarının kesilmesi veya dozunun azaltılması yönünde talimat verebilir. ‘’
İşlem Sırasında ve Sonrasında Nelerle Karşılaşılabilir?
Dr. Sazdar, ‘’ Kolonoskopi sırasında hasta sadece hasta önlüğü giyer. Hastaya işlem öncesinde sedatif (uyuşturucu, yatıştırıcı) ilaç verilebilir. Kolonoskopiye başlamak için hastanın muayene masasına yan bir şekilde yatması istenir. Sonra hastanın dizlerini göğsüne doğru çekmesi söylenir. Uygun pozisyona gelen hastanın anüsünden kolonoskop adı verilen cihaz ilerletilir. Bu işlem sırasında hastada karın krampları, tuvalete gitme ihtiyacı gibi durumların görülmesi normaldir. Kolonoskopiyle bağırsak görüntülemesi yapılır ve gerekli yerlerde görüntüler sonraki incelemeler için kaydedilir. Kolonoskopi işlemi yaklaşık 30-60 dakika sürer.İşlem sonrasında sedatif ilaçların etkisi bir saat içerisinde kaybolmaya başlar. Hastada işleme bağlı şişkinlik, gaz sancısı gibi sorunlar görülebilir. Bu sorunların geçmesi için hastanın yürüyüş yapması ve rahatça gaz çıkarması faydalı olur. Hastanın işlem sonrasındaki bağırsak hareketleri sonucu az miktar kan görülmesi normaldir. Ancak kan çok miktardaysa, sürekli geliyorsa ve hastada karın ağrısı gibi belirtiler de varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.’’ dedi.
