KOLON KANSERİ
Kolon yani kalın barsak, ince barsaktan sonra gelen yaklaşık 1.5 m uzunluğunda sindirim sisteminin son kısmında yer alan bir organdır. Son 15-20 cm’lik kısmı rektum olarak adlandırılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre kolorektal kanserler en sık teşhis edilen kanserler arasında erkeklerde üçüncü, kadınlarda ise ikinci sırada yer almaktadır. Hem sıklığı hem de ölüm oranları erkeklerde daha fazladır. Çeşitli çevresel ve genetik faktörler kolorektal kanser gelişim riskini artırmaktadır. Sigara içilmesi, kırmızı et tüketimi, ileri yaş, obezite, diabetes mellitus veya insülin direnci varlığı, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi inflamatuvar barsak hastalıkları kolon kanseri riskini artırırken düzenli fiziksel egzersiz, taze sebze ve meyve ile beslenme ve lifli gıda tüketimi koruyucu etki göstermektedir. Kolon kanserinin en sık belirtisi dışkılama alışkanlığında değişikliktir (ishal ya da kabızlık, dışkı çapında incelme, tam boşalamama hissi). Rektal kanama, karın ağrısı, demir eksikliği anemisi, kilo kaybı görülebilecek diğer durumlardır.
Kolorektal kanserlerin % 95 i poliplerden kaynaklanmaktadır. Polip, barsağın iç yüzeyinde et beni şeklinde yer alan oluşumlardır. Adenomatöz polipler tümörleşme potansiyeline sahip olup erkeklerin yaklaşık %30'unda ve kadınların %20'sinde görülür. Bu poliplerin endoskopik olarak çıkarılması ile tümöre ilerlemesi engellenmiş olur. Yaş ilerledikçe polip görülme sıklığı artmaktadır. Bu nedenle 50 yaşın üzerine düzenli kolon kanseri taraması önerilmektedir. Ailede kolon kanseri varlığında taramanın daha erken başlaması gerekebilir. Tarama 3 şekilde yapılabilir: Birincisi yılda bir dışkıda gizli kan testidir. Testin pozitif olması durumunda kolonoskopi yapılarak değerlendirme yapılır. Bu yöntemin duyarlılığı düşük olup barsak içerisinde yer alan lezyondan kanama varlığında test pozitif sonuçlanır. Ayrıca anal fissür veya hemoroid varlığı yanlış pozitif sonuçlara neden olabilir. Taramada ikinci yöntem rektosigmoidoskopidir. Sadece lavman ile yapılan barsak temizliği ile barsağın son 50-60 cm’nin incelenmesine olanak tanır ve 5 yılda bir yapılması tavsiye edilir. Üçüncü yöntem ise 10 yılda bir kolonoskopi yapılmasıdır. Kolonoskopi tüm kalın barsağın incelenmesine olanak tanır. Polip saptanırsa aynı seansta polipektomi işlemi uygulanarak çıkarılabilir. Kontrol kolonoskopinin ne zaman yapılacağına çıkarılan poliplerin histolojik tipine, sayısına ve boyutuna göre karar verilir. Tüm kanserlerde olduğu gibi kolon kanserinde de erken tanı çok önemlidir. Uygun tarama ile erken dönemde teşhis edilen hastalar başarı ile tedavi edilebilmektedir.
