KENDİNİ FEDA ETME ŞEMASI

Uzm. Kl. Psk. Tuğba Masalcı
Uzm. Kl. Psk. Tuğba Masalcı
21 Mayıs 202425 görüntülenme
Randevu Al
Kendinden başkaları için vazgeçmek, fedakarlık olarak adlandırılan yüce bir davranıştır. Bu, sevdiklerinizin refahı için kendi ihtiyaçlarınızdan, arzularınızdan veya mutluluğunuzdan vazgeçmeyi seçmeniz anlamına gelir. Ancak, bu fedakarlığın sağlıklı sınırlar çerçevesinde olması önemlidir. Kendi benliğinizi tamamen yok edecek şekilde kendinizden vazgeçmek, tükenmişliğe, kızgınlığa ve öz-saygı eksikliğine yol açabilir. Kendinizden ne kadar vazgeçmeniz gerektiğini belirlerken şu noktaları göz önünde bulundurmanız önemlidir: Fedakarlığınızın karşılığını alıyor musunuz? Sevdikleriniz sizin fedakarlıklarınızı takdir ediyor ve karşılık veriyor mu? Yoksa sizden sürekli daha fazlasını mı bekliyorlar? Fedakarlığınız sizi mutlu ediyor mu? Kendinizden vazgeçmek sizi mutlu ediyorsa ve bu durum sizde tatmin duygusu yaratıyorsa, bu bir problem değildir. Fedakarlığınız sizi olumsuz etkiliyor mu? Kendinizden vazgeçmek sizi mutsuz, kızgın veya tükenmiş hissettiriyorsa, bu bir sorundur ve dengeyi yeniden kurmanız gerekir. Kendinize sağlıklı sınırlar koymak ve kendi ihtiyaçlarınızın da farkında olmak önemlidir. Kendinize zaman ayırın, sevdiğiniz şeyleri yapın ve kendinize iyi bakın. Unutmayın, siz de değerlisiniz ve mutluluğu hak ediyorsunuz. Kendinizden vazgeçmeden sevdiklerinize de destek olabilirsiniz.
KENDİNİ FEDA ETME ŞEMASI

Kendini Feda Etme Şeması

Tanım:

Kendini feda etme şeması, başkalarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarınızın önüne koyma eğilimidir. Bu şemaya sahip kişiler, başkalarının mutlu olması için kendi mutluluklarından, isteklerinden ve ihtiyaçlarından vazgeçmeye isteklidirler.

Özellikleri:

  • Başkalarının acısını dayanılmaz bulma ve yardım etme sorumluluğu hissetme
  • Bireysel ihtiyaçlara sahip olma sebebiyle kendini suçlu ve bencil hissetme
  • Başkalarının isteklerine hayır demekte zorlanma
  • Kendi isteklerini ve ihtiyaçlarını dile getirmekte zorlanma
  • Kendi sınırlarını ve ihtiyaçlarını bilmeme
  • Kendini feda etmeyi sevgi ve onay alma yolu olarak görme
  • Kendi ihtiyaçlarını yok sayarak başkaları için çok fazla şey yapma
  • Karşılığında hiçbir şey istemezken, içten içe karşı tarafın da aynı davranışları kendisi için yapmasını bekleme
  • Bekledikleri davranışları kendisi için göremeyen bu kişiler yaşadıkları hayal kırıklığının etkisiyle de öfke duyma

Kökenler:

Kendini feda etme şeması genellikle çocukluk çağı deneyimleriyle ilişkilidir. Bu deneyimler şunlar olabilir:

  • Ebeveynlerin kendi ihtiyaçlarını çocuklarının ihtiyaçlarının önüne koyması
  • Çocuğun sevgi ve ilgi görebilmesi için ebeveynlerinin duygusal ihtiyaçlarını karşılaması gerektiğini düşünmesi
  • Ailenin disfonksiyonel olması ve çocuğun ebeveynlik rolü üstlenmesi
  • Çocuğun duygusal açıdan ihmal edilmesi veya istismar edilmesi

Sonuçlar:

Kendini feda etme şeması, kişinin hayatının birçok alanında olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu sonuçlardan bazıları şunlardır:

  • Tükenmişlik ve stres
  • Depresyon ve anksiyete
  • Düşük özgüven
  • Zayıf sınırlar
  • Sağlıksız ilişkiler
  • Kendini ihmal etme
  • İş ve özel yaşamda zorluklar

Tedavi:

Kendini feda etme şeması, şema terapisi gibi psikoterapi yöntemleriyle tedavi edilebilir. Şema terapisi, kişinin şemalarını tanımlamasına ve bunların hayatını nasıl etkilediğini anlamasına yardımcı olur. Terapist, kişiye daha sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesine ve sınırlarını belirlemesine yardımcı olabilir.

Etiketler

Aşırı fedakarlık şemasıŞüphecilik şemasıAşırı süphecilikSematerapiŞema terapi ile ruhsal tedavikendini feda etme

Yazar Hakkında

Uzm. Kl. Psk. Tuğba Masalcı

Uzm. Kl. Psk. Tuğba Masalcı

Uzman Klinik Psikolog Tuğba Masalcı, lisans eğitimini Polonya’nın önde gelen üniversitelerinden SWPS University of Social Sciences and Humanities’te İngilizce Psikoloji bölümünde tamamlamıştır. Ardından Türkiye’ye dönerek Ufuk Üniversitesi Psikoloji Yüksek Lisans Programı’ndan mezun olmuş ve "Uzman Psikolog" unvanını almaya hak kazanmıştır. Akademik kariyerini daha da ileri taşıyan Masalcı, İstanbul Gelişim Üniversitesi Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı’nı onur belgesiyle tamamlayarak "Klinik Psikolog" unvanını almıştır.
Eğitim hayatı boyunca klinikler, hastaneler, araştırma merkezleri ve okullarda görev alarak çok sayıda danışanla birebir çalışma deneyimi kazanmıştır. Şu anda kendi özel kliniğinde, bireysel, çift ve aile terapileri alanında aktif olarak psikoterapi hizmeti vermektedir.
Aldığı Psikoterapi Eğitimleri
Klinik pratiğini bilimsel temellere dayandıran Tuğba Masalcı, psikoterapi alanında çok sayıda eğitim alarak uzmanlık alanlarını derinleştirmiştir:
• Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
• Şema Terapi
• Duygu Odaklı Terapi (EFT)
• EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme)
• Cinsel Terapi
• Evlilik -Çift Terapi
• Aile Danışmanlığı
• Çocuk ve Ergen Terapisi
• Oyun Terapisi
• Travma Temelli Grup Psikoterapisi

Çalışma Alanları
Depresyon ve Duygudurum Bozuklukları:
Sürekli mutsuzluk, hayattan keyif alamama, enerji kaybı, suçluluk düşünceleri, isteksizlik gibi belirtilerle seyreden depresyon; bireyin yaşam kalitesini ciddi anlamda etkileyebilir. Depresyonun altında yatan nedenlerin keşfi ve baş etme becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir.
Anksiyete (Kaygı) Bozuklukları:
Geleceğe dair sürekli endişe, panik ataklar, sosyal ortamlarda aşırı kaygı, bedensel belirtiler (çarpıntı, nefes darlığı, titreme) gibi şikayetlerle kendini gösteren anksiyete bozukluklarında, hem duygusal hem bedensel rahatlama sağlanması için bütüncül bir terapi süreci yürütülür.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Yas Süreci:
Kaza, kayıp, şiddet, istismar, afet gibi travmatik deneyimler sonrası ortaya çıkan kabuslar, tetiklenmeler, ani öfke patlamaları ya da donakalma gibi tepkiler EMDR ve travma odaklı terapi teknikleriyle ele alınır. Yas sürecinde ise kişinin kaybıyla sağlıklı şekilde vedalaşması hedeflenir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB):
Tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri yatıştırmak için yapılan davranışlar (kompulsiyonlar) kişiye ciddi düzeyde zaman ve enerji kaybettirir. OKB’nin bilişsel ve davranışçı temelleri çalışılarak semptomların azaltılması amaçlanır.
Cinsel İşlev Bozuklukları:
Kadınlarda vajinismus, cinsel isteksizlik; erkeklerde erken boşalma, sertleşme sorunları gibi işlevsel cinsel problemler çift terapisi kapsamında çalışılır. Güvenli ve yargılayıcı olmayan bir ortamda terapi süreci yürütülür.
Evlilik ve İlişki Problemleri:
İletişim sorunları, aldatma, güven kaybı, duygusal uzaklık, ortak hedeflerin çatışması gibi nedenlerle ilişkiler zedelenebilir. Çift terapisi ile karşılıklı anlayışın, empati kurmanın ve ortak çözümlerin geliştirilmesi desteklenir.
Aile Danışmanlığı:
Anne-baba-çocuk arasındaki iletişim sorunları, sınır problemleri, kardeş çatışmaları ve kuşaklar arası anlaşmazlıklar aile sistemi içinde değerlendirilir ve işlevsel bir aile yapısına ulaşmak hedeflenir.
Ergenlik Dönemi Problemleri:
Kimlik arayışı, akademik motivasyon eksikliği, arkadaş ilişkilerinde zorlanma, duygudurum dalgalanmaları, öfke kontrolü ve teknoloji bağımlılığı gibi gençlik dönemine özgü problemler, ergenin iç dünyasını anlayan bir yaklaşımla ele alınır.
Düşük Özsaygı ve Yetersizlik Hissi:
“Kendimi yetersiz hissediyorum”, “Kimse beni beğenmiyor”, “Başarısızım” gibi içsel söylemlerin değişmesi için bireyle çalışılarak daha güçlü bir benlik algısı oluşturulması sağlanır.
Sınav Kaygısı ve Akademik Başarısızlık:
TYT/AYT, LGS, YDS gibi sınavlara hazırlanan bireylerde görülen yoğun kaygı, odaklanma güçlüğü, motivasyon eksikliği ve performans baskısıyla baş etme yolları geliştirilir.
Yeme Davranışı Bozuklukları ve Beden Algısı Problemleri:
Duygusal yeme, aşırı kısıtlama, bulimia, anoreksiya ve beden algısıyla ilgili sorunlar psikolojik ve duygusal kökenleriyle birlikte çalışılır. Bireyin kendine karşı şefkatli bir ilişki geliştirmesi hedeflenir.
Özgüven ve Karar Verme Problemleri:
Kararsızlık, başkalarının onayına göre hareket etme, kendini değersiz hissetme gibi durumlar terapide bireyin içsel rehberini güçlendirme çalışmalarıyla ele alınır.
Bağımlılıklar (İlişki, Teknoloji, Alkol):
İlişkisel bağımlılıklar, sosyal medya bağımlılığı ya da madde/alkol kullanımı gibi davranış örüntülerinde kişinin bağımlılık davranışı yerine sağlıklı başa çıkma yollarını geliştirmesi desteklenir.
Duygu Düzenleme Problemleri ve Öfke Kontrolü:
Ani öfke patlamaları, aşırı tepkiler ya da duygularını bastırma eğilimleri, kişinin duygularını tanıması, anlaması ve uygun şekilde ifade etmesi üzerine yapılan duygusal düzenleme çalışmalarıyla ele alınır.

Uyguladığı Psikolojik Testler
Uzman Klinik Psikolog Tuğba Masalcı, danışan değerlendirmelerini çok boyutlu yapabilmek adına geniş bir yelpazede psikolojik test uygulama yetkinliğine sahiptir. Bunlar arasında:
• MMPI (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri)
• SCL-90 (Belirti Tarama Listesi)
• Rorschach Testi
• Beck Depresyon ve Anksiyete Envanterleri
• Hamilton Depresyon ve Anksiyete Ölçekleri
• Mini Mental Test, D2 Dikkat Testi, Burdon Dikkat Testi, Frankfurter Testi
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ölçeği (CAPS)
• Yeme Tutumu Ölçeği, Sınav Kaygısı Ölçeği, Pozitif-Negatif Duygu Durum Ölçeği
• Çocuklar için Gelişim ve Zeka Testleri (Stanford-Binet, AGTE, Metropolitan, Peabody, Louisa Duss, CATELL 2-A

 

Önemli Bilgilendirme

Site içerisinde bulunan bilgiler bilgilendirme amaçlıdır. Bu bilgilendirme kesinlikle hekimin hastasını tıbbi amaçla muayene etmesi veya tanı koyması yerine geçmez.