Kardeş sahibi olmak, bu dünyadaki en mucizevi duygulardan birisidir ancak bu olayı kardeşi gelen
bir çocuğun "mucizevi" olarak görebilmesi için birtakım düzenleme ve paylaşımlara gereksinimi vardır.
Küçük bir çocuk için kardeş sahibi olmak, o güne kadarki tüm ''kazançlarının'' en az yarıya
inmesi anlamına da gelebilir. Oyuncaklarını, kıyafetlerini hatta anne babasını yeni kardeşi ile paylaşmak
durumunda kalmak, çocuk için başetmesi zor bir duygudur. Çocuklar 2-6 yaş arasında ''benmerkezci''
(egosantrizm) dönemdedirler. Bu dönem, çocuk gelişiminin doğal bir evresidir ve evrendeki her şeyin
onların etrafında döndüğünü, her şeye hakkı olduğunu düşündüğü, kendi bakış açısı ile başkalarının bakış
açısı arasındaki farkı anlayamadıkları bir evredir.Çocuklar bu dönemde iken bir ''ortakçının çıkagelmesi''
çocuk açısından duygusal olarak oldukça zorlayıcı bir sürece dönüşebilmektedir. Kardeşi olan çocuklarda
sıklıkla gözlenen ve hatta kendilerinin de anlam veremediği bazı duygular şunlardır:
*Aile ve çevrenin ilgisini kaybetme endişesi
*Her şeyini kardeşle paylaşmanın zorluğu
*Artık isteklerinin karşılanmayacağının üzüntüsü
*Eskisi kadar sevilmeyeceğinin korkusu
*Düzeninin bozulacağı güvensizliği
Anne babalar çocuklarının kardeşini kıskandığını hangi tepkilerle anlarlar?
*İçe kapanıklık
*İştah artması ya da azalması
*Uyku bozuklukları; kabuslar, az/çok uyuma, uyurgezerlik...
*İdrar ya da kaka kaçırmalarının başlaması
*Üzüntülü yüz ifadesi, keyifsizlik
*Aşırı hareketlenme, öfkeli davranışlar, ağlamalarında artış, mızmızlanmalar...
*Ekrana aşırı düşkünlük
*Regresif davranışlar (yaşından küçük eylemlere özenme; biberonla süt içmek isteme, parmak emme,
bebeksi konuşmaya dönme, bez bağlatma isteği, yemeğini kendi başına yiyebiliyorken sürekli
ebeveyninden yardım isteme, gece yalnız yatamama...)
*Okula/Kreşe gitmek istememe
*Anne, baba ya da kardeşe aşırı düşkünlük
*Bazı cümleler ("bebeği çöpe atalım", "bebeği hastaneye geri götürelim", "onu mu beni mi daha çok
seviyorsun?", "keşke doğmasaydı" "artık beni sevmiyorsunuz"...)
*Tıbbi gerekçesi olmayan karın ağrıları, mide bulantıları, kusmalar...
Çocuk ne kadar bakıma muhtaç bir yaşta ise kardeş kabulu o kadar güç olabilmektedir. Doğan
kardeş aynı cinsiyette ise daha yoğun bir kıskançlık yaşanabilmektedir. Aradaki yaş farkı azaldıkça
kıskançlık oranı da artabilmektedir.Çocuğun mizacı, rekabet duygusu, kaybetme korkusu, anne ile güvenli
bağlanıp bağlanamaması da kardeş kıskançlığında önemli etmenlerdir.
İşte bu noktada anne babanın ve yakın çevrenin tutumları süreci belirleyici olabilmektedir. Yeni
kardeşinin geleceğini ona müjdelerken, gebelik sürecindeki kontrollerde, bebek için çıkılan alışverişte,
kardeşin odasını hazırlarken hatta kardeşe verilecek ismi belirlerken ekipte bir yer verilen büyük çocuk,
"kıskançlık" duygusunu düzenlemekte çok daha hızlı ve sağlıklı bir yol alacaktır.
Peki Aileler Ne Yapmalıdır?
Doğumdan önce:
*Kardeş geleceği haberi çok gecikmeden verilmeli
*Süreçle ilgili sorduğu tüm sorularına, yaşına uygun, açık, doğru ve anlayabileceği yanıtlar verilmeli
*Bebeğe yönelik hazırlıklarda çocuğa da görevler verilmeli, fikri sorulmalı
*Okula başlaması, eve bakıcının gelmesi, odasının değiştirilmesi gibi düzenlemeler, kardeş gelmeden
önce tamamlanmalı
*Çocuğun duyguları ve ifadeleri önemsenmeli, buna fırsat tanınmalı, yargılamadan ve duygusunu
değiştirmeye iknaya zorlanmadan etkili dinlenilmeli
Doğumdan sonra:
**Her iki çocuk arasında mümkün olduğunca dengeli bir ilgi, özen, adil nitelikli zaman kullanımına özen
gösterilmeli
**Bu noktada ebeveynler aile içi rol dağılımında ekip çalışması halinde olmalı
**Her iki çocuk için, ilgilenen ebeveyn zaman zaman değişmeli (Örneğin; hep oğlanla baba, kızla anne
ilgilenmemeli)
**Büyük çocuk duygu ya da davranışlarından dolayı yargılanıp cezalandırılmamalı, anlamaya çalışılmalı
**Bebek bakımında büyük çocuğa da roller verilmeli ve yerine getirdiği görevler abartılmadan övülmeli
**Kardeşler asla kıyaslanmamalı
**Bebek öncesi aile rutinleri olabildiğine devam ettirilmeli
Peki Aileler Ne Yapmamalıdır?
*Çocuğu üzecek, kıracak nitelikte kardeşle ilgili şakalar yapmak/çevreye de yaptırmak
*Bebekle ile ilgili olumsuz ifadeler kullanmak
*Tüm aile hayatını bebeğe göre düzenlemek
*Büyük çocuğu, kıskanmasın diye abartılı şekilde sevmek, onu hediyelere boğmak, para vermek...
*Büyük çocuğun leyhinde bile olsa kıyas ve yarışmalar yapmak
*Kardeşini sevmesi ve koruması gerektiğini sık sık vurgulamak
*Kardeşini kıskanmasın diye daha önceki kural ve kararları esnetmek
*Bebeği büyük kardeşten sürekli korumak
*Büyük çocuğun çaba ve güzel davranışlarını görmezden gelme
