(bph- BENİNG PROSTAT HİPERPLAZİSİ)

BPH 50’lili yaşlardan sonra meydana gelir ve erkeklerin önemli bir sağlık sorununu oluşturur. Prostat idrar kesesinin hemen altında 15- 20 gr ağırlıkta kestane şeklinde bir salgı bezidir.40-50 yaşından itibaren genelikle iyi huylu(selim) bazen kötü huylu(habis)büyümeye başlar ve yaşla orantılı olarak büyüme hızı artar. Elli’li yaşlarada erkeklerin %50 sinde görülen BPH, 80’li yaşlarda görülme sıklığı %90’lara kadar çıkabilir. Prostata bağlı işeme şikayetleri her zaman prostat büyümesi ile orantılı olmayabilir.Bazen büyük prostat işeme şikayetine neden olmaz iken, küçük prostat belirgin işeme şikayetlerine neden olabilir.

Günümüzde BPH oluşum mekanizması halen net olarak anlaşılmış değildir. Ergenlikten önce herhangi bir nedenle testisleri alınmış erkeklerde BPH gelişmez. Bu nedenle bazı araştırmacılar ileri yaş, testis fonksiyonu ve erkeklik hormonu ile ilgili faktörlerin BPH gelişiminde rol oynadığını düşünmektedir.

sekil4

Mesane,Prostat ve idrar yolunun(Üretra) anatomik yapısı

bph

Büyümüş Prostatın idrar yolunu daraltmasının şematik görünümü

BPH Belirtileri Nelerdir?

Kişinin yaşam kalitesini etkileyen, gece ve gündüz sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma ve sızlama, idrar kalibre ve projeksiyonunda (idrar çapının ve basıncının) azalma, çatallı işeme, idrar tutamama hissi, idrar kesesini tam boşaltamama gibi sorunlardır.

Hastaların şikayetlerinin objektif olarak değerlendirmek için geliştirilmiş olan Uluslararası Prostat Semptom(belirti) Skoru-UPSS değerlendirmesinde hastaya sorulan ve şikayetlerin şiddetine göre derecelendirilen sorular aşağıda belirtilmiştir.

İdrar yapmak için bekleme, zorlanma var mı?

İdrar tazyiki, akış gücü eskiye oranla azaldı mı?

İdrarı yaparken, bitinceye kadar, kesik kesik işeme oluyor mu?

İdrarını yaptıktan sonra hala idrar kesesinde idrar kalmış, tam boşalmamış hissi oluyor mu?

Gece idrar yapmaya kaç kere kalkıyorsunuz?

Gün boyunca iki saatte ya da daha sık idrara çıkmak gereksinimi duyuyor musunuz?

İdrar yapma isteği geldiğinde, tutamama hissi, tuvalete zor yetişme, sıkıştırma sorunu yaşıyor musunuz?

Bu sorulara alınan yanıtlara ve aşağıdaki muayene ve tetkik sonuçlarına göre işeme şikayetleri hafif, orta ve şidetli olarak değerlendirilir.

Hastalar genellikle işeme ile ilgili sorunlarla karşılaşınca bir doktora başvurmaktadır. İyi huylu prostat büyümesinde bu şikayetlere rağmen zamanında tedavi yapılmaz ise böbrek yetmezliği ile sonuçlanabilir. Prostat muayenesi, PSA kan testi ve gerektiğinde yapılan prostat iğne biopsisi ile iyi huylu olduğu düşünülen prostat büyümesinde, şikayetlerin derecesine göre hastaların takibi, ilaçla ya da cerrahi ile tedavisine karar verilmektedir.

ABD’de de 50 yaş üstü erkelerin 1/6 sında görülen prostat kanseri son yıllarda ülkemizde de %10-15 oranında görülmektedir. Bu nedenle prostat büyümesinin iyi ya da kötü huylu büyüme olup olmadığının belirlenmesi önemlidir. Dünya sağlık örgütü 50 yaşın üzerinde her erkeğin, işeme şikayeti olsun ya da olmasın, yılda bir kere mutlaka doktor kontrolüne (prostat muayenesi ve kanda PSA testi için) gitmesi önerilmektedir. Eğer birinci derece akrabalarında (baba, erkek kardeş gibi) prostat kanseri olan kişilerde sözü edilen yıllık kontrollerinin 40 yaşından itibaren başlanması önerilmektedir. Zira I. derece akrabalarında prostat kanseri olanlar erkeklerde, yakınların hastalığa yakalanma yaşına göre, prostat kanseri görülme riski, normal toplum oranlarına göre, 2-6 kat arasında artmaktadır.

TANI YÖNTEMLERİ

İyi huylu prostat büyümesi(BPH) nedeniyle şikayeti olan hastalarda aşağıdaki tetkiklerin yapılması ve bunların sonuçlarına göre tedavilerinin planlanması gerekir.

Hastanın Şikayetleri (UPSS-Uluslararası Prostat Semptom Skoru)

Parmakla prostat muayenesi

Kanda Üre, kreatinin ve PSA tahlilleri

İidrar tahlili

Ultrasonografi

İdrar akım hızı ve rezidü idrar miktarının ölçümü

Sistoskopi (gerektiğinde)

TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?

MEDİKAL (İLAÇ) TEDAVİSİ

BPH tedavisinde ilk basamak mutlaka medikal tedavi olmalıdır. Medikal tedaviden beklenen sonuç alınamıyorsa ya da tedaviye direnç gelişmiş ise cerrahi tedavi seçenekleri gündeme gelmelidir.

İlaç tedavisinde mesane boynu. prostatik üretra ve prostat içindeki kasları gevşeten ve idrarın akım hızını ve kalibresini artıran ilaçlar (alfa-bloker ilaçlar) ve buna ek olarak prostatın hacminde azalmaya yol açan ilaçlar (5-alfa redüktaz inhibisyonu yapan ilaçlar) kullanılmaktadır. Bunun yanında içinde sabal ekstresi denilen bir bitki ekstresi de medikal tedavide rahatlıkla kullanılabilir.

Alfa bloker ilaçlar (Tamsulosin, Alfuzosin, Terzosin, Doksazosin)

5-alfa redüktaz inhibitörü ilaçlar (Finasterid, Dutasterid)

Sabal bitki ekstresi (saw palmetto)

Medikal tedavinin yetersiz olduğu durumlarda Cerrahi tedavi seçenekleri gündeme gelmelidir.

CERRAHİ GİRİŞİMLER

80 gram’dan küçük prostatlarda Trans Uretral Prostat Rezeksiyonu (TURP) en sık uygulanan Altın standart bir uygulamadır.

80 gram’dan büyük Prostatlarda ise daha invaziv bir yöntem olan Açık Prostatektomi (STVP) halen Altın standart bir girişimdir. Ancak son yıllarda daha az invaziv yöntemler olan Lazer (KTP-Greenlight) vaporizasyon – buharlaştırma veya Lazer enükleasyon(HoLEP) yöntemleri de bazı merkezlerde uygulanmaktadır.

Uretral Prostat Rezeksiyonu (TURP) en sık uygulanan Altın standart bir uygulamadır.

bph2

TURP- Transüretral Prostat Rezeksiyon ameliyatının şematik görüntüsü

Cerrahi tedavilerden sonra hastaların üriner enfeksiyon,üretra darlığı gibi bazı oluşabilecek komplikasyonların erken tanısı ve hastalığın tedavisinin başarısı için mutlaka 15 gün,3 ay ve 1 yıl sonra kontrole gitmeleri uygun olur.