Hangi hpv aşısı, kim için tercih edilmeli ?
HPV Enfeksiyonları ve HPV Aşıları
HPV (Human Papilloma Virus) insanda 100'den fazla tipi olan ve bunlardan 30'dan fazlası seksüel geçiş özelliği olan bir virüstür. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi verilerine göre HPV en hızla yayılan cinsel hastalık olup her yıl 6.2 milyon Amerikanlıya bulaşmaktadır.
Yine dünyada her yıl ortalama 500 bin kişi cerviks kanserine yakalanmakta ve maalesef bu kişilerin yarısı kaybedilmektedir.
HPV ile karşılaşan kadınlarda özellikle rahim ağzı (serviks), vajina ve vulva bölgesinde anormal hücre büyümesinin bir sonucu ile yıllar sonra kansere dönüş olabilmektedir.
Hangi HPV Aşısını Yaptırmalıyım?
Dünyada ve ülkemizde özellikle son yıllarda HPV aşıları gittikçe artan hızla yapılmaya devam etmektedir. Kliniklere başvuran kişilerin pek çoğunun aklında olan soru ise HPV aşısı seçiminde nelere dikkat edilmesi gerektiğidir.
HPV aşıları rahim ağzı kanserlerinin önlenmesinde oldukça büyük bir beklenti oluşturmuşlardır. Buna rağmen rutin jinekolojik muayenelerde PAP smear testi ile rahim ağzının taranmasının önemi büyüktür. Çünkü HPV aşılarının yapılmasına rağmen kişilerde rahim ağzı kanseri riskinin kesin olarak ortadan kalktığı iddia edilemez.
Hangi HPV Aşısı Seçilmeli?
Günümüzde sağlık marketlerde HPV'den koruyucu Dörtlü Aşı ve İkili Aşı mevcuttur. Dörtlü aşı quadrivalan aşı olarak bilinir ve piyasadaki ticari ismi Gardasil dir. İkili aşı ise bivalan aşı olarak geçer ve ticari ismi Cervarix dir.
Gardasil HPV tiplerinden Tip 6, 11, 16 ve 18'e karşı koruma sağlarken, cervarix yalnızca Tip 16 ve 18'e karşı koruyucudur. Gardasil yapılan bir çalışmada karşı koruma (cross protective) özelliği ile HPV Tip 31'e karşı da koruma sağlamaktadır. Tip 31 Avrupa'da Tip 16'dan sonra en sık rahim ağzı kanseri öncüsü durumlara sebep olan HPV tipidir (http://www.medicalnewstoday.com/articles/121461.php).
HPV Tip 16 ve 18 tüm rahim ağzı kanserlerinin % 70'inden sorumludur. HPV aşıları da HPV ile karşılaşmamış kişilerde rahim ağzı kanser ve kanser öncüsü durumların önlenmesinde etkindirler.
Dörtlü aşı HPV Tip 6 ve Tip 11'e karşı da etkili olduğu için Tip 6 ve 11'e bağlı CIN (Rahim ağzı kanser öncüsü) lezyonlarında da etkindirler.
Burada unutulmaması gereken her iki aşının da HPV enfeksiyonlarını tedavi etmediği, yalnızca bu virüs tiplerini kapmadan önce koruma sağladığıdır. Maalesef günümüzde henüz tedavi edici HPV aşıları bulunmamaktadır. Bu yüzden HPV ile aşılanmaya rağmen jinekolojik muayenelerdeki smear testinin önemi büyüktür.
Günümüze dek yapılan çalışmaların pek çoğunda her iki aşı da yüksek düzeyde etkinlik, güvenirlilik, immünojenite (bağışıklama), uzun süreli koruma ve immün bellek geliştirme açılarından güçlü kanıtlara sahiptir (Harper ve ark., Garland ve ark., 2007; Paavonen ve ark., 2007; Future II Çalışma Grubu, 2007).
Gardasil genital siğile (genital wart enf.) karşı da etkindir
HPV aşılarından Gardasil genital siğillere karşı da ekstra koruyuculuk sağlamaktadır. Nitekim son yıllarda toplumun % 1-2 arasında görülen genital siğiller genellikle cinsel ilişki ile bulaşmakta ve kişilerde oldukça psikolojik travmatik etkiler oluşturmaktadır. Genital siğillerin %90'ı HPV Tip 6 ve 11 kaynaklıdır. Siğiller yakma, dondurma, lazer veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilmekte; ancak cilt tabakasından dökülen virüsler tedavi sonrası dönmelerde dahi ömür boyu yayılarak seksüel partnere bulaşma riskini beraberinde getirmektedir.
Artan seksüel etkileşim toplum genelinde genital siğillerin yayılmasını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca cildin cilde her türlü teması HPV'nin yayılması için yeterlidir. Prezervatif kullanımı da HPV'nin yayılmasını kesin olarak engelleyememektedir.
Sürtünme ile cinsel ilişki, steril olmayan materyaller ile ağda, başkasına ait havlu veya iç çamaşırların kullanılması gibi nedenler sonucunda bakire genç kızlarda dahi genital siğillerin yayılması mümkündür. Genital siğiller özellikle genç popülasyonda derin psikolojik yaralara yol açar, kişilere maddi- manevi anlamda büyük yükler getirir.
Genital siğillerdeki etkinliğinden dolayı dörtlü aşı erkeklere de yapılabilir. İkili aşının ise yapılma gerekçesi bulunmamaktadır. Nitekim batılı ülkelerin bir kısmında dörtlü aşı, erkeklere de standart aşılama programlarına girmiştir.
HPV vulva ve vajina kanserlerine de yol açabilir
HPV enfeksiyonları rahim ağzı kanserleri haricinde vulva denilen dış genital alan ile vajinanın kanserleriyle de ilişkilidir. Ayrıca vulva ve vulva kanseri öncüsü lezyonlarda da HPV rol oynamaktadır. Tıbbi literatürde vulva kanseri öncüsü lezyonlar VIN 2/3, vajina kanseri öncüsü lezyonlar VAIN 2/3 olarak ifade edilmektedir. Dörtlü HPV aşısı, ikili aşıdan farklı olarak çapraz koruma sağlar, yani diğer bazı HPV tiplerine de etki eder. Dörtlü aşının VIN 2/3 ile VAIN 2/3 de etkin olduğu kanıtlanmıştır. İkili aşıda ise böyle bir etkinlik henüz gösterilmemiştir (British Journal of Cancer (2007) 98, 15-21).
İkili aşıda Tip 18 antikor titresi daha uzun yıllar devam eder. Ancak dörtlü aşıda düşen antikor titresine rağmen immün bellek adı verilen bağışıklık sistemine kazandırılmış hafıza sayesinde virüse karşı hızlı bir antikor cevabı oluşmaktadır.
Kullanım Şekilleri
Dörtlü aşı koldan kas içine üç doz halinde 0.-2.-6. Aylarda yapılır (Yani ilk dozdan 2 ay sonra 2. doz, ilk dozdan 6 ay sonra 3. doz şeklinde). İkili aşı da koldan kas içine üç doz halinde 0.-1.-6. Aylarda yapılır (Yani ilk dozdan 1 ay sonra 2. doz, ilk dozdan 6 ay sonra 3. doz şeklinde). Dörtlü aşı ile birlikte diğer koldan Hepatit B aşısı da yapılabilmektedir. Hepatit B aşısı da 0.-1.-6. aylarda uygulanmaktadır. Ayrıca dörtlü aşının bir yıl içinde üç dozunun tamamlanabilmesi de aşıya doz esnekliği sağlamaktadır.
Her iki aşının da daha çok 9-26 yaş arasında yapılması önerilmekle birlikte bir çalışmada dörtlü aşının güvenirlilik, etkinlik ve bağışıklama yönlerinden 24-45 yaş arasında da yapılabileceği gösterilmiştir (Joaquin Luna ve ark., Future III çalışması).
Dörtlü HPV Aşısı gebelikte kategori B düzeyinde güvenlidir. Yani insanda gebelik sırasında yapılmasına bağlı bebekte belirgin anomali riski gösterilememiştir. Yine de 3. dozunu yaptırmadan hamile kalan bayanlara kalan dozun doğumdan sonra (emzirme döneminde) yaptırmaları önerilir. Bu aşının emzirme döneminde yapılmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
