Endometriozis uterus dışında fonksiyonel endometrial gland ve stromanın varlığı olarak tanımlanan, ağrı ve infertiliteye yol açan, sık görülen bir jinekolojik problemdir. Prevalansın infertilite nedeniyle laparoskopi yapılan popülasyonda % 30-70 arasında, pelvik ağrı nedeniyle yapılan laparoskopide ise % 4.5-82 arasında değiştiği bildirilmektedir.
Endometriozisin kesin tanısını sağlayan işaret veya bulgu yoktur; kesin tanı için en ideal yaklaşım laproskopik görüntüleme ve biyopsi alınmasıdır. Endometriozise bağlı kronik pelvik ağrısı olan hastalarda cerrahi tedavinin amacı görülebilir tüm endometriotik odakların çıkarılması ve normal anatominin yeniden sağlanmasıdır.
Bu hastalarda uygulanabilecek diğer bir cerrahi tedavi yöntemi de pelvik denervasyon cerrahileridir. Bunlar başlıca uterin sinir ablazyonu ve pre-sakral nörektomidir.
Laparoskopik uterosakral sinir ablazyonu (LUNA), uterus kaynaklı pelvik ağrıyı gidermek için uterosakral ligamanlar içerisindeki efferent sinir liflerinin destrüksiyonudur. Pre-sakral nörektomi, uterusdan gelen sinir liflerinin süperior hipogastrik pleksus seviyesindeki destrüksiyonudur.
Endometriozisin infertilite ile önemli bir ilişkisinin olduğu kabul edilen bir gerçektir. Günümüzde endometriozis ile ilişkili infertilitede cerrahi tedavi ve özellikle de laparoskopik cerrahi yaklaşım çok büyük önem kazanmıştır. Overler ve fallopian tüpler sıklıkla endometriozisden etkilenirler ve sonuçta tubo-ovaryen ilişki bozulup ovumun tutulması ve transportu olumsuz etkilenir.
Buna ek olarak, büyük boyutlardaki endometriomalar ovumun salınım ve tubalar tarafından tutulmasını engelleyecek kadar normal pelvik anatomiyi bozabilirler.
Çukulata kistleri olarak da adlandırılan ovaryan endometriomaların tedavisinde medikal tedavinin yeri olmadığı ve cerrahi tedavinin altın standart olduğu konusunda fikir birliği mevcuttur. Laparoskopik kistektomi ve kist duvarının lazer ile veya bipolar koagulasyonu, ooforektomi, adneksektomi uygulanan cerrahi yaklaşımlardır.
Laparoskopik cerrahi şiddetli endometriozisin tedavisinde de en etkili yaklaşımdır. Endoskopik tekniklerin gelişmesi derin infiltratif endometriotik lezyonların dahi tam olarak çıkarılmasına olanak vermektedir. Endometriozisin cerrahi tedavisinde elektrik ve lazer gibi çeşitli enerji modaliteleri veya keskin diseksiyon kullanılabilir.
