Lazer İle Böbrek Taşı Tedavisi
Üriner sistem taş hastalığı dünya üzerinde yaygın görülen ve üriner sistemin en sık görülen hastalığı olup, endüstriyel toplumlarda %1-20 oranında izlenmektedir. Dünyada her yerde ve her iklimde görülsede sıcak bölgelerde ve mevsimlerde daha sık oluşmaktadır. Bunda terleme ile su kaybının artması, böylece idrar miktarının azalması ve idrar konsantrasyonunun artarak idrarda eriyik halde bulunan maddelerin daha kolay çökelmesi sorumlu tutulmaktadır.Ülkemiz taş hastalığı açısından endemik bir bölgedir. Yani dünya üzerinde taş hastalığının yaygın görüldüğü bir yerdir. Üriner sistem taş hastalığı en çok 30-60 yaşları arasında görülmektedir. Erkeklerde kadınlara oranla üç kat daha fazladır. Yetişkin erkeklerde ömür boyu taş oluşturma riski %20 olarak kabul edilmektedir, bayanlarda bu oran %5-10 arasındadır. Taş hastalığı olan bir kişinin 5 yıl içerisinde tekrar taş oluşturma riski %50’den fazla olarak rapor edilmiştir.
Son yıllarda taş hastalıklarının tedavisinde açık cerrahi çok az kullanılmakta bunun aksine kapalı yani endoskopik teknikler çok daha fazla kullanılmaktadır. Bugün için böbrek içindeki taşlar veya üreter dediğimiz kanaldaki taşlar ne boyutta olursa olsun, anatomik olarak nerede olursa olsun endsokopik yöntemler ile tedavi edilebilir
Lazer Nedir ?
Lazer yüksek yoğunlukta odaklanmış belirli bir dalga boyuna sahip ışık demetidir. Ürolojide yaygın olarak kullanılmaktadır. Taş kırma için kullanılan lazer holmiyum lazerdir ve dalga boyu 2100 nm dir.
Şekil: Holmiyum lazerin taş kırma esnasındaki görüntüsü
Hangi Taşlara Lazer Uygulanabilir ?
Lazer ile mevcut her böbrek taşı kırabilir. Taşın yapısına göre sert taşlar daha uzun sürede yumuşak taşlar daha kısa sürede kırılırlar.
Lazerle Böbrek Taşı Kırma İşlemi Nedir ?
Bu yöntem Fleksibl üreterorenoskopi adı verilen yöntemdir. Ürolojide 4-5 yıldır yaygınlaşan özel bir tekniktir. Ciddi oranda deneyim gerektirir ayrıca cihaz alt yapısında ihtiyaç vardır. Burada hastaya kesi yapmadann vucutta herhangi bir delik açmadan tamamen kapalı yöntem ile taşlar kırılmaktadır. Idrar kanalından girlen özel ışıklı bir alet (üreteroskop) ile böbreğe kadar çıkılır. Üreteroskop ile taş bulunur ve görüntülenir.
Bu aletin içinden geçen lazer fiberleri sayesinde taşlar kırılır. Kırma işlemi sonrasında taşlar tamamen kum haline gelmektedir. Kum halindeki taşları hasta ağrısız bir şekilde döker. Nispeten daha büyük olan taş parçaları ( 0,5-1 mm civari) basket dediğimiz aletler ile yakalanıp dışarıya alınabilir. Taşların dökülmesinde ağrı olmaması için böbreğe her iki ucu kıvrık bir tel yerleştirilir ( d-j stent). Bu tel ortalama 10-15 gün vuctta kalır. Daha sonra doktor kontrolü yapılarak taşların tamamının döküldüğünden emin olunduktan sonra stent çıkartılır. Lazer ile böbrek taşı kırma işlemi sırasında standart olarak skopi cihazına ihtiyaç vardır. Yani röntgen eşliğinde bu işlem gerçekleştirilmektedir. Röntgen hem hastaya hemde doktora ekstra riskl oluşturmaktadır. Ben klinikte son yıllarda lazer ile böbrek taşı kırma işleminde tanımladığımız yeni bir teknik sayesinde röntgen kullanmıyorum. Yani tamamen radyasyonsuz ve zararsız bir şekilde bu işlem gerçekleşmektedir. Çok çok zorunlu hallerde ise hastayı ve ameliyat ekibini koruyarak çok düşük dozlarda güvenli limitlerde röntgen kullanıyorum.
Lazerle Böbrek Taş Kırma İşlemi Hangi Boyuttaki Taşlara Uygulanır ?
Lazerle böbrek taş kırma işlemi teorik olarak 1.5-2 cm ve altındaki taşlara uygulanması idealdir. Genellikle de ben bu yaklaşımı tercih etmekteyim. Ancak hastanın durumu ve taşın yapısına göre zaman zaman daha büyük boyuttaki taşlara da uygulanabilmektedir. Taş boyutu büyüdükçe işlem süresinin uzayacağı ve taşın dökülme zamanının daha fazla olacağı bilinmelidir.
Lazerle Taş Kırma İşlemi Böbreğin Neresindeki Taşlar İçin Uygundur ?
Lazerle böbrek taş kırma işlemi böbrek içindeki taşın yerleşimine göre başarı şansı değişen bir tekniktir. Böbreğin orta ve üst kesimine yerleşen 1.5-2 cm ve daha düşük boyuttaki taşlar bu yöntem için ideal kabul edilmektedir. Böbreğin alt kısmına yerleşen aynı boyuttaki taşlar için ise durum tartışmalıdır. Fakat üroloji klavuzları bu taşlar içinde ilk tercik edilmesi gereken yöntemin lazer ile taş kırma işlemi olduğunu söylemektedir.
Lazer le taş kırma işlemi böbrekten çıkıp kanala düşen taşlar içinde yapılabilmektedir. Buradaki tek ve önemli fark kullanılan görüntülem aletinin rijit yani bükülemez olmasıdır. Bu yöntemlede taşlar lazer vasıtasıyla kırılabilir. Ancak işlem sırasında taş böbreğe kaçabilmektedir. Bu durumda eğer bükülebilir üreteroskop ( fleksibl üreteroskop) var ise müdahaleye devam edilebilmektedir.
Çocuklara Lazerle Taş Kırma Yapılabilir mi ?
Bu yöntem çocuklara güvenli bir şekilde uygulanabilmektedir. 6 aylık bebeklere dahi uygulama yapılabilir. Özellikle kız bebekler uygulama için daha avantajlıdırlar. Çocukların yapıları gereği işlem sırasında kullanılan aletler daha kolay şekilde böbreğe ulaştırılabilmektedir. Bazen böbreğe uygun klavuz tel olmadığında böbreğe geçici stent takmak gerekebilir. Bu stent böbrek kanalını genişleterek ikinci seansta kolaylıkla böbreğe ulaşılabilmeyi sağlar.
Lazerle Böbrek Taşı Kırma Yönteminin Avantajları Nelerdir ?
Bu yöntemin açık cerrahi ve diğer yöntemlere göre bir çok avantajı bulunmaktadır. Bunlar şöyle sıralanabilir.
Daha az ağrı
Kısa ameliyat süresi
Ortalama 12 saatte hastaneden taburcu olma süresi
Dikiş ve kesi olmaması
Ameliyat komplikasyonlarının neredeyse sıfıra yakın olması
Taşların temizlenme oranının ortalama % 95-97 olması
