Ebeveynler Kavga Ettiğinde Çocuklar Ne Hisseder?
Her uzun süreli ilişkide belli miktarda çatışma olur. Hiçbir iki insan her konuda tamamen aynı fikirde değildir, bu nedenle çiftlerin zaman zaman para, kişisel değerler veya gelecek planları gibi konularda tartışmaları normaldir. Hatta birçok uzman, çatışmaların kontrolden çıkmadığı sürece sağlıklı bir ilişkiyi sürdürmede önemli bir rol oynayabileceğine inanır.
Ancak evde çocuklar olduğunda, çiftlerin ne zaman ve nasıl tartıştıklarını yeniden değerlendirmeleri gerekir. Sert ve fırtınalı kavgalar size ve eşinize normal gelse bile çocuklar üzerinde kalıcı ve zararlı etkilere yol açabilir. Bu durum, her iki ebeveynin de çocuğa bolca ilgi ve destek sağladığı evlerde bile geçerlidir.
Çocukların Çatışmayı Nasıl Algıladığını Anlamak
Çoğu yetişkin, insanların öfkeliyken söyledikleri şeyleri genellikle gerçekten kastetmediklerini anlar. Çocuklar ise, özellikle küçük yaştakiler, bu ayrımı henüz yapamazlar ve tehditleri ya da hakaretleri gerçek olarak yorumlamaya eğilimlidirler. Bu nedenle, ebeveynleri hararetle tartıştığında çocuklar genellikle aşırı korkmuş ve güvensiz hissederler.
Örneğin, ebeveynlerden biri evi terk etmekle tehdit ederse, çocuklar hemen terk edileceklerini varsayar. Tartışmalar, gerçekte böyle olmasa bile, çocukların ebeveynlerinin birbirlerinden nefret ettiğini, boşanmanın eşiğinde olduklarını ya da büyük bir krizin kapıda olduğunu düşünmelerine yol açabilir.
Yoğun çatışmalar yalnızca nadiren yaşandığında, çocuklar genellikle bu durumların üstesinden gelebilir (duyarlı çocuklar için bu çok daha zorlayıcı olsa da). Ancak tartışmalar kronik hâle geldiğinde çocuklar aşırı tetikte olmaya başlar. Çoğu zaman kendilerini iki ebeveynin arasında kalmış gibi hissederler. Bazı çocuklar, ebeveynlerinin davranışlarından kendilerini sorumlu tutacak kadar ileri gidebilir: Arabuluculuk yapmaya çalışırlar ve eğer ebeveynlerinin kavga etmesini engelleyemezlerse, durumu kendi hatalarıymış gibi hissetmeye başlayabilirler.
Zamanla bu çalkantı ağır bir bedel ödetir: Araştırmalar, yüksek düzeyde çatışmanın yaşandığı evlerde büyüyen çocukların daha yüksek kaygı seviyeleri gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bu kaygı, onları uykusuzluk ve gece korkularına yatkın hâle getirir; bu da okuldaki dikkatlerini ve başarılarını olumsuz etkiler. Kaygılı çocuklar diğer çocuklara göre daha sık hastalanır ve fiziksel değil duygusal kökenli “hayali rahatsızlıklar” yaşarlar (örneğin, sık sık görülen stres kaynaklı baş ve karın ağrıları gibi).
Kronik çatışma devam ederse bazı çocuklar öfke nöbetleriyle karşılık vermeye başlar; ebeveynlerinin öfkeli davranışlarını taklit etmek, onlara kendilerini daha güçlü ve duruma hâkim hissettirebilir.
Diğer bazı çocuklar ise acı ve çaresizlik duygularını içselleştirir: Ergenliğe geldiklerinde duygularını yönetebilmek ve gerginliği azaltmak için kendine zarar verici davranışlara yönelebilirler. Yüksek çatışmalı bir ev ortamında büyümenin, ileriki yaşamda yeme bozuklukları ve madde kullanımına yatkınlığı artırdığı gösterilmiştir. Ayrıca, saldırganlığın yoğun olduğu evlerde büyüyen kişilerde depresyon, yüksek tansiyon ve obezite gibi sorunlara da daha sık rastlanmaktadır.
Yıkıcı çatışmalara sıkça tanık olan kişiler, yetişkinlikte istikrarlı ve yakın ilişkiler sürdürmekte zorlanırlar. Etkili çatışma çözümüne dair temel deneyimlerin eksikliği, uzlaşma, sağlıklı iletişim kurma ve özdenetim gösterme becerilerini olumsuz etkileyebilir. Fiziksel şiddet bu açıdan özellikle zararlıdır: Çocuklara, vurmanın anlaşmazlıkları çözmenin kabul edilebilir bir yolu olduğu öğretilirse, yetişkin olduklarında benzer davranışları tekrar edebilir ya da partnerlerinden böyle davranışları kabullenebilirler.
Ebeveyn Çatışmasının Etkisini Azaltmanın Yolları
Çatışmalardan tamamen kaçınmak mümkün değildir. Siz ve eşiniz ciddi sorunları görmezden gelirseniz, çözülmemiş duygular er ya da geç aranıza mesafe koyar. Çocuklarınız bu mesafe ve huzursuzluk duygusunu fark eder ve bu durum, birçok açıdan saldırganlık kadar zararlı olabilir. Ayrıca çocuklarınızın sağlıklı davranış modellerine ihtiyacı vardır: Eğer onlara anlaşmazlıkların yapıcı şekilde nasıl ele alınacağını göstermezseniz, onlar da gelecekte çatışmalara nasıl yaklaşacaklarını bilemezler.
Kaynakça: https://www.psy-ed.com/wpblog/how-children-feel-when-parents-fight/
Türkçeye Çeviren: Fatih Özmez
