Anne-baba tutumları, genel olarak çocuğun yetiştirilmesinde anne ve babanın başvurduğu sözsel ve fiziksel iletişimleri kapsar. Benimsenen bu tutum ve davranışlar, birey psikolojisi üzerinde ciddi etkiler bırakmaktadır.
Ailede var olan çocuk-ebeveyn ilişkisindeki temel faktörleri anne babanın davranışları ve kurduğu sözsel iletişimdir. Anne ve babanın çocuklarına karşı takındığı davranışlar ve sergilediği davranış ve takındığı tutumlar, çocuğun karakter ve kişilik yapısını belirleyen en temel unsurlardır. Psikolojisi düzgün olan bireylerde ki temel yapılardan biri, anne ve babanın sağlıklı tutumlarıdır.
Anne ve babası ile sağlıklı bir ilişki içerisinde olan bireylere bakıldığında genel olarak girişken, düşüncelerini özgürce ifade edebilen ve son derece özgüvenli oldukları görülmektedir.
Anne ve babalar tarafından çocuklara karşı uygulanan durum ve tutumların temel sınıflandırılması aşağıda verilmiştir:
1.Aşırı Otoriter Aile Tutumu: Burada genelde çocuğa söz hakkı tanınmaz. Cezalar baskındır. Eleştiri ve azarlamalar vardır. Çocuğa sevgi şefkat minimum düzeyde gösterilir. Bu ebeveynlerin çocukları hatalara karşı hoşgörülü olmazlar. Ağlama vurma davranışları gösterirler. Otorite olmadığında boşlukta hissederler.
2.Aşırı Hoşgörülü Aile Tutumu: Çocuklar çok serbest büyür. Çocuk egemendir. Kurallar yok denebilecek kadar azdır. “Yaşayarak öğrensin.” düşüncesi aktiftir. Haklar çok görevler azdır. Bu ebeveynlerin çocukları, bencil ve şımarık olabilirler. Toplum dışı davranışlar sergilerler. Zararlı alışkanlıklar gösterme olasılıkları daha fazladır. Bu çocuklar anneye babaya hükmederler.
3.Aşırı Koruyucu Aile Tutumu: Çocuklarına çok fazla özen gösterirler. Kendi başına bir şey yapmasına izin vermezler, tüm ihtiyaçları büyükleri tarafından karşılanır. Bu ebeveynlerin çocukları, bağımlı, çekingen güvensiz bir kişilik geliştirmesi muhtemeldir. Sorumluluk bilinci gelişmez. İleriki yaşantısında karar alam ve uygulama da sıkıntı çekerler. İnatçı, istediğini tutturan ve mantıksız kavgalar çıkaran çocuk bu davranışları yetişkinliğe taşır.
4.Tutarsız Aile Tutumu: Eşlerin çocuk yerleştirmeye farklı bakması ile birlikte çocuğun davranışının bazen çok sert tepki alıp bazen çok yumuşak tepki alması şeklinde görülür. Bu ebeveynlerin çocukları nerede ne zaman ne yapacağını kestiremez. Kendi görüş ve düşüncelerini aktaramaz. Çocuk ürkek, söz dinleyen ya da tam tersi kavgacı, sinirli olabilir. Çevresine güvenmeyen,her şeyden şüphelenen kararsız kişilik yapısı oluşabilir.
5.Mükemmeliyetçi Aile Tutumu: Çocuktan en iyisi beklenir. Kendi gerçekleştiremediğini çocuğu gerçekleştirsin istenir. “Ben yapamadım, çocuğum yapsın düşüncesi” Başka çocuklarla kıyaslama yapılabilir. Bu ebeveynlerin çocukları, aşırı titiz ya da dağınık olabilir. Çocukların kendilerine güveni yoktur. Yanlış yapmaktan korkarlar ve başarısızlık yaşadığında çabuk demorilize olurlar.
6.Demokratik Aile Tutumu: Çocuk tüm yönleriyle kabul edilir. Yol gösterilir ama kararlar konusunda serbest bırakılır. Mantıklı kurarlar vardır. Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alınır.Anne babanın birbirlerine ve çocuklarına karşı olan duygularında net ve açıktır. Çünkü çocuğun 3 ebeveyni vardır “anne, baba ve anne babanın ilişkisi”. Bu ebeveynlerin çocukları, özgüveni yüksek ve sorumluluk sahibi olurlar. Arkadaş canlısı ve sosyal açıdan dengeli ve mutlu olurlar. Yaratıcı ve bağımsızlardır aynı zamanda otoriteye ve kurallara saygı duyarlar.
Ebeveynlik tarzı çocuğu ileriki yaşamına nasıl birey olacağını şekillendirir.Doğru ebeveynlik, sağlıklı bireyler yetiştirir.
