Kekemelik, konuşma akışında belirgin bozulmalarla karakterize edilen bir iletişim bozukluğudur. Çocuklar, özellikle dil ve konuşma gelişiminin erken dönemlerinde kekemelik belirtileri gösterebilir. Bu yazıda, kekemeliğin ne olduğunu, nasıl kendini gösterdiğini ve etkili bir müdahale için ne zaman harekete geçilmesi gerektiğini ele alacağız.
Kekemelik Nedir?
Kekemelik, konuşma akışında tekrarlama, uzatma veya bloklar şeklinde ortaya çıkan bir durumdur. Kekemelik, bireylerin konuşma sırasında akıcılığını etkileyebilir ve çeşitli seviyelerde görülebilir. Genellikle çocukluk döneminde başlar ve toplumun %1'lik kesiminde yetişkinlik dönemlerine kadar devam edebilir.
Kekemeliğin Özellikleri
Kekemeliğin belirgin özellikleri şunlardır:
Tekrarlar: Birey, kelimenin ya da sesin tekrarlamaları ile konuşma akışında kesintiler yaşar. Örneğin, "b-b-b-bir" şeklinde tekrarlar olabilir.
Uzatmalar: Seslerin ya da hecelerin gereğinden uzun bir şekilde söylenmesi durumudur. Örneğin, "ssssıcak" şeklinde uzatmalar görülebilir.
Bloklar: Konuşma sırasında bir sesin veya kelimenin çıkmaması, konuşmanın kesilmesi olarak tanımlanır. Birey, konuşma sırasında bir kelimeyi veya sesi başlatamama durumu yaşayabilir.
Gerilme ve Sıkılma: Kekemelik, konuşma sırasında yüz kaslarında, dudaklarda veya çenede gerilme ve sıkılma gibi fiziksel tepkilere yol açabilir.
Kekemeliğin Konuşmadaki Belirtileri
Kekemelik, çeşitli biçimlerde kendini gösterebilir:
Sözlü Tekrarlar: Birey, bir kelimeyi veya sesi tekrar tekrar söyleyebilir. Örneğin, "Ben, ben, ben gidiyorum" şeklinde.
Ses Uzatmaları: Bir sesin veya hecenin uzun bir süre uzatılması. Örneğin, "sssayfa" şeklinde.
Bloklar: Konuşma sırasında bir kelimenin veya sesin çıkmaması. Birey, "a-a-ama" yerine "a...ama" şeklinde duraksayabilir.
İkincil Davranışlar: Kekemelik sırasında göz kırpma, kafa sallama veya diğer beden hareketleri gibi ikincil davranışlar görülebilir.
Kekeleyen Çocuklara Nasıl Yaklaşılmalıdır?
Kekeleyen çocuklara yaklaşırken dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:
Sabırlı ve Destekleyici Olun: Çocuğun konuşma sürecinde sabırlı olun ve onu konuşmayı bitirmesi için acele ettirmeyin. Çocuğun kendini ifade ederken rahat hissetmesini sağlayın.
Negatif Tepkilerden Kaçının: Kekemelik konusunda eleştiri, alay veya olumsuz geri bildirimlerden kaçının. Bu tür tepkiler çocuğun kendine güvenini zedeleyebilir.
Dinleyici Olun: Çocuğun konuşurken aktif bir dinleyici olun ve onun duygusal durumunu anlayışla karşılayın. Çocuğun sözel ifadelerini teşvik edin ve onun duygu ve düşüncelerini önemseyin.
Küçük Konuşma Hedefleri Koyun: Çocuğun konuşma akışını geliştirmeye yönelik küçük ve ulaşılabilir hedefler belirleyin. Bu hedefler, çocuğun başarı hissini artırabilir.
Ne Zaman Terapiye Başlanmalıdır?
Kekemelik, çocuklarda konuşma gelişiminin doğal bir parçası olabilir. Ancak, aşağıdaki durumlarda bir dil ve konuşma terapisti ile görüşmek uygun olacaktır:
Belirgin ve Sürekli Kekemelik: Çocuğun kekemelik belirtileri belirgin bir şekilde görülüyorsa ve bu durum konuşma akışını önemli ölçüde etkiliyorsa.
Gelişim Sürecinde İlerleme Kaydedilmemesi: Kekemelik belirtileri, çocuğun yaşına uygun konuşma gelişiminde ilerleme göstermiyorsa.
Kişisel ve Sosyal Etkiler: Kekemelik, çocuğun sosyal etkileşimlerini, okul başarısını veya kişisel özgüvenini olumsuz yönde etkiliyorsa.
Aile Öyküsü: Ailede kekemelik öyküsü varsa, erken müdahale önem arz edebilir.
Sonuç
Kekemelik, konuşma akışını etkileyen bir iletişim bozukluğudur ve erken müdahale, bu durumun yönetilmesinde kritik bir rol oynar. Kekemelik belirtilerinin tanınması, uygun bir tedavi sürecinin başlatılmasını sağlar. Çocuklara sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım sergilemek, onların iletişim becerilerinin sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olabilir. Terapi sürecinde profesyonel yardım almak, kekemeliğin etkilerini azaltabilir ve çocuğun kendine güvenini artırabilir.
