Bita Ghandchilar
Uzm. Kl. Psk. Bita Ghandchilar Psikoloji

Yeme Bozuklukları Nedir?

Yeme bozuklukları, yalnızca fiziksel değil aynı zamanda psikolojik kökenli, karmaşık ve çoğu zaman hayati tehlike taşıyan rahatsızlıklardır. Toplumun çoğunda estetik kaygılar, beden algısı ve sosyal medya etkisiyle artan baskılar sonucunda yeme davranışı giderek patolojik hale gelebilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre yeme bozuklukları, özellikle ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde, daha çok kadınlarda görülse de her yaş ve cinsiyette ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlıklar sadece “çok yemek” veya “hiç yememek” olarak düşünülmemelidir; kişinin yeme davranışıyla birlikte beden algısı, özgüveni ve yaşam kalitesi ciddi şekilde etkilenir.

Yeme bozuklukları, kişinin yemek yeme davranışını etkileyen, genellikle duygusal ve zihinsel nedenlere bağlı olarak gelişen psikiyatrik bozukluklardır. Bu rahatsızlıklar, bireyin hem fiziksel hem de psikolojik sağlığını tehdit eder. Yeme bozukluğu tanısı alan bireyler çoğu zaman beden algılarında bozulma yaşar. Bu kişiler genellikle kilolarını, vücut şekillerini olduğundan farklı ve çarpıtılmış şekilde algılarlar.

Yeme Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Yeme Bozuklukları Nedir? Belirtileri Nelerdir? hastalığı ile ilgili videolar

Yeme Bozuklukları Nedir? Belirtileri Nelerdir? ile ilgili doktorsitesi.com'da kayıtlı uzmanların bilgilendirici videoları

Dyt. Songül Kanımtürk
Diyetisyen
Randevu Al
Dyt. Songül Kanımtürk Duygusal yeme bozukluğu nedir?
Dyt. Songül Kanımtürk
Diyetisyen
Randevu Al
Dyt. Songül Kanımtürk Medya etkisi ve yeme bozukluğu arasındaki ilişki nedir?

ANOREKSİYA NERVOZA: Kişinin kilo alma korkusuyla yemek yemeyi ciddi şekilde kısıtladığı, aşırı zayıf olmasına rağmen kendini hâlâ kilolu görmeye devam ettiği bir bozukluktur. Belirtileri aşağıdaki gibidir.

  • Aşırı kilo kaybı
  • Yemekleri bölerek, sayarak ya da saklayarak yeme
  • Sürekli kalori hesaplama
  • Aynaya bakmaktan kaçınma ya da saplantılı kontrol
  • Menstruasyonun kesilmesi (kadınlarda)
  • Soğuk hissetme, cilt kuruluğu, saç dökülmesi

Fiziksel sonuçları ise şunlardır,

  • Kalp ritim bozuklukları
  • Düşük tansiyon ve nabız
  • Kemik erimesi (osteoporoz)
  • Elektrolit dengesizlikleri
  • Böbrek yetmezliği
  • Ölüm riski (en yüksek mortaliteye sahip psikiyatrik bozukluktur)

BULİMİYA NERVOZA: Tıkınırcasına yeme ve ardından bu kalorilerden kurtulmak için kendini kusturma, aşırı egzersiz yapma veya laksatif kullanma davranışları ile karakterizedir. Belirtileri şunlardır,

  • Gizli yemek yeme nöbetleri
  • Kilo almadığı hâlde çok yediğini söyleme
  • Kendi kendine kusma
  • Sürekli tuvalete gitme
  • Diş minesinde erime (sık kusmaya bağlı)
  • Boğaz tahrişi, el sırtında kusma izleri

Kilo: Bulimiyalı bireylerin çoğu zaman kilosu normal sınırlardadır veya hafif kilolu olabilir. Bu yüzden tanı bazen gecikir.

TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU (Binge Eating Disorder): Bu bozuklukta kişi kısa sürede çok miktarda yemek yer ve ardından suçluluk duyar. Ancak bulimiyadan farklı olarak telafi edici davranış (kusma vs.) yoktur. Belirtileri şunlardır,

  • Kontrolsüz yeme atakları
  • Fiziksel olarak aç olmadığı hâlde yemek yeme
  • Hızlı ve yalnız yeme
  • Yemekten sonra pişmanlık ve utanç
  • Obesiteye bağlı sağlık problemleri

ORTOREKSİYA (Henüz resmi DSM tanısı değildir): Kişinin saplantılı şekilde "sağlıklı" yemek yeme takıntısıdır. Zararlı olduğunu düşündüğü yiyeceklerden kaçınma, sürekli diyet yapma ve sosyal yeme aktivitelerinden uzak durma gözlemlenir.

Yeme Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?

Yeme bozuklukları tek bir nedenle açıklanamaz. Genetik, psikolojik, sosyokültürel ve biyolojik etkenlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar.

Psikolojik Faktörler

  • Mükemmeliyetçilik
  • Düşük benlik saygısı
  • Kontrol ihtiyacı
  • Travmatik yaşantılar (istismar, ihmal, zorbalık)
  • Depresyon ve anksiyete

Aile ve Sosyal Etkenler

  • Aile içinde dış görünüşe aşırı odaklanma
  • Aşırı kontrolcü ebeveynler
  • Medya ve sosyal medya baskısı
  • İnce bedenin idealize edilmesi

Biyolojik ve Genetik Faktörler

  • Serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerde dengesizlik
  • Ailede yeme bozukluğu öyküsü

Yeme Bozuklukları Nedir? Belirtileri Nelerdir? Uzmanlarına Yöneltilen Sorular

merhaba 32 yaşındayım son bir yıldır şiddetli olarak yeme bozukluğu yaşıy

merhaba 32 yaşındayım son bir yıldır şiddetli olarak yeme bozukluğu yaşıyorum. psikologda dahil olmak üzere tüm doktorlara başvurdum. ama hiçbir olumlu sonuç alamadım. 170 cm boyundayım ve 40 kiloya düştüm. 3 yıldır troid tedavisi oluyorum. günde 1 doz levotiron kullanıyorum. bunun dışında herhangi bir ilaç almıyorum. benim için önerileriniz çok önemli. şimdiden teşekkür ederim.

slm hocam 8yaşında bir kızım var çok zayıf ve yemek yemiyor ancak bademciği

slm hocam 8yaşında bir kızım var çok zayıf ve yemek yemiyor ancak bademciği ve geniz eti çok büyük ameliyat için imkanlarımız kısıtlı bunlar etkiliyormu ne yapabilirz.teşekür ederim.

Yeme Bozukluklarının Tanısı Nasıl Konur?

Yeme bozuklukları genellikle bireyin kendisi tarafından inkâr edilir ya da gizlenir. Bu nedenle erken tanı zor olabilir. Tanı sürecinde şu araçlar kullanılır.

  • DSM-5 Tanı Kriterleri
  • Beden kitle indeksi (BMI) değerlendirmesi
  • Klinik görüşmeler
  • Yeme davranışı ve beden algısına dair testler
  • Gerekli kan testleri, elektrolit düzeyleri, EKG

Yeme Bozukluklarının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi, bireysel ihtiyaçlara göre planlanmalıdır. Genellikle multidisipliner yaklaşım gerekir: psikiyatrist, psikolog, diyetisyen ve gerekirse dahiliye uzmanı birlikte çalışır.

Psikoterapi

  • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): En sık kullanılan yöntemdir. Kişinin düşünce kalıpları ve davranışları üzerinde çalışılır.
  • Aile temelli terapi: Özellikle ergenlerde etkilidir.
  • Travma terapisi: Eğer yeme bozukluğuna travma eşlik ediyorsa uygulanır.

İlaç Tedavisi

  • SSRI grubu antidepresanlar (özellikle bulimiya ve binge eating bozuklukta)
  • Anksiyolitikler veya duygu durum dengeleyiciler
  • İlaçlar yalnızca psikiyatrist kontrolünde başlanmalı

Beslenme Desteği

  • Diyetisyen gözetiminde yeniden sağlıklı yeme alışkanlığı kazandırılır.
  • Yavaş ve güvenli kilo alımı ya da kontrolü hedeflenir.
  • Yiyeceklerden korkmamayı öğrenme süreci desteklenir.

Yatış Gerektiren Durumlar

  • Vücut kitle indeksinin aşırı düşük olması
  • Hayati risk taşıyan elektrolit bozuklukları
  • Sıvı ve beslenme yetersizliği

Yeme Bozukluğu Yaşayanlara Yaklaşım

Bu bireylerle empati kurmak, yargılamadan dinlemek çok önemlidir. “Yemek yesene, ne var bunda?” gibi ifadeler yardımcı değil, aksine zarar vericidir. Yapılması gerekenler şunlardır.

  • Dinleyin, anlamaya çalışın
  • Profesyonel destek almalarını teşvik edin
  • Kontrol etmeye değil destek olmaya çalışın
  • Dış görünüş yerine duygulara odaklanın

❓ Yeme bozuklukları sadece genç kızlarda mı görülür?

Hayır. Erkeklerde ve her yaş grubunda da görülebilir. Ancak kadınlarda tanı alma oranı daha yüksektir.

❓ Kendiliğinden geçer mi?

Hayır. Tedavi edilmediği sürece genellikle kronikleşir. Erken müdahale çok daha başarılı sonuçlar verir.

❓ Ne zaman yardım alınmalı?

  • Aşırı kilo kaybı veya kilo alımı
  • Yemek yeme sırasında aşırı kısıtlama ya da kontrolsüzlük
  • Beden algısı bozukluğu
  • Suçluluk, utanç ve sosyal izolasyon

Yeme bozuklukları sadece yeme davranışıyla ilgili değil, kişinin benlik algısı, duygusal dünyası ve yaşamla kurduğu ilişkiyle doğrudan ilgilidir. Fiziksel sonuçları kadar psikolojik etkileri de derindir. Ancak unutulmamalıdır ki, yeme bozuklukları tedavi edilebilir hastalıklardır.

Yeme Bozuklukları Nedir? Belirtileri Nelerdir? ile ilgili uzman doktorlar

Yeme Bozuklukları Nedir? Belirtileri Nelerdir? ile ilgili doktorsitesi.com'da randevu alabileceğiniz kayıtlı uzmanlar

Tüm Uzmanlar
Uzm. Kl. Psk. Bita Ghandchilar
Uzm. Kl. Psk. Bita Ghandchilar
Psikoloji Ankara - Çankaya
Randevu Al
Uzm. Kl. Psk. Aysun Koç
Uzm. Kl. Psk. Aysun Koç
Psikoloji Ankara - Çankaya
Randevu Al
Psk. Şeyma Balcı
Psk. Şeyma Balcı
Aile Danışmanı (Psikolog) Ankara - Çankaya
Randevu Al
Psk. Dan. Ahmet Semih Koç
Psk. Dan. Ahmet Semih Koç
Psikolojik Danışman Samsun - Atakum
Randevu Al
Psk. Dan. Gül Fidan Demir
Psk. Dan. Gül Fidan Demir
Psikolojik Danışman Kocaeli - İzmit
Randevu Al

Facebook Twitter Instagram Youtube