Saç Dökülmesi (Alopesi) Nedir? Nedenleri Nelerdir?

Saç Dökülmesi (Alopesi) Nedir?

Hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilen bu sorun, kişinin görünümünü etkileyerek özgüven kaybına, psikolojik stres ve sosyal kaygılara yol açabilir.

Saç dökülmesinin nedenleri oldukça çeşitlidir; genetik yatkınlık, hormonal dengesizlikler, bağışıklık sistemi hastalıkları, enfeksiyonlar, stres, beslenme bozuklukları veya saç bakım alışkanlıkları gibi birçok faktör bu sürece katkıda bulunabilir. Dökülme şekli ve şiddeti, altta yatan nedene bağlı olarak farklılık gösterirken bazı durumlarda saç dökülmesi geçici, bazılarında ise kalıcı olabilir.

Saç Dökülmesinin Nedenleri Nelerdir?

Saç dökülmesi, tek bir nedenden değil genellikle birden fazla faktörün birleşiminden kaynaklanabilir. Bu faktörler aşağıdaki başlıklar altında incelenir.

Genetik ve Hormonal Faktörler

• Androgenetik alopesi (AGA), saç dökülmesinin en yaygın nedenidir. Erkeklerde “erkek tipi kellik” olarak bilinir ve genellikle alın çizgisinin geriye çekilmesi, tepe bölgesinde seyrelme ile başlar. Kadınlarda ise daha çok tüm saçlı deride yaygın seyrelme şeklinde kendini gösterir.
• Bu durumun temelinde dihidrotestosteron (DHT) adı verilen erkeklik hormonunun etkisi vardır. Genetik yatkınlığı olan bireylerde saç folikülleri DHT’ye karşı aşırı duyarlıdır ve bu hormonun etkisiyle saç kökleri giderek küçülür (minyatürleşme). Bu süreçte saç telleri incelir, zayıflar ve zamanla kalıcı dökülme ortaya çıkar.
• Hormonal dengesizlikler (ör. tiroid hastalıkları, polikistik over sendromu, menopoz) da saç dökülmesini hızlandırabilir.

Stres ve Duygusal Travma

• Telogen effluvium, ani fiziksel hastalıklar (yüksek ateş, cerrahi operasyonlar), ağır psikolojik stres, doğum sonrası hormonal değişiklikler veya ani kilo kaybı gibi faktörlerin saç köklerini dinlenme fazına (telogen faz) geçirmesiyle oluşur.
• Bu tür dökülme genellikle olaydan 2-3 ay sonra fark edilir ve saç tellerinin belirgin şekilde seyrelmesiyle sonuçlanır.
• Çoğu zaman geri dönüşümlüdür; stres faktörü ortadan kalktığında saçlar yeniden büyüyebilir.

Beslenme Eksiklikleri

• Saçların sağlıklı büyümesi için yeterli protein, demir, çinko, B12, D vitamini ve folat alımı şarttır.
• Demir eksikliği, özellikle adet gören kadınlarda saç dökülmesinin önde gelen nedenlerinden biridir.
• Yo-yo diyetler, vegan/vejetaryen beslenmede yeterli protein ve demir desteği olmaması saç kalitesini olumsuz etkileyebilir.
• Biyotin eksikliği nadirdir; ancak metabolik sorunlar veya uzun süreli antibiyotik kullanımı sonucu ortaya çıkabilir.

Otoimmün Hastalıklar

• Alopesi areata, bağışıklık sisteminin saç köklerini yabancı bir doku olarak algılayıp saldırması sonucu gelişir.
• Genellikle saçlı deride bozuk para büyüklüğünde, yuvarlak veya oval saçsız plaklar ile başlar.
• Bazı durumlarda tüm saçlı deri (alopesi totalis) veya vücuttaki tüm kıllar (alopesi universalis) etkilenebilir.
• Bu durum, tiroid hastalıkları, vitiligo, romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir.

Enfeksiyonlar ve Deri Hastalıkları

• Mantar enfeksiyonları (Tinea capitis) özellikle çocuklarda saç dökülmesine yol açabilir ve tedavi edilmezse kalıcı iz bırakabilir.
• Seboreik dermatit (yağlı egzama) ve psoriasis (sedef hastalığı) saçlı deride pullanma, kaşıntı ve dökülmeye sebep olabilir.
• Bakteriyel folikülitler saç köklerinde iltihaplanmaya ve zamanla iz bırakıcı dökülmeye yol açabilir.

Fiziksel Travma ve Mekanik Nedenler

• Saçları sıkı toplamak, sıkı örgüler yapmak, sık fön ve düzleştirici kullanmak saç köklerine sürekli çekme kuvveti uygular ve bu durum traksiyon alopesi adı verilen mekanik dökülmeye neden olur.
• Yanıklar, yaralanmalar veya saçlı deriye yapılan cerrahi müdahaleler de iz bırakıcı saç kaybına yol açabilir.

Saç Dökülmesinin Belirtileri Nelerdir?

• Yaygın saç incelmesi veya seyrelme
• Belirli bölgelerde yama tarzında dökülmeler
• Saçlı deride kaşıntı, kızarıklık, pullanma
• Saç tellerinin incelmesi veya kolay kopması
• Saçın dökülme hızında artış
• Kılcal damarların görünürlüğü (folikül kaybına işaret edebilir).

Saç Dökülmesinin Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Klinik Muayene

• Dermatolog tarafından yapılan ilk değerlendirme çok önemlidir.
• Saçın dökülme şekli, dağılımı ve saçlı derinin durumu gözlenir.

Dermoskopi / Trikoskopi

• Saç köklerinin yapısı, miniaturizasyon, foliküler yoğunluk değerlendirilir.
• Alopesi areata'da "ünlem işareti kılı", androgenetik alopeside minyatürleşmiş foliküller görülebilir.

Pull Test (Çekme Testi)

• Hafif çekme ile saçların kolayca kopup kopmadığına bakılır.
• Telogen effluvium ve alopesi areata gibi durumlarda pozitiftir.

Saç Biyopsisi

• Skar dokusu gelişen dökülmelerde tanıyı netleştirmek için yapılır.
• Özellikle liken planopilaris gibi skar bırakan hastalıklar için önemlidir.

Laboratuvar Testleri

• Tam Kan Sayımı (CBC): Anemi var mı?
• Demir/Ferritin, B12, D vitamini: Beslenme eksiklikleri
• Tiroid Fonksiyonları (TSH, FT4): Hipotiroidi/hipertiroidi dışlanmalı
• Hormon Testleri: Özellikle kadınlarda PCOS şüphesi varsa

Saç Dökülmesinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi, dökülmenin nedenine göre kişiye özel planlanır.

Topikal Tedaviler

• Minoxidil (%2-5): En yaygın kullanılan saç uyarıcı solüsyondur.
• Kortikosteroid solüsyonlar: Alopesi areata gibi inflamatuvar nedenlerde

Sistemik Tedaviler

• Finasterid / Dutasterid: Androgenetik alopesi için (özellikle erkeklerde)
• Anti-androjenler (Spironolakton): Kadınlarda hormonal tip dökülmelerde
• Kortikosteroid tablet veya enjeksiyon: Şiddetli alopesi areata için
• Vitamin ve mineral takviyeleri: Eksik olan değerler yerine konur.

İnvazif ve Estetik Uygulamalar

• PRP (Platelet Rich Plasma): Kişinin kendi kanından alınan büyüme faktörleri saçlı deriye enjekte edilir.
• Mezoterapi: Vitamin, mineral, aminoasit karışımı saç köklerine uygulanır.
• Saç Ekimi: Kalıcı dökülmelerde cerrahi bir çözüm olarak düşünülür.

• Günlük dökülme 100-150 telin üzerine çıktıysa
• Saçlar belirgin şekilde seyrelmeye başladıysa
• Saçlı deride kızarıklık, kaşıntı, pullanma varsa
• Bölgesel veya yama tarzı dökülmeler varsa
• Tedaviye rağmen dökülme devam ediyorsa