Psiko-Onkoloji Nedir? Neden Gereklidir?

Psiko-Onkoloji Nedir?

Bu süreçte hastaların yaşadığı ruhsal çalkantılar, çoğu zaman fiziksel belirtiler kadar ağır olabilir. Tam da bu noktada, psiko-onkoloji devreye girer.

Psiko-onkoloji; kanser hastalarının, hastalık sürecindeki psikolojik ihtiyaçlarını anlayan, duygusal uyumlarını destekleyen ve tedaviye uyumu artırmayı hedefleyen özel bir psikiyatri-psikoloji alanıdır.

Psiko-Onkoloji Neden Gereklidir?

Kanserle birlikte gelen belirsizlik, ölüm korkusu, yaşamın anlamını sorgulama gibi duygular, bireyde derin içsel çatışmalar yaratabilir. Her hastanın verdiği psikolojik tepki farklıdır; kimi inkar eder, kimi öfke duyar, kimi ise ağır bir depresyona sürüklenebilir. Tüm bu duygusal tepkilerin sağlıklı bir şekilde işlenebilmesi, tedavi sürecinin başarısı açısından oldukça önemlidir.

Ayrıca yapılan araştırmalar, psikolojik destek alan hastaların,

• Kemoterapi ve radyoterapiye uyumunun daha yüksek olduğunu,
• Yaşam kalitelerinin arttığını,
• Kaygı ve depresyon düzeylerinin daha düşük seyrettiğini,
• Sosyal destek ağlarını daha etkin kullandıklarını,
• Umutsuzlukla daha kolay baş edebildiklerini ortaya koymuştur.

Psiko-Onkoloji Hangi Alanlara Odaklanır?

• Tanı Anı ve İlk Tepkiler: Bir kanser tanısının ardından hasta sıklıkla şok, inkar, öfke veya yoğun korku yaşayabilir. Psiko-onkoloji, bu süreçte duyguların anlaşılıp düzenlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda, hastanın bilgilendirme sürecinde yaşadığı kaygılar da yönetilir.
• Tedavi Sürecine Psikolojik Uyum: Kemoterapi, radyoterapi, cerrahi gibi tedavi süreçleri hem fiziksel hem de ruhsal olarak zorlayıcıdır. Yorgunluk, saç dökülmesi, cilt değişiklikleri gibi bedensel yan etkiler bireyin özgüvenini ve benlik algısını zedeleyebilir. Psiko-onkolojik destek sayesinde bu değişimlerle başa çıkma stratejileri geliştirilir.
• Yaşamsal Kayıplar ve Gelecek Kaygısı: İş gücü kaybı, aile rollerinde değişim, cinsellikte bozulma gibi hayatı doğrudan etkileyen faktörlerle başa çıkmak da terapi sürecinin bir parçasıdır. Hastalığın nüks etme ihtimali ve ölüm düşüncesiyle baş etmek konusunda destek sağlanır.
• Hasta Yakınlarının Psikolojik Yükü: Kanser sadece hastayı değil, çevresindeki insanları da etkiler. Özellikle bakım veren eş, çocuk ya da ebeveynler yoğun stres, tükenmişlik ve suçluluk hissi yaşayabilir. Psiko-onkoloji, bu bireylere de yönelerek aile sisteminin sağlıklı kalmasını hedefler.

Hangi Terapiler Kullanılır?

Psiko-onkolojik destek; hastanın yaşına, hastalığın evresine, bireysel özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre yapılandırılır. Terapi seçenekleri şunları içerebilir:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Negatif düşünce kalıplarıyla baş etmeyi öğretir.
• Mindfulness ve Gevşeme Teknikleri: Anksiyete ve stresin azaltılmasında oldukça etkilidir.
• Anlam Odaklı Terapi (Logoterapi): Yaşamın değerini yeniden inşa etmeye odaklanır.
• Sanat ve Müzik Terapileri: Özellikle duygusal ifadenin güçlendirilmesinde faydalıdır.
• Grup Terapileri: Diğer hastalarla duygusal paylaşım, yalnızlık hissini azaltır.

Psiko-Onkoloji Ne Zaman Devreye Girmeli?

Psiko-onkolojik destek yalnızca ileri evre kanserlerde değil, tanının ilk anından itibaren sürecin her aşamasında gereklidir. Özellikle şu durumlar gözlemleniyorsa, psikolojik destek alınmalıdır.

• Sürekli ağlama, mutsuzluk ve depresyon hali
• Uyku bozuklukları ve kabuslar
• Anksiyete, panik atak belirtileri
• İlaçları reddetme ya da tedaviyi aksatma
• Umutsuzluk, ölüm düşünceleri
• Aile içi çatışmalar ve iletişim bozuklukları
• Hasta yakınının psikolojik çöküntü yaşaması

Yaşama Tutunmanın Psikolojik Boyutu

Psiko-onkoloji, yalnızca "iyi hissettirme" amacını taşımaz. Aynı zamanda bireyin içsel gücünü fark etmesine, değerlerini yeniden gözden geçirmesine, hayata yeni bir anlam yüklemesine de yardımcı olur.
Çoğu hasta, bu süreçte kendini yeniden keşfettiğini, yaşamın kıymetini daha fazla takdir ettiğini ve ilişkilerine daha farklı gözle baktığını belirtmektedir. Psiko-onkolojik destek, hastalığı “sadece kayıplar üzerinden değil, büyüme ve dönüşüm üzerinden” anlamaya imkan tanır.