Diz ve Kalça Kireçlenmesi: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri

Diz ve Kalça Kireçlenmesi Nedir?

Diz ve kalça eklemleri, vücudun en büyük yük taşıyan eklemleridir. Osteoartrit olarak da bilinen kireçlenme, bu eklemleri kaplayan kıkırdak dokunun zamanla aşınması sonucu ortaya çıkar. Sağlıklı bir eklemde kıkırdak, kemiklerin birbirine sürtünmesini önleyerek hareketi kolaylaştırır. Ancak osteoartrit geliştiğinde bu koruyucu yapı bozulur ve kemikler doğrudan birbirine sürtünerek ağrıya, şişliğe ve hareket kısıtlılığına neden olur.

Bu durum sadece yaşlılarda görülmez; genç yaşlarda da travmalar, aşırı kilo veya genetik faktörler nedeniyle ortaya çıkabilir.

Kireçlenmenin Nedenleri Nelerdir?

Diz ve kalça kireçlenmesinin pek çok sebebi olabilir. İşte en yaygın nedenler şunlardır.

• Yaşlanma: Zamanla eklem kıkırdağı su kaybederek esnekliğini yitirir ve aşınma başlar.
• Genetik Faktörler: Ailede osteoartrit geçmişi olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Aşırı Kilo: Fazla kilolar eklemlere ekstra yük bindirerek kıkırdağın daha hızlı aşınmasına neden olur.
• Eklem Yaralanmaları: Spor yaralanmaları, trafik kazaları veya düşmeler sonucu eklem yapısı bozulabilir.
• Yanlış Duruş ve Hareketsizlik: Uzun süre hareketsiz kalmak veya eklemleri yanlış kullanmak hastalığı tetikleyebilir.
• İltihaplı Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıklar kıkırdak hasarını hızlandırır. Bunların yanı sıra kadınlarda menopoz sonrası hormonal değişikliklerin de osteoartrit gelişimini artırdığı bilinmektedir.

Diz ve Kalça Kireçlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Kireçlenme yavaş ilerleyen bir hastalıktır ve genellikle erken evrelerde hafif belirtilerle başlar. Ancak zamanla semptomlar şiddetlenir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Eklem Ağrısı: Hareket sırasında veya uzun süre ayakta kaldıktan sonra hissedilir.
• Sertlik ve Tutukluk: Özellikle sabahları veya uzun süre oturduktan sonra eklemlerde sertlik hissedilir.
• Şişlik ve Hassasiyet: Eklem bölgesinde iltihaplanmaya bağlı olarak şişlik görülebilir.
• Eklem Hareketlerinde Kısıtlılık: Diz veya kalçayı bükme, merdiven çıkma ve uzun mesafe yürüme zorlaşır.
• Eklemden Ses Gelmesi: Hareket sırasında "çıtırtı" veya "gıcırtı" sesi duyulabilir.
• Denge Kaybı ve Kas Güçsüzlüğü: Kaslar zayıfladığı için yürüyüş bozulabilir ve düşme riski artar.

Kireçlenme Nasıl Teşhis Edilir?

Diz ve kalça kireçlenmesi tanısı koymak için doktor önce hastanın şikâyetlerini dinler ve fizik muayene yapar. Daha sonra aşağıdaki testler istenebilir:

• Röntgen: Eklemdeki daralma, kemik çıkıntıları (osteofitler) ve kıkırdak kaybı görüntülenebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Daha ayrıntılı görüntüler elde edilerek erken evre osteoartrit teşhisi konulabilir.
• Kan Testleri: Romatoid artrit gibi başka hastalıkları ekarte etmek için yapılır. Tanı konulduktan sonra uygun tedavi yöntemleri belirlenir.

Kireçlenme Tedavi Edilebilir mi?

Osteoartrit tamamen tedavi edilemez ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve semptomları kontrol altına almak mümkündür. Tedavi seçenekleri şunlardır.

İlaç Tedavisi

• Hafif ağrılar için parasetamol gibi ağrı kesiciler.
• İltihap ve şişliği azaltmak için NSAİİ'ler (ibuprofen, diklofenak).
• Şiddetli ağrılar için kortizon enjeksiyonları.
• Eklem kayganlığını artırmak için hyaluronik asit enjeksiyonları.

Fizik Tedavi ve Egzersiz

• Fizik tedavi programları, kasları güçlendirmek ve hareket kabiliyetini artırmak için uygulanır.
• Düşük etkili egzersizler (yüzme, bisiklet, pilates) eklem sağlığını koruyarak ağrıyı azaltabilir.
• Esneme hareketleri, eklem sertliğini gidermeye yardımcı olur.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Sağlıklı kilo kontrolü: Fazla kilolardan kurtulmak eklemlere binen yükü azaltır.
• Beslenme alışkanlıklarını değiştirmek: Omega-3, kolajen, D vitamini ve antioksidanlar açısından zengin besinler tüketmek faydalıdır.
• Ortopedik destekler: Dizlik, baston veya tabanlık kullanımı eklem üzerindeki baskıyı azaltabilir.

Alternatif Tedavi Yöntemleri

• Akupunktur, bazı hastalar için ağrıyı azaltmada etkili olabilir.
• PRP (Platelet Rich Plasma) tedavisi, kişinin kendi kanından elde edilen büyüme faktörlerinin eklem içine enjekte edilmesiyle uygulanır.
• Glukozamin ve kondroitin sülfat takviyeleri, kıkırdak sağlığını destekleyebilir.

Cerrahi Tedavi

• Artroskopik cerrahi: Küçük eklem hasarlarını temizlemek için uygulanabilir.
• Osteotomi: Kemik hizalamasını düzeltmek için yapılan bir ameliyattır.
• Total diz veya kalça protezi: İleri evrede eklemin tamamen değiştirilmesi gerekebilir.
• Cerrahi tedavi, diğer yöntemlerden sonuç alınamayan ileri vakalar için düşünülmelidir.

Kireçlenmeden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Kireçlenmeyi tamamen önlemek mümkün olmasa da riski azaltmak için şu önlemler alınabilir.

• Düzenli egzersiz yaparak kasları güçlendirmek.
• Aşırı kilo almaktan kaçınarak eklemleri korumak.
• Doğru ayakkabı seçimi ile eklemlere binen yükü azaltmak.
• Duruş bozukluklarını düzeltmek ve uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmak.
• Beslenmeye dikkat etmek ve eklem sağlığını destekleyen gıdalar tüketmek.
   

Diz ve kalça kireçlenmesi, ilerleyici ve yaşam kalitesini etkileyen bir hastalık olsa da doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilir. Hareket kabiliyetinizi korumak için eklem sağlığınıza özen göstermeli ve belirtiler ortaya çıktığında bir uzmana başvurmalısınız.