Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Tanısı Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB, bireyin dikkat süresi, dürtü kontrolü ve hiperaktivite ile ilgili sorunlar yaşamasına neden olur.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?
DEHB'nin Nedenleri Nelerdir?
DEHB'nin Belirtileri Nelerdir?
DEHB'nin Tanısı Nedir?
DEHB'nin Tedavi Yöntemleri Nedir?

Bu bozukluk, akademik başarıyı, iş hayatını ve sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir. DEHB’nin kesin nedeni tam olarak bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bu makalede, DEHB'nin nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

DEHB'nin Nedenleri Nelerdir?

DEHB'nin oluşumunda çeşitli biyolojik, genetik ve çevresel faktörler rol oynar. Bu faktörler şunlardır.

Genetik Faktörler: DEHB'nin genetik bir temeli olduğu kanıtlanmıştır. Aile geçmişi, bozukluğun görülme olasılığını artırabilir. Örneğin, DEHB’li bir ebeveyni olan çocuklarda bu bozukluğun görülme riski daha yüksektir. Bazı genetik varyasyonların, özellikle dopamin sistemini etkileyen genlerin, DEHB gelişiminde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.
Beyin Yapısı ve Fonksiyonu: Beyin görüntüleme çalışmaları, DEHB’li bireylerin beyin yapılarında bazı farklılıklar olduğunu göstermektedir. Özellikle, beynin dikkat ve davranış kontrolüyle ilişkili bölgeleri olan prefrontal korteks, bazal gangliyonlar ve serebellum gibi alanlarda anormallikler gözlemlenmiştir. Ayrıca, DEHB’li bireylerde dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işleyişinde düzensizlikler bulunmuştur.
Çevresel Faktörler: Bazı çevresel faktörlerin de DEHB’nin gelişimine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.

Gebelik sırasında annenin sigara, alkol veya uyuşturucu kullanması
Düşük doğum ağırlığı ve prematüre doğum
Kurşun gibi toksik maddelere maruz kalma
Çocukluk döneminde ihmal veya travma yaşamak

DEHB'nin Belirtileri Nelerdir?

DEHB üç temel belirti kümesiyle tanımlanır: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Her bireyde bu belirtiler farklı derecelerde görülebilir.

Dikkat Eksikliği Belirtileri

Detaylara dikkat etmekte zorlanma, sık sık dikkatsiz hatalar yapma
Uzun süre odaklanmayı gerektiren görevlerden kaçınma (örneğin, ders çalışmak)
Görevleri tamamlarken dikkat dağınıklığı nedeniyle zorlanma
Eşyaları sık sık kaybetme (kalem, defter, anahtar vb.)
Unutkanlık (günlük işleri ve randevuları unutma)
Dış uyaranlara karşı aşırı duyarlılık (çevredeki sesler veya hareketler tarafından kolayca dikkatin dağılması)

Hiperaktivite Belirtileri

Sürekli hareket halinde olma (ellerini veya ayaklarını oynatma, yerinde duramama)
Oturması gereken durumlarda ayağa kalkma ve dolaşma isteği
Aşırı konuşma, söze müdahale etme
Sakin bir şekilde oynamakta veya bir şeylerle uğraşmakta zorlanma
Dışarıdan bakıldığında "hiç yorulmuyormuş gibi" görünme

Dürtüsellik Belirtileri

Sırada beklemekte zorlanma, hemen hareket etme isteği
Başkalarının sözünü kesme veya konuşmalara izinsiz katılma
Sonuçlarını düşünmeden hızlıca karar verme
Riskli veya tehlikeli davranışlara eğilim (düşünmeden hareket etmek)

Bu belirtiler bireyin günlük yaşamını ciddi şekilde etkileyebilir ve hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde akademik, iş ve sosyal hayatta zorluklara yol açabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Tanısı Nedir? Uzmanlarına Yöneltilen Sorular

Tüm Sorular

Bebeklerde dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi ölçebilirmiyiz? Tşk.

Uzm. Psk. Yasemin Meriç Kazdal Psikoloji

Tabiki ölçülebilir, bu konuda bir uzamana başvurabilirsiniz.

hocam bende cok ciddi dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu var. zihi

hocam bende cok ciddi dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu var. zihinsel caba gerektiren her şeyden kacıyorum kactığım içinde coğu şeyi öğrenemedim. araç içinde biüyüdüğüm halde araba kullanamam okey kağıt vs oynayamam. grup sporlarını hiç beceremem. her şeyi erteliyorum. çok önemli ise ancak son anda yapmaya calışıyorum. içimde başarama veya yapamama korkusu ne var bilemiyorum . bu duygu beni hep frenliyor. bu yüzden hiçbirşey yapamıyorum. ne yapmalıyım. (34 yaş bekar inş. müh.)

Klinik Psikolog Eda Gökduman Psikoloji

MERHABA ÜMİT BEY; BİR UZMAN TARAFINDAN AYRINTILI OLARAK DEĞERLENDİRİLMENİZ ÇOK DAHA SAĞLIKLI OLACAKTIR. BU TANININ DA BİR UZMAN HEKİM TARAFINDAN KOYULMUŞ OLMASI GEREKİYOR. BÖYLE BİR DURUM SÖZ KONUSU MU BELİRTİLMEMİŞ, BÖYLE BİR TANININ BİR PSİKİYATRİ UZMANI TARAFINDAN KOYULMASI GEREKİYOR. HOŞCAKALIN

DEHB'nin Tanısı Nedir?

DEHB tanısı, bir psikiyatrist veya uzman klinik psikolog tarafından konulmalıdır. Tanı sürecinde aşağıdaki yöntemler kullanılır.
Klinik Değerlendirme

Bireyin belirtileri detaylı bir şekilde incelenir.
Anne-baba, öğretmenler veya iş arkadaşlarından alınan bilgiler değerlendirilir.
Bireyin günlük yaşamda ne kadar zorlandığı gözlemlenir.

Tanı Kriterleri

DEHB tanısı, DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı kılavuzu) kriterlerine dayanarak konur. Belirtilerin en az altı ay boyunca devam etmesi ve en az iki farklı ortamda (ev, okul, iş vb.) görülmesi gerekir.

Nöropsikolojik Testler

Bazı durumlarda, dikkat, bellek ve bilişsel işlevleri değerlendiren testler uygulanabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Tanısı Nedir? hastalığı ile ilgili videolar

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Tanısı Nedir? ile ilgili doktorsitesi.com'da kayıtlı uzmanların bilgilendirici videoları

Uzm. Kl. Psk. Nilay Gürtaş

Psikoloji

Randevu Al

Youtube - Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (dehb)

DEHB'nin Tedavi Yöntemleri Nedir?

DEHB'nin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, semptomları yönetmek ve bireyin yaşam kalitesini artırmak için çeşitli yöntemler mevcuttur.

İlaç Tedavisi

DEHB’nin en yaygın tedavi yöntemlerinden biri ilaç tedavisidir. Kullanılan ilaçlar genellikle uyarıcılar ve uyarıcı olmayan ilaçlar olarak ikiye ayrılır.

Uyarıcı ilaçlar (Metilfenidat, Amfetamin türevleri): Dopamin ve norepinefrin düzeylerini artırarak dikkati ve dürtü kontrolünü iyileştirir.
Uyarıcı olmayan ilaçlar (Atomoksetin, Guanfacin): Daha uzun süreli etkileri olan ve uyarıcı kullanamayan bireyler için önerilen ilaçlardır.

Psikoterapi ve Davranışsal Tedaviler

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): DEHB’li bireylerin dikkat ve dürtü kontrolünü geliştirmelerine yardımcı olur.
Davranışsal Terapiler: Özellikle çocuklar için etkili olup, ödül ve ceza sistemine dayalıdır.
Aile ve Eğitsel Danışmanlık: Ebeveynlerin ve öğretmenlerin, DEHB’li bireylerle nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelerine yardımcı olur.