Çekingen Kişilik Bozukluğu Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri

Çekingen Kişilik Bozukluğu Nedir?

Aşırı derecede utangaçlık, sosyal fobi ve başkaları tarafından olumsuz değerlendirilme korkusu, Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) olarak bilinir. Bu nedenle, kişi sosyal ilişkilerden kaçınmaya, başkalarıyla iletişim kurmaktan çekinmeye ve yalnız kalmayı seçer. Genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlayan çekingen kişilik bozukluğu, kişinin hayatında önemli derecede sosyal, mesleki ve kişisel işlevsellik kaybına yol açabilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) belirtileri, yaygın ve nadir olarak sınıflandırılabilir. Bu belirtiler, kişinin sosyal yaşamını ve genel işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir.
Yaygın belirtiler şunlardır.

• Aşırı Utangaçlık: Sosyal etkileşimlerde belirgin bir utangaçlık hissi ve başkaları tarafından olumsuz değerlendirileceği korkusu vardır. Bu durum, kişinin sosyal ortamlardan kaçınmasına neden olur.
• Sosyal Kaçınma: ÇKB olan kişiler, eleştirilme veya reddedilme korkusuyla sosyal ortamlara girmekten kaçınır. Yeni insanlarla tanışmak veya sosyal ilişkilere girmek onlar için oldukça zorlayıcıdır.
• Düşük Benlik Saygısı: Kişiler kendilerini yetersiz, değersiz ve başkalarına göre daha düşük bir konumda görürler. Bu olumsuz benlik algısı, sosyal çekingenliği daha da artırır.
• Aşırı Hassasiyet: Eleştiriler ve olumsuz değerlendirmelere karşı aşırı duyarlıdırlar. Küçük eleştiriler bile onları derinden etkileyebilir ve sosyal etkileşimlere girmelerini engelleyebilir.
• Yakın İlişkilerden Kaçınma: Başkalarıyla yakınlık kurmaktan kaçınırlar, çünkü eleştirilmekten, yargılanmaktan veya reddedilmekten korkarlar. Bu, genellikle yalnızlık ve sosyal izolasyona yol açar.

Nadir belirtiler şunlardır.

• Paranoya Eğilimleri: Nadir durumlarda, kişi sosyal ortamlarda sürekli olarak başkalarının kendisi hakkında olumsuz düşündüğüne veya konuştuğuna inanabilir. Bu durum, kişinin sosyal anksiyeteyi yoğun bir şekilde yaşamasına neden olabilir.
• Fiziksel Semptomlar: Aşırı sosyal kaygı, nadiren baş ağrısı, mide rahatsızlıkları veya kalp çarpıntıları gibi fiziksel semptomlara yol açabilir. Bu belirtiler, kişinin sosyal ortamlardan daha da kaçınmasına neden olabilir.
• Aşırı Kaçınma Davranışları: Bireyler, sosyal etkileşimlerden kaçınmak için yaşamlarında aşırı kısıtlamalar koyabilirler. Örneğin, işten ayrılmak, kalabalık yerlerden uzak durmak veya tamamen izole bir yaşam tarzı benimsemek gibi uç davranışlar sergileyebilirler.
• Öz Eleştiride Aşırıya Kaçma: Kişi, kendi sosyal becerilerini aşırı derecede eleştirebilir ve her türlü sosyal etkileşimde hata yaptığını düşünebilir. Bu tür bir öz eleştiri, nadir de olsa depresyon ve sosyal fobi ile birlikte görülebilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu İçin Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) belirtileri bir kişinin günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini veya iş hayatını olumsuz etkiliyorsa, bir doktora gitmek çok önemlidir. Doktora başvurmak, sosyal ortamlardan kaçınma, yeni insanlarla tanışmaktan korkma ve bu nedenle iş, okul ya da günlük aktivitelerini tamamlamakta zorluk çekiyorsa gereklidir. Profesyonel yardıma ihtiyaç duyabilirsiniz eğer yakın ilişkiler kurmakta sürekli zorluk yaşıyor, arkadaşlıklar kuramıyor veya mevcut ilişkilerinde gerilim ve uzaklık yaşıyorsa. Bu belirtiler, kaygı, anksiyete veya sosyal koşullar hakkında panik ataklardan kaynaklanabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.

Sosyal izolasyondan kaynaklanan depresyon belirtileri, umutsuzluk duyguları veya kendine zarar verme düşünceleri ortaya çıktığında tıbbi yardıma başvurmak çok önemlidir. Çekingen kişilik bozukluğu belirtilerinin yönetilmesi ve tedavi edilmesi, kendine güven eksikliği ve sürekli yetersizlik hissi yaşayanların günlük hayatlarını önemli ölçüde etkilediği durumlarda gereklidir. Erken müdahale, tedavi sürecini daha verimli hale getirebilir ve hastanın yaşam kalitesini yükseltebilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Bir ruh sağlığı uzmanı, klinik bir değerlendirme yaparak çekingen kişilik bozukluğu (ÇKB) teşhisi koyabilir. Hastanın geçmişi, davranışları, düşünceleri ve duygularının kapsamlı bir değerlendirmesi, teşhis sürecinin bir parçasıdır.Uzman, önce hastanın tıbbi ve ruh sağlığı geçmişini inceler. Bu prosedür, kişinin eğitim durumu, iş hayatı, kişisel yaşamı ve yaşam boyu sosyal ilişkileri hakkında bilgi toplar.

Hastanın kendine güveni, reddedilme korkusu, sosyal kaygı düzeyi ve sosyal etkileşimler hakkındaki duyguları da incelenir.Uzman, ÇKB belirtilerini değerlendirmek için psikiyatrik değerlendirme araçlarını ve anketleri kullanabilir.Hastanın düşünce kalıplarını, duygusal durumunu ve sosyal işlevselliğini ölçmek için bu araçlardan yararlanılabilir. Örneğin, hastanın belirtilerinin ne kadar şiddetli olduğunu belirlemek için sosyal kaygı ve benlik saygısı düzeylerini ölçen ölçekler kullanılabilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Özellikleri Nelerdir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB), bireyin sosyal etkileşimlerden kaçınma eğilimi, reddedilme korkusu ve kendine güven eksikliği gibi belirtilerle karakterize edilen bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluğun temel özellikleri şunlardır.

• Sosyal Kaçınma:ÇKB’li bireyler, sosyal etkileşimlerden kaçınma eğilimindedir. Eleştirilme, reddedilme veya olumsuz değerlendirilme korkusu nedeniyle sosyal ortamlardan uzak dururlar. Bu, sosyal izolasyona ve yalnızlığa yol açabilir.
• Düşük Benlik Saygısı: Bu kişiler, kendilerini yetersiz, değersiz veya sosyal olarak yetersiz görme eğilimindedir. Düşük benlik saygısı, sosyal ilişkilerde güvensizlik ve çekingenlik yaratır.
• Reddedilme Korkusu: ÇKB'li bireyler, başkaları tarafından reddedilme veya eleştirilme korkusu taşır. Bu korku, sosyal etkileşimlerden kaçınmalarına ve yeni ilişkiler kurmaktan çekinmelerine neden olur.
• Aşırı Hassasiyet: Eleştirilere veya olumsuz geri bildirimlere karşı aşırı duyarlıdırlar. Bu hassasiyet, sosyal ilişkilerde daha fazla çekingenliğe yol açar ve eleştirilme olasılığı olan durumlara girmemelerine neden olur.
• Yakın İlişkilerde Mesafe: ÇKB'li bireyler, yakın ilişkilerde bile temkinli ve mesafeli olma eğilimindedir. Eleştirilme veya reddedilme korkusu nedeniyle duygusal yakınlıktan kaçınırlar.
• Sosyal İzolasyon: Bu kişiler genellikle sosyal ortamlardan kaçınır ve izole bir yaşam sürerler. Yalnızlık, kendilerini koruma amacı güden bir tercihten çok, korkulardan kaynaklanan bir durumdur.
• Kaygı ve Anksiyete: Sosyal etkileşimler sırasında veya sosyal durumlar hakkında düşünürken yoğun kaygı ve anksiyete hissederler. Bu kaygı, sosyal kaçınmayı daha da pekiştirir.

Çekingen Kişilik Bozukluğuna Ne Sebep Olur?

Çekingen Kişilik Bozukluğu'nun (ÇKB) kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bu duruma katkıda bulunabilecek birkaç faktör vardır. Genetik, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu, ÇKB'nin gelişiminde rol oynayabilir.

• Genetik Yatkınlık: Çekingen kişilik bozukluğu olan bireylerin ailelerinde benzer kişilik özelliklerine sahip bireyler olma olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle, ÇKB gelişiminde genetik faktörlerin bir rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bir kişinin aşırı utangaçlığa ve sosyal kaygıya daha yatkın olmasına genetik yatkınlık katkıda bulunabilir.
• Erken Çocukluk Deneyimleri: ÇKB, çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler nedeniyle gelişebilir. Çocuk, özellikle reddedici, aşırı eleştirici veya aşırı koruyucu ebeveynlerle büyürse, kendini güvende hissetmesini zorlaştırabilir ve sosyal ortamlarda aşırı duyarlılık geliştirebilir. ÇKB'ye yakalanma riski, travmatik olaylar veya ihmal gibi kötü çocukluk deneyimleri nedeniyle de artabilir.
• Biyolojik Faktörler: Beynin belirli alanlarındaki işlev bozukluklarının, özellikle sosyal anksiyete ve utangaçlıkla ilişkili olabileceğini gösteren bazı araştırmalar vardır. Sosyal kaygı bozuklukları ve çekingen kişilik özellikleri, serotonin ve dopamin gibi nörotransmitter dengesizliklerinin bir sonucu olabilir.
• Kültürel ve Sosyal Faktörler: Kültürel alışkanlıklar ve toplumsal beklentiler de ÇKB'nin büyümesine katkıda bulunabilir. Bireylerin belirli kültürel veya sosyal çevrelerde sosyal başarı ve performans konusunda yüksek beklentileri vardır. Bu tür baskılar, bireylerin sosyal ortamlarda daha fazla kaygı ve çekingenlik yaşamasına neden olabilir.
• Psikolojik Faktörler: Düşük benlik saygısı ve olumsuz benlik algısı, ÇKB'nin gelişiminde önemli rol oynar. Kişinin kendini yetersiz, değersiz veya sosyal olarak eksik görmesi, sosyal ortamlardan kaçınma eğilimini artırabilir ve bu da çekingen kişilik özelliklerinin pekişmesine neden olabilir.

Çekingen Kişi Nasıl Davranır?

Çekingen bir kişi, sosyal ortamlarda oldukça temkinli ve içine kapanık bir şekilde davranır. Eleştirilmekten veya reddedilmekten korktuğu için sosyal etkileşimlerden kaçınır. Yeni insanlarla tanışmak veya kalabalık ortamlarda bulunmak bu kişiler için çok zordur; aşırı utangaçlık gösterirler ve kendilerini geride tutmaya çalışırlar. Çekingen insanlar genellikle başkalarının onları olumsuz değerlendireceğinden endişe duyarlar, bu nedenle sosyal ilişkilerde pasif kalır, inisiyatif almakta zorlanır ve genellikle kendilerini yetersiz hissederler.

Kendilerine olan güvenleri düşük olduğu için, başkalarının onayını kazanmaktan kaçınır ve duygusal ilişki kurmaktan çekinirler. Sosyal ortamlarda konuşmaları gerektiğinde bile, dikkat çekmemeyi tercih ederler ve sözü kısa tutarlar. Öte yandan, olumsuz yorumlar veya eleştirileri kişisel olarak alırlar ve uzun süre etkisinde kalırlar.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Ne Kadar Yaygındır?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) genel nüfusta nispeten yaygın bir kişilik bozukluğudur. Yapılan araştırmalara göre, ÇKB'nin yaygınlığı toplumda yaklaşık %2 ile %5 arasında değişmektedir. Bu oran, diğer bazı kişilik bozukluklarıyla karşılaştırıldığında daha düşük
olmasına rağmen, ÇKB hala birçok insanın yaşamını önemli ölçüde etkileyen bir durumdur. Çekingen Kişilik Bozukluğu genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve kadınlar ve erkekler arasında benzer oranlarda görülür.

ÇKB'nin yaygınlığı, teşhis edilmesi zor olabileceğinden, bazı bireylerde yeterince tanınmamış veya yanlış tanı almış olabilir. Sosyal kaygı bozukluğu gibi diğer durumlarla benzer belirtiler gösterebileceği için, bazı durumlarda bu iki bozukluk arasında ayrım yapmak zor olabilir. Yine de, ÇKB'nin etkileri kişinin sosyal işlevselliğini ve genel yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir, bu nedenle doğru tanı ve tedavi büyük önem taşır.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri Uzmanlarına Yöneltilen Sorular

Tüm Sorular

merabalar çekingen kişilik bozukluğum var kendimi bildim bileli kalabalık o

merabalar çekingen kişilik bozukluğum var kendimi bildim bileli kalabalık ortamlarda pasifim ve hep kaçarım utangaçlık diz boyu 22 yasındayım ve hiç kız arkadasım olmadı kendimi ezik hissediyorum öz güvenim yok hep kafamda kuruyorum yargılyorum edemem yapamam daha neler neler terapi öneriliyo tek çözümolarak ilaçla filan geçmez mi yani okadar kötümüyüm bunu sormak istedim ilginize simdiden tesekkür ederim

Dr. Psk. R. Meltem Kavcar Sırmalı Psikoloji

Merhaba Ersin, öncelikle çekingen kişilik bozukluğu teşhisini kim koydu? Eğer bunu kendi kendinize koyduysanız, doğru olmama ihtimali var. Siz lütfen yakınınızda bulunan bir psikiyatr ile görüşün. Psikiyatr farmakoterapinin yanında psikoterapiye de ihtiyaç varsa, zaten sizi yönlendirecektir. Terapi bu kadar gözünüzü korkutmasın. Ama dediğim gibi, öncelikle bir psikiyatr ile görüşün. Sağlıkla kalın,

merhaba, benim problemim çekingenlik. en önemli kendimi savunmam gereken za

merhaba, benim problemim çekingenlik. en önemli kendimi savunmam gereken zamanlarda kalbim çok hızlı çarpmaya başlıyor. konuşamaz duruma geliyorum. bundan nefret ediyorum ama engel olamıyorum. kurtulmak için ne yapabilirim. ilginize teşekkürler.

Klinik Psikolog Eda Gökduman Psikoloji

merhaba celis hanım; çekingen kişilik ve bu kişiliğe eklenen sosyal fobi tedavi edilebilir. Çekingenliğe eşlik eden anksiyete olarak ifade ettiğimiz tüm fizyolojik belirtiler ilaç desteği ile kontol altına alınabiliyor. Bunun için bir psikiyatristten yardım alabilirsiniz. Sosyal fobi;( toplum ve ya grup içinde konuşamama, toplum içinde kızarma, sosyal gruplara giremememe ya da girmekte zorlanma vb) için ilaç desteğinin yanında sosyal becerilerinizi nasıl geliştirebileceğiniz konusunda bir psikologdan yardım alabilirsiniz. Yaşadığınız bu sorun rahatlıkla çözülebilecek bir hale gelebilecektir. hoşcakalın celis hanım..

Çekingen Kişilik Bozukluğunda Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) tedavisinde, bireyin sosyal becerilerini geliştirmesine, sosyal kaygılarını yönetmesine ve kendine güvenini artırmasına odaklanan yaklaşımlar kullanılır. Bazı durumlarda, psikoterapi ve ilaç tedavisi tedaviyi destekler. ÇKB için yaygın olarak kullanılan tedavi seçenekleri şunlardır.

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): ÇKB tedavisinde en yaygın kullanılan psikoterapi yöntemlerinden biridir. BDT, bireyin olumsuz düşünce kalıplarını ve inançlarını tanımlamasına ve bu düşünceleri değiştirmesine yardımcı olur. Bu terapi, kişinin sosyal durumlara yaklaşımını değiştirmeyi ve kaygılarını yönetmeyi hedefler.
• Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi, bireyin korktuğu sosyal durumlarla kontrollü bir şekilde yüzleşmesini sağlar. Maruz bırakma terapisi, kişinin korkularıyla başa çıkma becerilerini geliştirmesine ve sosyal kaygıyı azaltmasına yardımcı olabilir.
• Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT): Bu terapi, bireyin korkularını ve olumsuz düşüncelerini kabul etmesine ve bu düşüncelere rağmen sosyal etkileşimlerde bulunma konusunda kararlılık göstermesine yardımcı olur.
• Antidepresanlar: Sosyal kaygı ve depresyon belirtilerini hafifletmek için SSRI (Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri) ve SNRI (Serotonin-Noradrenalin Geri Alım İnhibitörleri) gibi antidepresanlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, sosyal anksiyete düzeyini düşürmeye yardımcı olabilir.
• Anksiyolitikler: Bazı durumlarda, sosyal kaygıyı hızlı bir şekilde hafifletmek için anksiyolitik ilaçlar reçete edilebilir. Ancak bu ilaçlar genellikle kısa süreli kullanım için uygundur, çünkü uzun vadeli kullanımda bağımlılık riski taşırlar.
• Destek Grupları: ÇKB'li bireyler için tasarlanmış destek grupları, benzer deneyimler yaşayan kişilerle bir araya gelme ve sosyal becerileri geliştirme fırsatı sunar. Bu tür gruplar, sosyal kaygının azalmasına ve sosyal becerilerin artmasına yardımcı olabilir.
• Sosyal Beceriler Eğitimi: Bu eğitim, bireyin sosyal etkileşimlerde kendine güven kazanmasına, iletişim becerilerini geliştirmesine ve sosyal ortamlarda daha rahat hissetmesine yardımcı olur.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Olan Kişileri Sevmek Zor mudur?

Hayır, Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) olan kişileri sevmek zor değildir, ancak bu durum bazı zorluklar içerebilir. ÇKB'li kişiler, düşük benlik saygısı, reddedilme korkusu ve sosyal ortamlardan kaçınma korkusu nedeniyle duygusal olarak mesafeli ve temkinli olabilirler. Bu, birbirleriyle bağlantı kurmayı zorlaştırabilir ve ilişkilerde belirli engeller oluşturabilir. Bununla birlikte, sabır, anlayış ve sevgi dolu bir yaklaşım sergileyen bir kişi, ÇKB'li bir kişiyle derin ve tatmin edici bir ilişki kurabilir.Duygusal destek ve karşılıklı güven, bu tür ilişkilerde çok önemlidir.

ÇKB'li bireyler, kabul edildiklerini ve sevildiklerini hissettiklerinde daha açık ve güvenilir hale gelirler. Bu kişilerle kurulan bağlar güçlü ve derin olabilir, ancak ilişkinin başlangıcında daha fazla anlayış ve sabır gerektirir. Genel olarak, ÇKB'li kişileri sevmek zor değildir; bunun için biraz daha fazla çaba ve sabır gerekebilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu Önlenebilir mi?

Hayır, Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) tamamen önlenebilir bir durum değildir, çünkü bu bozukluğun gelişiminde genetik, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşimi söz konusudur. Ancak, belirli önleyici stratejilerle ÇKB'nin etkileri hafifletilebilir veya gelişme riski azaltılabilir.Erken çocukluk döneminde çocukların kendilerine güvenlerini artıran ve sağlıklı sosyal beceriler edinmelerine yardımcı olan bir ortam yaratmak, ÇKB'nin gelişimini önlemeye yardımcı olabilir. Ailelerin ve bakım verenlerin çocukları çok fazla eleştirmekten ziyade destekleyici ve teşvik edici davranmaları önemlidir.

Ek olarak, çocukların sosyal ortamlarda deneyim kazanmalarını teşvik etmek, utangaçlık ve sosyal kaygı ile başa çıkmalarına yardımcı
olabilir.ÇKB gelişimini önlemede veya semptomların şiddetini azaltmada psikolojik destek ve terapötik müdahaleler de etkili olabilir. Erken yaşta destek ve terapi, sosyal kaygıyı yönetme becerilerini geliştirebilir ve çekingen kişilik özelliklerinin daha kötü bir bozukluk haline dönüşmesini önleyebilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu ile Sosyal Kaygının Farkı Nedir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) ile Sosyal Kaygı Bozukluğu (SKB), yaygınlık, kişisel algılar ve bozukluk türü açısından farklıdır. ÇKB'de sosyal çekinme daha derin ve uzun vadelidir. Bu kişilik bozukluğu, kişinin kendini çok küçük gördüğü ve sosyal ilişkilerden kaçınma eğiliminde olduğu bir kişilik bozukluğudur. Bireyler genellikle yetersizlik duygusuna sahiptir ve sosyal ilişkilerden tamamen uzak durabilirler. Sosyal kaygı bozukluğu ise sosyal ortamlardan kaynaklanan bir
kaygıdır. Başkaları tarafından değerlendirilme korkusu, her sosyal durumda geçerlidir.

ÇKB'ye sahip bireyler, benlik algıları hakkında daha uzun süreli ve olumsuz düşüncelere sahiptir, sosyal ilişkiler kurma konusunda büyük zorluklar yaşarlar ve genellikle sosyal ilişkilerden tamamen kaçarlar. SKB'li bireyler ise belirli sosyal durumlar karşısında kaygılıdırlar, ancak samimi ilişkilerde daha az zorluk çekerler. ÇKB tedavisi uzun bir süreç gerektirebilir ve daha derin kişilik özellikleri üzerinde çalışmayı gerektirebilir. Sosyal kaygı bozukluğu tedavisi genellikle daha kısa sürer ve belirli sosyal durumlara yönelik kaygılar üzerinde yoğunlaşır.

Türkiye'de Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisi ile hangi branşlar ilgilenmektedir?

Türkiye’de Çekingen Kişilik Bozukluğu (ÇKB) tedavisi ile psikiyatri ve klinik psikoloji branşları ilgilenmektedir.

• Psikiyatri: Psikiyatristler, ÇKB’nin teşhisini koyan ve tedavi eden doktorlardır. Genellikle ilaç tedavisi gerektiğinde devreye girerler. ÇKB tedavisinde anksiyete ve depresyon gibi eşlik edebilecek sorunları yönetmek için antidepresanlar veya anti-anksiyete ilaçları reçete edebilirler.
• Klinik Psikoloji: Klinik psikologlar, ÇKB'nin tedavisinde bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi psikoterapi yöntemleri uygularlar. Kişinin sosyal kaygılarıyla başa çıkma, benlik algısını iyileştirme ve sosyal becerileri geliştirme konusunda terapi sunarlar.