Tiroid
Tiroid bezi boynun ön tarafında, nefes borusunun hemen önünde yer alan ve hormon üreten bir organdır. Sağ ve sol olarak iki lobdan ve ortada bunları birleştiren ve istmus adı verilen yapıdan oluşur. Yaklaşık olarak 25 gr ağırlığındadır. Tiroid bezi çok iyi kanlanan bir organdır. Boyutuna göre kanlanması oldukça fazladır. Salgıladığı tiroid hormonları, vücudumuzun metabolik, hormonal, dolaşım, üreme ve daha birçok sistemi üzerinde önemli etkilere sahiptir.
Tiroid bezinin cerrahi anatomisi çok önemlidir. Ses telleri ve vücudun kalsiyum dengesini düzenleyen paratiroid bezlerle olan komşuluğu ameliyat sırasında özellikle dikkat edilmesi gereken konulardır.
Guatr
Tiroid bezinin boyutunun artmasını belirtir. Ancak bu tanım, tiroid bezinin fonksiyonları hakkında bilgi vermez. Bu nedenle, guatr tanısı alan bir hastada çok az( hipotiroidi), çok fazla (hipertiroidi) ve ya normal düzeyde(ötiroidi) hormon üretiliyor olabilir.
Guatr çeşitleri:
Basit diffüz guatr: Tiroid bezinin bütün halinde büyümesine diffüz guatr denir. En önemli sebebi iyot eksikliğidir. Ülkemizde sıktır. Yaşanılan bölgedeki içme suları ve yiyeceklerde yeterli miktarda iyot bulunmaması sonucunda gelişir. O nedenle sofra tuzlarına iyot konmaktadır.
Multinodüler guatr: Tiroid bezinin heterojen bir şekilde büyümesi ve çok sayıda nodül oluşmasına denir. En sık görülen tiroid bezi hastalıklarından biridir. Hem boyutu artar hem de içerisinde birden fazla nodül gelişir. Nodüllerin boyut ve özelliklerine göre sıklıkla cerrahi gerekir. Özelikle aşağıda durumlar varsa derhal ilgili uzmana başvurulması önerilir.
Nodüler guatr (Tek tiroid nodülü): Tiroid bezinde büyüme olmaksızın veya minimal büyüme ile birlikte tek bir nodül saptandığında bu nodülün çapı, yapısı ve fonksiyonunun iyi değerlendirilmesi gerekir. Çünkü kanser veya hipertiroidi riski daha yüksektir. Tek, solid ve soğuk (tiroid sintigrafisinde hipoaktif) nodüllerin kanser içerme riski %8-27 gibi oldukça yüksektir.
Graves hastalığı (Zehirli Guatr):Toplumda zehirli guatr olarak bilinen hastalıktır. Tiroid bezi diffüz olarak büyümüştür. Tiroid hormonlarındaki artışa bağlı olarak şikayetler ve bulgular vardır. Bu hastalığa spesifik olarak göz kürelerinin dışarıya doğru çıkık olması (ekzoftalmi) görülebilir. Tedavide öncelikli olarak endokrin bölümünce ilaç tedavisi (propisil,tiramazol.) ile ötiroid hale getirilirler, sonrasında kesin tedavi için cerrahi (total tiroidektomi) veya radyoaktif iyot tedavisi gerekir.
Toksik multinodüler guatr; Bu hastalıkta iki durum bir arada bulunur. Tiroid bezinde nodüller ve tiroid hormonu salınımında artış (zehirli guatr). Genellikle zehirli guatra ait şikayetler ve laboratuvar bulguları Graves hastalığındaki kadar şiddetli değildir. Göz bulgularına rastlanmaz. Tedavi yine antitiroid ilaçlar (propisil, tiramazol) ile başlar ancak sıklıkla kesin tedavi için cerrahi gereklidir.
Tiroidit; Tiroid dokusuna karşı bir takım sebeplerle iltihabi reaksiyonlar gelişmesi sonucunda tiroidit denilen hastalıklar oluşur. Bu hastalıklara bağlı olarak da tiroid bezinde büyüme meydana gelir. Tiroiditler arasında toplumumuzda en yaygın görüleni ise Hashimoto Tiroiditi’dir.
Tiroid Hastalıklarında Tanı
Tiroid bezinin ve boyun bölgesinin uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir. Tiroid bezinde bulunan nodüllerin muayene özellikleri kadar boyunda bulunabilecek lenf nodları da çok önemlidir.
Aynada kendinize baktığınızda boynunuzda şişlik gördüğünüzde (yutkunmakla hareketli olsun veya olmasın) veya boynunuzda elinize gelen bir sertlik, kitle varlığında lütfen konu ile ilgili bir doktora başvurunuz.
Muayene sonrası mevcut bulgularla düşünülen tanıyı doğrulamak için bir takım ek incelemeler gerekir. Bunlar tiroid bezinizin fonksiyonu, tiroid ultrasonografisi ve bazı durumlarda yaptırılan tiroid sintigrafisidir.
Yapılan incelemeler sonucunda şüpheli bir nodül tespit edilmişse ultrasonografi eşliğinde iğne biyopsisine başvurulabilir. Bu sayede nodülün yapısı ile ilgili daha detaylı bilgilere ulaşılabilir. Tanının netleşmesi ve tedavinin planlanması için oldukça önemli bir incelemedir.
Tiroid kanseri dışı sebeblerlerde şu durumlarda cerrahi önerilir;
Çevredeki önemli yapılara (nefes borusu, yemek borusu, vb.) bası yaparak “Yutkunmada güçlük, ses kısıklığı nefes almakta zorluk” gibi şikayetlere neden oluyorsa.
Hipertiroidizm (zehirli guatr) eşlik ediyorsa.
Hastanın estetik kaygısı (nodüllerin büyümesine bağlı boyunda kötü görünüm).
İnce iğne biopsisi sonucu benign (iyi huylu) olsa bile nodül boyut 2 cm den büyükse veya İzlemde nodüller hızla büyüyorsa.
Sadece tiroid bezinin tek tarafında patoloji olan ve diğer tarafın tamamen normal olduğu iyi huylu tiroid bezi patolojilerinde tek taraflı girişim yeterli olacaktır (Graves hastalığında iki tarafın tamamı çıkarılır.
Temel prensip hangi tarafta operasyon yapılıyorsa o taraftaki dokunun tamamının çıkartılmasıdır.
