Disiplin maalesef hala cezalandırmayla bir aradaymış gibi düşünülür. Oysa disiplin çocuğu uygun davranışları kazanması yönünde olumlu öğeleri kullanarak eğitmek demektir. Ceza ise olumsuz pek çok durumu içerir. Üstelik ceza kavramı sınırsızdır. Hangi davranışı, hangi kurala göre cezalandıracağınızın hiçbir net açıklaması yoktur. Ayrıca hangi cezayı vereceğinizin de açık bir tanımını bulamazsınız. Kısacası ceza göreceli bir kavramdır. Sınırını çok iyi bilemeyeceğiniz için amacınızı aşarak ciddi psikolojik problemlere yol açabilirsiniz.

Disiplindeki temel amaç olumlu öğeleri öne çıkararak teşvik etmek, desteklemek ve bu yolla olumsuz davranışların yerleşmesini önlemektir. Bu nedenle çocuğa kurallar koyulmalı, bu kurallara uymasını beklerken doğru yönlendirilmelerde bulunulmalı. Önce görmezden geldiğiniz bir davranışı tekrar eden çocuğa aşırı tepki göstermek ve cezaya başvurmak, çocuğun kafasını karıştırmaktan başka bir işe yaramaz. Çocuklar yapıları itibarıyla hemen sonuç almak isterler. Olumsuz bir davranış yapan çocuğa ‘akşama baban gelsin, görürsün’ demek hem içerdiği tehdit açısından hem de yanlış davranışın sonucunun ne olduğunu açıklayıcı olmaması bakımından çözüme yönelik bir tutum değildir. Sadece çocuğu korkutur, o kadar. Üstelik akşama kadar çocuk davranışını, neden yaptığını, o davranışın sonucunda ne olduğunu ve kendisine neden bu kadar çok kızıldığını da unutacaktır.

Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta şudur: Herhangi bir olumsuzluk yapan çocuk, bu davranışıyla ilgili olarak anında geri bildirim almalı, uyarılmalı ve davranışın yol açtığı sorunlar açıklanmalı. Bundan sonra da durup durup çocuğa yaptığı yanlış davranışlar hatırlatılmamalı. Disiplin bir eğitimdir demiştik. Bu eğitimde ve genel olarak çocuk yetiştirirken kullanılan yöntemlerin hiç birisinde dayağa, şiddete yer yoktur.

Çocuklar sürekli yeni şeyler öğrenerek büyürler. Bu öğrendiklerini uygulayarak görmek isterler. Bu açıdan bakılınca çocuğun yaptığı her davranış bize göre olumsuz sonuçları olsa da aslında öğrendiklerini hayata geçirme ve deneyim kazanma çabalarıdır.

Çocuk yaptığı her şeyi kendine göre haklı nedenlerle yapmaktadır. Davranış ve sonucu ne olursa olsun önce bu davranışın ardındaki nedenleri doğru saptayıp değerlendirmek ve kızıp bağırmadan önce bu konuda çocuğa açıklama fırsatı vermek gerekir. Bize göre yaramazlık olan pek çok davranışın ardında aslında çocuktaki merak, araştırma ve keşfetme duygusu yatar. Üstelik çocuk birçok olayda haklı olduğunu, takdir edileceğini düşünürken beklediğinin tam tersi bir tepki alırsa ve bir de ceza görürse inanılmaz bir kırgınlık ve öfke yaşar. Unutulmaması gereken bir diğer şey onların hayata bizim pencerelerimizden bakmadığıdır.

O nedenle cezalandırma yerine çocuğa farklı seçenekler sunulabilir. Olumsuz davranışlar gerçekleşmeden önlem alınarak sorumluluk duygusu oluşturulabilir.