Çocuklarımızın fiziksel ve mental gelişimlerini etkileyen pek çok etken vardır. Bunlardan en önemlileri genetik ,çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıklarıdır.Genetik ve çevresel faktörleri değiştirme şansımız yok fakat çocuklarımıza doğru beslenme alışkanlıkları kazandırarak onların hem daha sağlıklı hem de daha başarılı olmasını sağlayabiliriz.
Mental gelişim sürecini üç kısımda inceleyebiliriz. Birinci dönem beyin gelişimin en hızlı olduğu anne karnındaki dönem,ikinci dönem bebeğin ilk 18 aylık süreci,üçüncü dönemi ise 5 yaşına kadar olan süreci kapsar. Yani çocuklarımızın zeka gelişimini hem annelerinin hem de sonrasında kendi tükettikleri besinler belirler. Bakalım hangi besinler miniklerin zeka gelişiminde önemli role sahipler?
Balık: Yağlı balıklar beyin büyümesi ve fonksiyonu için temel öneme sahip olan DHA ve EPA omega-3 yağ asidi kaynağıdır Özellikle soğuk deniz balıkları somon, ton, Norveç uskumrusu ve morina balıklarının omega-3 içeriği yüksektir. Bu nedenle hamilelerin ve emziren annelerin omega-3 tüketmesi ve ayrıca bebeğe 6 aylıktan itibaren kullanılması zeka gelişimi açısından çok önemlidir. Balık yağı dışında omega-3 yağ asidi öncülerini içeren besinler ceviz, badem, kenevir ve yağı, soya yağıdır. Deniz Ürünleri, özellikle çinko açısından zengindir. Çinko proteinlerin enerjiye dönüştürülmesi için ve özellikle zihinsel gelişimde önemli bir role sahiptir.
Et: Protein ve B vitaminleri bakımından zengin olan et çocuklarımızın gelişme döneminde ihtiyacı olan niasin, kolin, çinko ve demiri almalarını sağlar. Demir beyine yoğun oksijen taşıyan hemoglobinin temel öğesidir. İleri derece demir eksikliğinde zeka puanında azalma, davranış bozuklukları, büyüme geriliği, uyku bozuklukları, katılma nöbetleri gösterebilmektedirler. Bu nedenle çocuklarımızın haftada 2 gün kırmızı et tüketmesi gerekmektedir.
Yumurta: Anne sütünden sonra en kaliteli protein içeren tek besin yumurtadır. Çocuklarımızın beyin gelişimi için gerekli olan kolin ve pek çok vitamini içerir. B vitamini çeşidi olan kolin beyin gelişimi için çok önemli bir besin öğemiz. Kolin, beyindeki hafıza hücrelerinde bulunur bu nedenle hücreler ne kadar çok kolin içerirse hafıza o kadar iyi olur. Bu nedenle çocuklarımızın diyetlerinde mutlaka yumurta ve yumurtalı besinlerin bulunmasına dikkat etmeliyiz.
Tahıllar ve Kurubaklagiller: B gurubu vitaminlerin en önemli kaynaklarıdır. Okul çağı çocuklarının çoğunluğunda eksikliği görülmektedir. Özellikle vitamin B12 eksikliğinin kognitif fonksiyon üzerindeki olumsuz etkisi görülmektedir. B12 eksikliği olan çocuklarda algı,hafıza testlerinde reaksiyon zamanları daha uzun,akademik başarıları daha düşük ve daha fazla dikkat ve davranış bozukluğu olduğu saptanmıştır. B1 vitamini eksikliğinde ise nörolojik bulgular ortaya çıkmaktadır. Kuru baklagiller, kırmızı et, ayçekirdeği, balık, yoğurt, süt, peynir, yeşil yapraklı sebzeler, tavuk eti, hindi, yerfıstığı, muz, kavun, brokoli, ıspanak, domates, yumurta, kavun ve enginar B grubu vitaminlerini almamızı sağlayan besinlerdir.
Sıvı Yağlar ve Yağlı Tohumlar: Beyin, özellikle kan akımının ve demir miktarının fazla olması nedeniyle oksidatif zedelenmeye yatkındır. Başlıca antioksidan maddeler A, C ve E vitaminleri ve selenyumdur. Bitkisel yağlar, yerfıstığı,ceviz,fındık,badem, ayçekirdeği ve buğday E vitamini açısından zengin besinlerdir.
Turuçgiller: İyi bir antioksidan olan C vitamini çocuklarımızın beyin gelişimi için çok önemlidir. Başta turunçgiller olmak üzere kivi,ananas,biber,yeşil yapraklı sebzeler ve kuşburnu C vitamininin başlıca kaynaklarıdır.
Ağaç çilekleri: Yaban mersini, çilek veya ahududu potasyum, C vitamini, lif, karbonhidrat ve antioksidan yönünden zengindir. Besin değerini arttırmak için bu meyveleri yoğurt, tam tahıllı gevrekler ile tüketebilirsiniz.
Süt: Protein içeriği yüksek olan süt ürünleri aynı zamanda A vitamini, kalsiyum ve fosfor deposudur. Özellikle gelişmekte olan çocuklarımız tam yağlı süt ürünleri günde 2 porsiyon tüketmelidirler.
İyotlu Tuz: Vücudumuzun çok az gereksinim duyduğu iyodun eksikliği büyüme ve gelişmeyi, beynin normal çalışmasını olumsuz etkiler. İyot tiroid hormonlarının temel bileşenidir ve eksikliği, çocuklarda zeka geriliğine sebep olur. Bu nedenle bebeklere 7. aydan itibaren haftada en az 1 kez deniz (tuzlu su) balığı verilmeli ve 1 yaşından itibaren iyotlu tuza başlanmalıdır. İyotun pişen yemeğin buharı ile kaybolmaması için tuzu yemek piştikten sonra ilave edilmelidir.
Çocuklarımızın iyi ve gelişmiş bir beyin ve zekaya sahip olmaları için; gün boyu zihinsel potansiyellerini belirli bir düzeyde tutmak için az ve sık yemek yemelerini sağlamalıyız. Ağır yiyecekler kanın beyinden çekilerek sindirim sistemine yönelmesine sebep olmaktadır. Bunun sonucu ise yorgunluk, uyuklama ve zihinsel potansiyelin düşmesi demektir. Bu nedenle çok yağlı ve ağır yiyecekler tercih edilmelidir.
Bütün çocuklarımıza sağlıklı ve başarılı günler diliyorum…
