Tatlandırıcı Nedir ? Zararlımıdır ?
Tatlılık dendiğinde akla ilk başta şeker gelir. Tatlandırıcılar, kalorinin küçük bir parçası ile tatlı tadını verir ve çoğu zaman aynı miktardaki şekerden daha tatlıdır.
Günümüzde en çok bilinen 4 çeşit tatlandırıcı vardır. Bunlar ; aspartam, sakkarin, asesulfam K ve sükraloz dur.
Aspartam;
Sofra şekerinden 200 kez daha tatlıdır. 1965’te bulunan aspartam 2 aminoasidin (aspartik asit ve fenilalanin) birleşimidir. Aminoasitler protein yapısını oluştururken, aspartik asit ve fenilalanin öyle bir şekilde bir araya getirilmiştir ki tatlı olarak algılanmaktadır. Bu iki aminoasit; et, yağsız süt, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunur. Sindirildiğinde vücudumuz onlara diğer aminoasitler gibi muamele eder.
Fenilalanin içermesi nedeniyle, fenilketonürili (PKU) bireyler aspartamlı içeceklleri ve yiyeceklleri tüketirken dikkatli olmalıdır. Besin etiketlerinin üzerinde fenilketonürililer “fenilalanin içerir” gibi bir uyarı ve içindekiler listesinde “aspartam” aramalıdır. Nadir olarak görülen, genetik bir hastalık olan PKU’da vücut fenilalanini uygun şekilde metabolize edemez.
Isıtma ile yapısı değiştiğinden, pişirme gerektirmeyen besinlerde kullanılır. Pudingler, jelatinler, dondurulmuş tatlılar, sıcak kakao karışımları, toz halindeki içecekler, çaylar, naneli nefes açıcılar, sakızlar ve sofrada kullanılan tatlandırıcılar gibi ürünlerde bulunur.
Sakkarin;
1879 da bulunmuş olup, yaklaşık 100 yıldır kalorisiz tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Üzümde doğal olarak bulunan bir maddeden üretilmiştir.
Sofra şekerinden 300 kez daha tatlıdır. 20 mg sakkarin 1 tatlı kaşığı sofra şekeri ile aynı tatlılığı verir. Vücut parçalayamadığı için, sakkarin enerji sağlamaz, idrarala atılır.
Sakkarin ısıtıldığı zaman tatlı tadını muhafaza eder. Bu yüzden pişmesi gereken besinlerde kullanılabilir.
Asesulfam K;
1967’de bulunmuş asesulfam K beyaz renkte, kokusuz, kristal yapıda bir tatlandırıcıdır. Ka lori sağlamaz. Sakkarin gibi asesulfam K’ da vücut tarafından parçalanamaz ve idrarda değişikliğe uğramadan atılır. Şekerden 200 kez daha tatlıdır. Bazı besinlerde yüksek konsantrasyonlarda kullanıldığında ağızda hafif bir tad bırakabilir. Bu yüzden diğer tatlandırıcılar ile, enerji vermeyen ve enerji veren tatlandırıcılar sıklıkla birlikte kullanılır.
Asesulfam Kısıtıldığında yapısı değişmediğinden pişirme gerektirecek besinlerde kullanılabilir. Şeker gibi hacim oluşturmadığından bazı yemek tariflerinde kullanılmaz.
Sukraloz:
1991 yılında kanada tarafından kullanım izni verilen sukraloz en son çıkan tatlandırıcı olarak bilinir. Klorlama yoluyla şeker ( sukroz)dan elde edilir. Şekerden 600 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklıdır. Metalik tat içermez. Her türlü ısıl işleme uğrayabilir yapısı bozulmaz. Tadı şekere en yakın tatlandırıcı olarak bilinir.
Sağlık açısından değerlendirildiğinde enerji vermeyen tatlandırıcılarla hazırlanmış yiyeceklerin ve içeceklerin tüketilmesinin herhangi bir sakıncası olmadığı bilinmektedir. Kullanım bireysel tercihe bağlıdır. Enerji içerikleri düşük olduğu için kullanımları kilo vermenizde yardımcı olabilir. Fakat enerji alımınızı kontrol edebilmek için tüm beslenme alışkanlıklarınızı değerlendirmeniz gerekir. Ağırlık kontrolünde iki önemli faktör vardır. Bunlardan ilki besinlerden gelen enerjinin kontrolü, ikincisi de fiziksel aktivitenin düzenlenmesidir.
Tatlandırıcılar kan şekerini etkilemeden tatlı tad sağladığından diyabetli bireyler tarafından kullanılabilir. Çocuklar için de güvenilir olmakla birlikte bebek ve küçük çocukların beslenmesinde kullanılmamalıdır, çünkü bu grup hızlı büyüyebilmek için fazla enerjiye ihtiyaç duyar. Dengeli ve yeterli beslenen iki yaşından büyük çocukların beslenmesinde tatlandırıcılarla hazırlanmış yiyecek ve içecekler kullanılabilir.
