Çocuğun psikolojisi, gösterdiği normalin dışındaki belirtiler ve davranış sapmaları, kesinlikle uzman psikolog ve çocuk psikiyatristi tarafından tanı konarak tedavi edilmelidir.
Yetişkin ruh sağlığı ve çocuk ruh sağlığı için yardım alınması söz konusu olduğunda mutlaka uzman birine danışılmalıdır. Sizi yönlendirecek, tanı ve tedavi konusunda yardımcı olacak kişinin mutlaka bir psikolog veya psikiyatrist olmasına özen ve dikkat göstermelisiniz.
Çünkü genellikle çocuklarımız üzerinde uygulanan tanı testleri, internet üzerinde yaygın olarak paylaşılmakta, kolayca her kullanıcının eline geçmekte ve bilinçsizce uygulanmaktadır. Testlerin kullanım amacı ön tanı koymaktır ve asla çocuğun zekâ düzeyi ile ilgili yoruma açık değildir. Bir uzmanın değerlendirmesi için ipuçlarını içerir.
Yakın zamanda panik yaşadığı için bana ulaşan bir anne, 6 yaşındaki kızında zekâ geriliği ve özgül öğrenme güçlüğü olabileceğinden endişelendiğini ve ne yapması gerektiğini bilmediğini söyledi. Kendisiyle ve çocukla yaptığım görüşmeler sonrasında, uyguladığımız ölçekler çerçevesinde çocukta herhangi bir tanı gerektiren veri olmadığı ortaya çıktı. Ama ailenin yaşadığı üzüntü ve sarsıntı onlar için yeterince kötü bir deneyim olmuştu.
Bu deneyimin uzman olmayan birinin uyguladığı testten ve test sonuçlarını bilinçsizce yorumlamasından kaynaklandığını öğrendiğimde konu ile ilgili okuyucularımı bilgilendirme gerektiği de kendiliğinden ortaya çıktı.
Psikologluk ve psikiyatristlik uzun süreli bir eğitim ve emek sonucu kazanılan mesleklerdir. Sadece lisans eğitimi ve uzmanlık eğitimi bile tek başına yeterli olmadığı için mesleki gelişim için yeni eğitimler almak, klinik uygulamalar yapmak danışanlarımıza doğru tanı koymanın ve tedavi sürecini başlatmanın gerekleridir.
Buna karşılık saatlik, haftalık en fazla birkaç aylık seminer, eğitim ya da kısa süreli programlar deneyimi sonucunda alınan sertifikalarla çocuk psikolojisi konusunda uzman olduğunu düşünen, tanı koyan ve tedavi uygulamaya çalışan bir grup vardır. Tıp eğitimi almadan internetten birkaç ameliyat izleyip cerrahlığa soyunmak kadar tehlikeli olan bu durum, kolayca çözebileceğimiz psikolojik sorunların çözülemez hale gelmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, teşhis ve tedavi konusunda bir uzmandan yardım alırken uzmanlığını da sorgulamanızı özellikle öneriyorum.
Çocuk gelişimi, anne karnından itibaren takip gerektiren ve kıyaslamalara açık olmayan bir süreçtir. Her çocuğun gelişim düzeyi aynı değildir. Kimi çocuk erken yürür, kimisi erken konuşur, makası geç kullanır, üzerini değiştirmeyi geç öğrenir. Önemli olan çocuğun ay ve yaşına göre, uluslar arası belirlenmiş veri aralığı içerisinde olup olmadığını bilmek ve takip etmektir.
Özgül ( özel ) öğrenme güçlüğü genellikle okula başlama çağında çocuğun ilgisinin, bazı ders ve etkinliklerden uzak olmasıyla fark edilir ve asla zekâ geriliği anlamına gelmemektedir.
Psikolojik destek, test ve tanı imkânlarının yaygın olmadığı geçmiş yıllarda genellikle çocuğun akademik anlamda bazı derslerdeki başarısızlığı, o derse olan ilgisinin olmayışıyla, istese yapar ama sevmiyor gibi tanımlamalarla adlandırılırdı. Özgül öğrenme güçlüğü okulöncesi çağlarda kendini gösterse de tanı koymak zordur. İlkokula başladıktan sonra tanı rahatlıkla konulabilmektedir.
Çocuğun hem akademik olarak derslerinde belli bir başarıyı yakalamasını sağlamak için hem de yaşam kalitesini yükseltmek için uygulanan psikolojik testler sayesinde, aileyle birlikte çizilen programlar eşliğinde olumlu sonuçlar alınmakta ve ilerleme kaydedilmektedir.
Konuşmanın gecikmesi ve diğer konuşma bozuklukları, zayıf kavram gelişimi, yetersiz motor gelişim, çizim veya kopyalamaya karşı isteksizlik okulöncesi dönem belirtileri olabilir ama tanı için yeterlilik arz etmez.
İlkokul döneminde, okuma-yazmada güçlük, sayı sayma ve matematik problemlerinde zorlanma gibi belirtileri olabilir. Doğuştan gelen bu yetersizliğin görme veya işitme engeliyle bir bağlantısı yoktur. Okul değişiklikleri veya öğretmen değişikliği bu duruma sebep olmaz. Her çocuğun zorlandığı ve başarılı olduğu alanlar farklıdır. Tamamen beyindeki farklı yapılanmadan kaynaklanan öğrenme süreci değişkenlik gösterir. Asla zekâ geriliği anlamına gelmez. Tedavisi için bir uzman tarafından verilen yönlendirmeler ve psiko-eğitim gereklidir.
Çocuğun güçlüğünü kabul edin. Bunun beyindeki yapısal, işlevsel bir sorundan kaynaklandığını unutmayarak başarısızlığından dolayı çocuğu suçlamayın, yargılamayın.
Bu çocukların bir şeyi yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrendiğini unutmayın.
Çocuğunuzun güçlüğü hakkında okulu ve öğretmenlerini bilgilendirin, işbirliği yapmaya çalışın. Özel öğrenme güçlüğünün eğitim yoluyla tedavisinin özel bir uzmanlık gerektirdiğini unutmayın.
Yapabileceği basit işlerden başlayarak onun zoru başarmada istekli olmasını sağlayabilirsiniz. Başlangıçta çocuğunuz ile birlikte ders çalışmanız gerekebilir. Ona eşlik edin ama onun yerine ödevlerini yapmayın. Evde ders çalışmak ebeveyn- çocuk ilişkisini yıpratmaya başladıysa yardımcı olabilecek lise mezunu ya da üniversite öğrencisi abla/ ağabeyden günlük ödevler için destek alabilirsiniz.
Okuması için ona örnek olun. Okuma saatleri planlayıp, başlangıçta 10-15 dakikalık oturumlar yapabilirsiniz. Yüksek sesle okumasını isteyin. O okurken mutlaka siz de dinleyin.
Disiplin ve kurallar konusunda kararlı ve tutarlı olun.
Yapacağı işler konusunda çocuğunuzu yüreklendirin, destekleyin. Kendini değerli bulması ve kendine güvenebilmesi için sizin ona bunu hissettirmeniz gereklidir.
