Mineraller insan vücudunda birçok metabolik ve fizyolojik işlevlerin yerine getirilmesi için elzemdir. Minerallerin bazı fizyolojik işlevleri atletlerde birçok önemli görevle ilişkilidir:
Kas kasılması
Normal kalp ritmi
Sinir iletimi
Oksijen transportu
Oksidatif fosforilasyon
Enzim aktivasyonu, immün işlevler
Antioksidan işlevler
Kemik sağlığı
Kanın asit baz dengesinin ayarlanması
Minerallerin iki major gruba ayrılır: makromineraller ve iz elementler.
Mineraller: Ergojenik Teori
Mineraller birçok besinin içinde bulunan inorganik bileşiklerdir. İnsan vücudu düzgün bir şekilde çalışabilmesi için 20’ye yakın minerale gereksinim duyar. Mineraller 2 major gruba ayrılır: makromineraller ve iz mineraller. Mineraller insan vücudunda birçok metabolik ve fizyolojik işlevlerin yerine getirilmesi için elzemdir. Minerallerin vücuttaki fizyolojik işlevleri atletlerde büyük önem taşır. Bu işlevlerden bir çoğu egzersiz sırasında hızlandığı için, optimum fonsiyon için yeterli mineral gereklidir. Atletler bütün mineralleri yeterli kadar almalıdır, mineral yetersizliği sağlığı bozacak ve spor performansını olumsuz etkileyecektir. Maughan ve arkadaşları iki mikrobesinin yetersizliğini genç atletlerde görmüştür: demir ve kalsiyum. Bütün minerallerin birçok metabolik ve fizyolojik işlevi vardır.
Mineral Suplemanları
Kalsiyum:
İnsan vücudundaki kalsiyumun yaklaşık%99 u iskelet sisteminde depolanmıştır, diğer %1 lik kısım ise kas hücreleri gibi hücrelerde bulunur. Bu kas hücresinde kalsiyumun birçok fizyolojik görevi vardır: enerji metabolizması ve kas kasılması. Kalsiyum suplemantasyonunun ergojenik potansiyele sahip kabul edilmez çünkü kas hücreleri gerekirse kemik dokusundan depolanan rezervleri çekebilir.Ancak yukarıda belirtildiği gibi, figür pateni ve mesafe koşuları gibi kilo kontrol sporlarına katılan genç kadınlarda kalsiyumun yetersiz alımı görülebilir. Ayrıca egzersiz, kalsiyum kayıplarını artırabilir. Mesela Dressendorfer ve arkadaşları 10 haftalık yoğun bir dayanıklılık eğitiminde serum ve idrardaki minerallerin hacim aralık ve aşama düzeylerini incelemiştir. Araştırmalarda üriner kalsiyum artmış ve serum kalsiyum yüksek yoğunluklu interval aşamasında klinik norm altına düşmüştür.
Yetersiz kalsiyum alımı ve artmış kalsiyum kayıpları osteoporoza bir yatkınlık oluşturabilir. Özellikle bayan atletlerde görülür ( yeme bozuklukları, amenore, osteoporozis). Ayrıca, amenoreli sporcularda osteoporozu önlemek için ilaç veya hormonal tedavi ihtiyacının olup olmadığı bir uzmana danışmalıdır.
Fosfat:
Fosfatlarda tıpkı ATP gibi enerji metabolizmasında görev alır. Vücutta enerji metabolizmasında görev alan bileşeklerin yapısında bulunur: bir vitamin kofaktör olarak tiamin pirofosfat, bir tampon madde olarak sodyum fosfat ve 2,3-difosfogliserat (2,3-DPG) RBC fonksiyonu için gereklidir. Bu rollerin hepsi ergojenik potansiyeli sağlayabilir, ancak en çok araştırılmış teori 2,3-DPG üzerinde fosfat tuz desteğinin etkisidir. 2,3-DPG seviyelerinin artması, kırmızı kan hücresi hemoglobin oksijen salınımını kolaylaştırmak ve muhtemelen aerobik dayanıklılık egzersiz performansını artırmak olabilir. Önceki çalışmalarda genellikle fosfat tuzu takviyesinin 2-3-DPG düzeyini artırdığını gösterilmiştir. Bremner’in yaptığı bie araştırma 7 gün fosfat yükleme protokolünün eritrosit fosfat havuzlarını ve 2,3-DPG artacağını bulmuştur.
Çalışmaları fosfat tuzu takviyesinin fiziksel performans üzerindeki etkilerini araştırmıştır ve sonuçları kuşkulu bulunmuştur.
Magnezyum:
Magnezyum yaklaşık 300 enzimin yapısında bulunur. Kas kasılması, oksijen taşınması ve protein sentezinin düzenlenmesinde rol oynar. Çeşitli çalışmalar magnezyum takviyesinin performansa etkisini araştırmıştır. Magnezyum takviyesi sağlıklı kişilerde ve sporcularda dayanıklılık ve kalp-solunum fonksiyonu gelişmiştir ama bunun beslenme durumundan mı yoksa farmakolojik etkiden mi olduğu belli değildir.
Demir:
Demir spor performansı için en kritik minerallerden biridir. Demir kas hücrelerindeki hemoglobin, miyoglobin, sitokromlar ve çeşitli enzimlerin bir bileşendir. Ayrıca oksijen transporuve metabolizmasında rol oynar. Bu da dayanıklılık egzersizlerinde aerobik enerji üretiminde önemlidir. Demir takviyesinin faydaları sporcunun demir depolarının durumuna bağlıdır.
Demir Eksikliği Anemisi:
Çalışmalar demir eksikliği anemisinin prevalansının atletik gruplarda yüksek olduğunu gösterdi. Özellikle genç sporcularda sedanter bireylere göre daha sık görülmüştür. Demir eksikliği anemisi kas performansı bozar.
Çinko:
Fiziksel performanslarda önemlidir. Bazı çalışmalar atletlerde düşük çinko seviyeleri tespit etmiştir, özellikle dayanıklılık sporcularında daha sık görülmüştür ama çinko eksikliği belirtileri görülmemiştir.
Krom:
Krom insülin kofaktörüdür. Krom güç gerektiren sporlarda önemlidir ama aerobik dayanıklılık sporcularında da gerekli olabilir.
Krom takviyesinin sporcularda faydası görülmemiştir.
Bor:
Bor anabolik bir mineraldir. Testosteron seviyelerini artırır. Bu kanıya varırken yaşlı bayanlar baz alınmıştır. Sporcular üzerinde yapılan bir araştırma değildir.
Vanadyum:
Vanadyumun da anabolik etkileri vardır. İnsülin aktivitesini geliştirir. Bazı araştırmalar
vanadyum takviyesinin tip 2 DM’de yararlı etkilerini göstermiştir.
Selenyum:
Selenyum birçok enzimin yapısına katılır. Özellikle glutatyon peroksidaz önemlidir çünkü antioksidan görevi vardır. Selenyum takviyesi peroksidasyonu önler.
Mineral Takviyesi: Güvenilirliği, Yasallığı Ve Etik
Çoğu mineral takviyeleri önerilen dozlarda güvenlidir. Fazla tüketilmesi durumunda çoğu minerallerin önemli sağlık riskleri vardır.
Mineral takviyeleri ve spor/egzersiz performansı: ÖZET
Bir mineral eksikliği performansı bozabilir. Özellikle, demir eksikliğine bağlı kansızlığı düzeltmek aerobik dayanıklılık performansını artıracaktır. Ayrıca bayan atletlerde optimal düzeyde kalsiyum alımı kemik sağlığ için önemlidir, özellikle kilo kontrolü gerektiren sporlarda daha da önemlidir. Genel olarak, kalsiyum, magnezyum, demir, çinko, bakır, selenyumiyi beslenen atletlerde spor performansını artırmaz. Krom, bor ve vanadyum insülin veya testosteron etkisini güçlendiren potansiyel anaboliklerdir ancak çalışmalar vücut kompozisyonu veya kas gücü ve dayanıklılık üzerinde yararının olmadığı görülmüştür. Güvenilir dört kontrollü çalışmada fosfat tuzu takviyesinin maksimum oksijen alımı ve/veya aerobik dayanıklılık performansında yararlı olabileceği bildirilmiştir ama daha fazla kontrollü çalışmaya gerek duyulmaktadır.
