Küçük göz kaymalarının giderilmesi

      KÜÇÜK GÖZ KAYMALARI (MİKROTROPİA)
     Küçük göz kaymaları hastaya önemli rahatsızlar verir ve göz dışı başka branşlara rahatsızlıklar nedeniyle başvururlar. Birçok hasta gözlerinin kaydığından da haberdar değildir. Baş ve boyun ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi, çift görme, gözde çabuk yorulma, kafada dolgunluk, okuma yazmada hemen sıkılma önemli şikâyetlerdendir.
     A.Küçük göz kayması(Mikrotropia): 10 prizma diyoptrinin altındaki göz kaymaları mikrotropia olarak değerlendirilir. İki gözle tek görmenin bozulmamıştır. %90 içe %10 dışa kayma şeklindedir. Şaşılık artabilir.
* Gözde tembellik vardır: İki göz arası göz numarası farkının çok olduğu göz tembelliklerinde %45 oranında mikrotropia mevcuttur.
*Foveal supressiyon: Beyin çift görmeyi gidermek için sarı nokta (Fovea) önünde gölgeleme oluşturur. Net ve kaliteli görme bozulur.
*Ekzantrik fiksasyon: Para foveal fiksasyon hemen tüm vakalarda bulunur ve görüntü gören nokta foveanın dışındadır. Bu %40 az görmeye neden olur.

     B. Ameliyat sonrası küçük göz kayması: Ameliyat olmuş her hastada genellikle küçük kaymalar olur ve bunun ameliyat sonrası egzersizle giderilmesi gerekir. Hasta, hastanın yakınları, göz doktoru kaymanın farkındadır. Özellikle gün sonu, yorgunluk ve aşırı yakın çalışma sonrası belirginleşir.
*Görme: Şaşılık ameliyatı merkezi görme geliştirildikten sonra yapılmalıydı. Bu yapılmadı ise tedaviye inatçı bir göz tembelliği olabilir. Maalesef ülkemizde kural kapıdan gireni ameliyat etmektir.
*3 boyutlu görme: 3 boyutlu görme iki gözün yüzde hafif bir açı ile farklı konumda olması ile sağlanır. Küçük göz kaymasında bu açı daha da artmıştır.
*Diplopi: Çift görme olabilir. Şaşılık fazla ise çift görme de fazladır. Çift görme hastayı rahatsız eden önemli sorundur:
*Supressiyon (Gölgeleme): 12 yaşından sonra supressiyon olmaz. 12 yaş altında supressiyon bulanık gösterir, gözde tembelleşme nedenidir.
*Yan bakış: Ekzantrik fiksasyon görüntünün sarı nokta (fovea) dışına düşmesidir, %40 az gösterir. Göz burayı fovea olarak kabullenmiştir. Ameliyat sonrası görüntü sarı noktaya tam düşse de gözde az görme vardır, buranın geliştirilmesi gerekir.
*Kaymanın yönü: Küçük içe kayma, içe kayarken ameliyat sonrası dışa kayma,  konverjans yetmezliği (Gözleri aynı noktada toplayamama)
*İki gözün kullanılması: Sağlam gözün daha fazla kullanılması önemli sorunlara neden olur.
     Şaşılığın ölçümü: Sinoptofor cihazı kullanılarak hassas ölçüm yapılmalı ve tedavisi de sinoptoforla izlenmelidir. Sinoptofor onlarca göz fonksiyonunun değerlendirilmesinde kullanılır.
ÖZETLE Farkına varılmayacak kadar küçük göz kaymaları göz tembelliği nedenidir. Görüntü sarı nokta dışına düşer. Önünde gölgeleme vardır. Göz tembelliği nedenidir. İki göz arası numara farkı olanlarda daha çok oranda gelişir. Hem göz tembelliği hem de şaşılık tedavisi yapılmalıdır.

     KÜÇÜK GÖZ KAYMALARININ GİDERİLMESİ  
     Küçük göz kaymaları kişiye önemli sıkıntılar verir. Okul çağındaki çocuklarda ve çok okuyup yazanlarda, gün boyu bilgisayar başında olanlarda mutlaka tedavi edilmesi gerekir. 
     Kaymanın düzelmesinde neler etkili olabilir? Önce kolay uygulamalarla düzelme araştırılmalıdır. Egzersize başlamadan hastanın bu şansı değerlendirilmelidir.
*Gözlükte düzenlemeler küçük kaymaları giderebilir. Artı numaranın fazla gelmesi dışa kaymaya ve konverjans yetmezliğine,  az olması içe kaymaya neden olabilir. Artı camı biraz artırma içe şaşılığı, azaltma dışa şaşılığı kontrol altına alabilir.
*Astigmatın egzersizle giderilmesi şaşılık düzelmesinde etkili olabilir.
*Merkezi görmenin geliştirilmesi küçük göz kaymalarını düzeltebilir.
*Ekzantrik fiksasyonun giderilmesi önemlidir. Görüntü gören nokta dışındadır ve %40 az görmektedir. Hasta size bakarken gözü başka yerde olabilir.
*Uyum şaşılıkta oldukça etkilidir. Güçlü uyum içe kaydırır. Uyum gevşekliği ve gecikmesi de dışa kaydırır. Uyumu matematiksel olarak değerlendirmek ve tedaviye yön vermek mümkündür.
*Odaklamanın mükemmelleştirilmesi küçük kaymaların düzelmesini sağlayabilir.
     Bunlar yarar sağlamazsa neler yapılmalı?
*Gözlük: Gözlük en önemli küçük göz kayması nedenidir. Gözlük vermek de gözlükçülük de sanattır. Bu sanatın hakkı maalesef verilememektedir. Gözlükte yapılan düzenlemeler ile küçük göz kaymaları kontrol altına alınabilir veya giderilebilir.
Prizma ile telafi: Bunu tedavi olarak değil geçici bir süre hastayı rahatlatmak için uygulanabilir.
*Görme değil mükemmel görme: Görmede düzelme için yaş kavramı değişti. Kişiye daha net görme sağlamak mümkündür. Mükemmel görmeyi bozan nedenler ortadan kaldırılarak ve görme geliştirilerek daha iyi bir görme sağlanabilir. Merkezi görmenin geliştirilmesi: Merkezi görme geliştirildikten sonra şaşılık ameliyatı yapılmalıdır. Bu yapılmadığı için gözler tekrar kaymakta ve göz tembelliğini de gidermek zorlaşmaktadır.
*3 boyutlu görme: 3 boyutlu görme iki gözün yüzde hafif bir açı ile farklı konumda olması ile sağlanır. Küçük göz kaymasında bu açı daha da artmıştır. Füzyon, göz kası, görme egzersizleri 3 boyutlu görmenin düzelmesinde olumlu katkı sağlayacaktır.
*Kas egzersizleri: Kasla arası denge, kuvvetli kasın gevşetilmesi, zayıf kasın güçlendirilmesi bilgisayar egzersizleri, basitleştirilmiş alet ve özel gözlüklerle sağlanır.
*İki gözü birlikte çalıştırma: Küçük göz kaymalarında beyin hep iyi gören gözü kullanımda tercih etmektedir. Bu diğer gözde görmede azalma, net görmeme ve çeşitli göz fonksiyonlarında tembelliğe, yetersizliğe, atalete neden olur. İki gözle tek görmenin sağlanması evde kullanılabilen basit aletlerle, bilgisayar egzersizleri ve özel gözlüklerle sağlanır.
*Füzyon: Sağ ve sol gözden gelen görüntülerin birleştirilmesi belli bir yaş kadar mümkündür. Füzyonun ölçülebilen matematiksel değeri vardır. Bu sağlansa bile füzyonu oluşturan birleşenler fonksiyon görmeyebilir.
*Uyum (Akomodasyon): uyum fonksiyonunda düzensizlik varsa, özellikle uyum gevşekliği veya fazlalığı düzene sokulmalıdır.
Odaklama: Güçlü odaklama net görmeyi sağlar ve küçük göz kaymalarının giderilmesinde yararlıdır.
Durum değerlendirilmesi: Hastanın durumu değerlendirilir ve özel egzersiz programı hazırlanır.
Ne kadar bir süre de düzelir? Kaymanın miktarına ve görmenin durumuna bağlıdır. 6-12 aylık günde yarım saatlik bir egzersiz çözüm sağlayacaktır.
Neler gerekiyor? Bilgisayar, birkaç küçük alet, özel gözlük, günlük ayırabileceğiniz yarım saat…

      DR. SELİM HÜSREVOĞLU