Beyin ve kalp başta olmak üzere kaslar, sinirler,karaciğer ve barsaklar şeklinde tüm vücudumuza yayılmış olan kolesterolden gerçekten korkmalımıyız? Kolesterol yaşam için gerekli olan, yağa benzeyen bir maddedir. Bu nedenle suda ve su özelliklerini taşıyan kanda çözünmez. Kanda çözülüp taşınabilmesi için bir proteinle birleşir ve bu kolesterol protein kompleksine lipoprotein denir. Yoğunluklarına göre çeşitlendirilen bu lipoproteinler aslında bizlerin iyi huylu ve kötü huylu diye adlandırdıklarımızdır.
düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) :kötü huylu kolesterol
yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) :iyi huylu kolesterol
Kolesterolün Faydaları Nelerdir?
Vücudumuz kolesterolü kullanarak kortizon ve cinsiyet hormonları gibi birçok hormon, vitamin D ve yağların sindirimini sağlayan safra asitlerini üretir. Koletserolün faydaları olduğu kadar maalesef yükselmesi durumunda zaraları da vardır.
Kolesterol Neden Yükselir?
Birçok faktör koleterolün yükselmesine neden olabilir. Bunlardan şişmanlık, gıdalar ve stres şeklinde grupladıklarımızı önleyebilsek de genetik faktörlere kesin çözüm henüz bulunmamaktadır. Bu faktörler toplam kolesterolü, özellikle kötü huylu kolesterolü yükseltir. Egzersiz ile düzenli ve dengeli beslenme iyi huylu kolesterolü yükseltirken kötü huylu kolesterolü düşürür. Ancak herşeye rağmen genellikle 60-65 yaştan sonra ve kadınlarda menopozla birlikte toplam kolesterol düzeyi artabilir. Bazı hastalıklar da kolesterolün yükselmesine neden olurlar. Bunlar:
Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları
Hipotroidi: Troit bezinin yetersiz çalışması Karaciğer hastalıkları
Nefrit: Böbrekte iltihabi hastalık
Şeker hastalığı Şişmanlık
Bazı ilaçlar
Kolesterolün Yüksekliği Nasıl Ölçülür?
Toplam kolesterol ve kötü huylu (LDL) kolesterolün yüksekliği risk olduğu kadar, iyi huylu kolesterolün (HDL) düşüklüğü de risktir. 20 yaş üstü için istenilen toplam kolesterolün 200mg/dl'nin altında olmasıdır. 240mg/dl'ye kadar ise sınırda yüksek diye anılan toplam kolesterol eğer 240mg/dl'nin üstüne çıkmışsa yüksektir. LDL-kolesterol de 130mg/dl'nin altında ise normal, üstünde ise yüksektir ve risk oluşturur. HDL-kolesterol 35mg/dl'nin üstünde ise normal, altında ise risktir.Türkiye'de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda yüksek ve 2 milyon kişide yüksektir.
Yüksek Kolesterolün Zararları Nelerdir?
Kanda yüksek miktarda kolesterol varsa damarlarımızda birikir ve bu birikim damarların sertleşmesine ve daralmasına (arterioskleroz) yol açar. Kolesterolle beraber arteriosklerozda damar duvarlarında akyuvarlar, kan pıhtıları ve kalsiyum gibi maddeler de birikir. Damarlar tüm vücutta yaygın olarak bulunduğundan; hangi damarda birikim varsa onun bulunduğu organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Kalbi besleyen damarlarda birikim varsa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sonuçlar doğarken, böbrek damarlarında oluşan birikim yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Gelişmiş ülkelerde ölüm nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sırada bulunmakta ve yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve şişmanlık gibi sorunların düzeltilmesi ile bu ölümler önlenebilmektedir.
Kolesterolün Yükselmemesi İçin Nasıl Beslenmek Lazım?
Dünya Sağlık Örgütü kalp ve damar hastalıklarına sebep olan faktörlere kardiyovasküler risk faktörleri adını vermiştir.Toplam kolesterol ve kötü kolesterolün yüksekliği kardiyovasküler bir risk faktörüdür. Çok çeşitli kardiyovasküler risk faktörleri vardır. Bunlardan en azından kolesterol faktöründeki iyileşmeler sağlımızı korumamıza biraz daha yardımcı olabilir. Bunu sağlamak için:
Katı yağlardan uzak durmalı
Et ve türevlerini tüketirken aşırı yağlı olmamasına dikkat etmeli
İyi huylu kolesterolün artışını sağlayan zeytinyağı ve yağlı tohumları tüketmeli
Aşırı yemek yememeli
Kızartma ve kavurmaların tüketimini sınırlandırmalı mümkünse tüketmemeli
Çiğ sebze ve meyve tüketimini sağlamalı
Düzenli egzersiz yapmalıyız.
Kolesterolün yükselmemesi, yüksekse düşürülmesi için düzenli ve dengeli beslenme şarttır. Bu alışkanlığı kazanmak ve yaşam tarzı şekline getirmek için bir uzmandan yardım almanız gerekebilir. Sağlıklı günler dilerim.
