GASTROPAREZİ VE BESLENME (Gecikmiş mide boşalması)
Gastroparezi, mide hareketlerinin azalması veya durması sonucu, midedeki besinlerin normalden daha uzun sürede ince barsağa geçmesi durumudur. Mide felci anlamına gelen gastroparezide, kişinin yaşam kalitesini düşüren, orta veya ileri seviyede belirtiler gözlenir. En sık karşılaşılan belirtiler gaz ve şişkinlik, mide bulantısı, kusma ve erken doymadır.
Mide felcinde besinler midede gerektiğinden uzun kaldığı için, birçok hasta gaz ve şişkinlik problemi yaşar. Mide bulantısı ve erken doyma hissi, yetersiz beslenmeye neden olarak malnutrisyon, vitamin ve mineral eksikliklerine neden olabilir. Besinler midede çok uzun süre kalırsa, midedeki besinlerin fermente olmasıyla mide içinde bakteriyel üreme başlayabilir. Ayrıca, mide içinde uzun süre kalan besinler katılaşarak, bezoar denilen kitleler oluşturur. Bu kitleler ince barsağa geçiş yolunu tıkayabilir. Geçiş yolunun tıkanması bulantı ve kusmaya neden olur.
Mide felci, mide boşalmasını kontrol eden vagus sinirinin hasarından kaynaklanır. Mide felcine sebep olan birçok etken vardır ( sinir sistemi hastalığı , mide ameliyatı, bazı antidepresan ilaçlar vs.). En sık görülen nedeni ise diyabettir. Diyabetin komplikasyonlarından biri olan sinir sistemi hasarında midenin motor fonksiyonları bozulabilir. Kandaki şeker seviyesinin yüksekliği mide boşalmasını geciktirerek kişideki mide şikayetlerini artırabilir. Bu yüzden diyabetli kişilerin şeker seviyelerini sık sık kontrol etmesi gerekir. Mide boşalmasının gecikmesi, şeker seviyesini kontrol etmeyi de zorlaştırır. Midenin geç boşalması, yemek öncesi insülin ya da şeker ilacı kullanan kişide şeker düşüklüğüne neden olabilir. Bu yüzden mide boşalma problemi yaşayan diyabetliler, insülini yemek öncesi yerine yemek sonrası uygulamak zorunda kalabilirler. Kısacası, bu bir kısır döngüdür.
Beslenme:
Ne kadar fazla yerseniz, mide o kadar yavaş boşalır. Şişkinlik problemi yaşamamak için porsiyonunuzu küçültün. Az yemek besin yetersizliğine sebep olabilir. Eksiklik yaşamamak için öğün sayısını artırın (6-10 öğün)
Öğün hacmini kısıtlamak işe yaramadıysa sıvı ağırlıklı beslenin. Sıvı besinler katı yiyeceklerden daha kolay sindirilir. Yiyecekleri sıvılaştırarak tüketin veya iyi çiğneyin(yağsız süt, yoğurt, püre, smoothie, çorba vs.)
Aşırı yağlı besinler tüketmeyin. Yağlı besin tüketimi sindirimi yavaşlatır. Bu yüzden kızartma, kavurma tüketmemeye özen gösterin. Fakat diyetinizden yağı tamamen çıkarmayın. Süt, ayran gibi içeceklerle birlikte alınan yağların kolay sindirilebildiği gözlenmiştir.
Mide boşalmasını geciktirdiği için lifli gıdalardan kaçının. Çoğu sebze, meyve ve tahılda yoğun miktarda bulunan lif, kısa sürede doygunluk sağlayarak besin eksikliğine yol açailir. Pirinç, beyaz ekmek, iyi pişmiş sebze ve konserve meyve tüketin.
Boş enerji kaynakları(şeker, hamur işi) yerine besin değeri yüksek gıdalar tüketin.
Gazlı içecekler, alkol ve sigaradan kaçının.
Yemek yedikten sonra oturmayın. En az 1 saat ayakta durun veya yemek sonrası hafif egzersiz yapın(yürüyüş vb.)
Diyabetiniz varsa, kan şekerinizi takip edin ve kontrol altında tutmaya çalışın.
Karıştırıcı (blender) kullanın
Et, balık, tavuk: Et suyu, su , süt, sebze suyu, domates sosu ile karıştırarak seyreltin.
Sebze: Su, et suyu, domates sosu ile karıştırın
Nişasta: Patates ve makarnayı çorba, et suyu, süt, kıyma ile karıştırın.
Meyve: Su veya kendi sularıyla karıştırın ya da rendeleyin.
Kaynak: http://www.medicine.virginia.edu/clinical/departments/medicine/divisions/digestive-health/nutrition-support-team/patient-education/Gastroparesis%20SHORT%2010-10.pdf
Gastroparesis. American College of Gastroenterology website. http://patients.gi.org/topics/gastroparesis/
