Her ebeveynin, gelişim sürecinde en sık zorlandığı noktalardan biri tuvalet eğitiminin verilmesidir. Bu dönemde ebeveynlerin aklında cevaplanmayı bekleyen bir çok soru vardır. Çocuğum tuvalet eğitimine hazır mı? Tuvalet eğitimi sırasında bezi hemen çıkarmalı mıyız? Tuvalete mi lazımlığa mı oturtmalıyız? Gece ve gündüz eğitimi tek seferde mi yapılmalı? Tuvalet eğitiminin ne kadar sürede tamamlanması gerekir? gibi bir çok soruya cevap aranır. Bu arayış döneminde yapılan ilk hata, çevremizde çocuk sahibi olan bireylerin deneyimlerinden faydalanmak veya daha önce tuvalet eğitimi verdiğiniz bir çocuğunuz varsa onun eğitim süreciyle kıyaslama yapmaktır. Her gelişim döneminde olduğu gibi unutmamanız gereken tek şey; çocuğun bireysel ve kendine özel olduğu gerçeğidir. Tuvalet eğitiminin sağlıklı tamamlanabilmesi için bu gerçek üzerinde hareket etmek gereklidir.
Tuvalet eğitimin ne anlama geldiği ve amacının ne olduğu çocuk için bir anlam ifade etmez. Bezin varlığı, tuvaleti geldiğinde tutmak ya da söylemek zorunda kalmadan yapmanın verdiği rahatlığın birden ortadan kalkması ve artık tuvaletini içi su dolu, yüksek ve gürültülü bir yere yapması gerçeğini kabul etmesinin zaman alması kadar doğal bir süreç yoktur. Bu eğitim sürecinin başlangıcında öncelikle ebeveynlerin çocuğa karşı sabırlı ve anlayışlı olmaya hazır olmaları gerekmektedir.
Çocukların tuvalet eğitime başlaması için bir yaş sınırlaması yoktur. 2 yaşına gelen bir çocuğun mutlaka tuvalet eğitimi almış olması, hala bezliyse bir gecikmenin olduğu doğru bir tespit değildir. Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olmasını iki noktada değerlendirebiliriz. İlk kontrol noktası fiziki olgunluktur. Çocuğunuzun mesanesinin ve anüs kaslarının tuvalet eğitimi için gelişip gelişmediğinin kontrol edilmesidir. Mesane ve anüs kas sisteminin gelişimini tuvalet çetelesi uygulamasıyla kontrol edebilirsiniz. İkinci kontrol noktası ise psikolojik olgunluktur. Fiziksel olgunluk olmasına rağmen psikolojik olgunluk göstermeyen çocuklarda tuvalet eğitimi problemli ve sağlıksız olacaktır. Psikolojik olgunluktan kastettiğimiz çocuğun bezden ayrılıp tuvaletini klozet veya lazımlığa bırakmaya duygusal olarak hazır olmasıdır. Hem fiziki hem de psikolojik olgunluğu olan çocuklarda tuvalet eğitimine başlamada bir sakınca görülmemektedir.
Genel hatlarıyla bakacak olursak, tuvalet eğitimi sırasında yapılması ve yapılmaması gereken davranışları şu şekilde sıralayabiliriz.
Tuvalet eğitiminde yapılması gerekenler;
1.Çocuğunuzun yaşı baz alınarak değil fiziksel ve psikolojik olgunluğu kontrol edilerek tuvalet eğitimine başlanmalıdır.
2.Tuvalet eğitimi sırasında çocuğunuzun bezsiz dolaşmasına mümkün olduğunca izin verin. Bu durumdan kaynaklı çocuğun üşütmemesi için bahar veya yaz ayları eğitim için ideal aylardır.
3.Çocuğunuzu eğitim sırasında yaptığı çabalar için övebilir, küçük pekiştireçler verebilirsiniz ancak abartıya kaçmamalısınız.
4.Çocuğunuzla eğitim sürecinde iletişim kurun. “ Belki bir daha ki sefere tuvalete gidebilirsin.” “Annen-baban-abin-ablan gibi tuvalete gidebilirsin.”
5.Çocuğunuzun sizden, kardeşlerinden ya da çizgi kahramanlardan model almasına fırsatlar yaratın. Çocuğunuz bu şekilde motive olur ve eğitim süreci kolaylaşır.
6.Çocuğunuzun tuvaletini yapma tercihini ona bırakın. Lazımlık ya da klozet tercihi kendine ait olmalıdır.
Tuvalet eğitiminde yapılmaması gerekenler;
1.Tuvalet acele gidilmesi gereken bir yer değildir. Çocuğunuz tuvaleti geldiğini söylediğinde acele hareketlerde bulunmayın. Bu durum çocuğunuzda tuvalet ve aceleyi bağdaştırır.
2.Çocuğunuz altına kaçırdığında onu suçlamayın ve ya utandırmayın.
3.Çocuğunuza tuvalet eğitimi verirken eğer bir kontrol mücadelesi yaşıyorsanız eğitimi erteleyin.
4.Gece tuvalete gitmesi için çocuğunuzu uyandırmayın. Ona tuvalet eğitimi veriyorsunuz uyanmayı öğretmiyorsunuz.
5.Eğitime çocuğunuz için stresli olabilecek bir dönemde başlamayın. ( Kardeş doğumu, okula başlama, boşanma vb.)
6.Çocuğunuzla kontrol mücadelesine girmeyin. Çocuğunuzun ihtiyaçlarına saygı duyun.
7.Tuvalet eğitimi uzun ve yavaş ilerleyen bir süreçtir. Ara dönemlerde kaçırmalar yaşanabilir. Bu konuda sabırlı ve anlayışlı olun.
Tuvalet eğitimi sırasında karşılaşabileceğiniz sorunlarla ilgili bir uzmandan destek almayı atlamayın. Çocuğunuz için sıkıntılı geçen bu eğitim süreci ilerleyen dönemlerde farklı sorunlara yol açabilir. Son olarak 5 yaşını doldurmuş ancak hala tuvalet eğitiminde sıkıntı yaşayan çocuğunuz varsa mutlaka bir uzmanla iletişime geçin. Mutlu ve huzurlu eğitimler...
Uzm. Psk. Çağla KAV
