Hem bir aile terapisti, hem de çocuk ve ergen psikoloğu olarak şu günlerde en sık karşılaştığım sorulardan biri de - çocuğum okula hazır mı?
Öncelikle 72 aydan önce doğan çocukların ilkokula başlaması okul başarısızlığı, çesitli kaygı bozuklukları (ayrılık kaygısı, anneden ayrılamama), kendine güven sorunları, ve davranışsal sorunlar geliştirebileceğinden önerdiğimiz bir başlangıç değil. 72 ayı doldurmuş olması ise doğru bir tercihtir. Ayrıca çocuğun hangi yaş grubu ile okula başlayacağı da sosyal, bilişsel, fiziksel ve duygusal uyum süreci ile başarısını etkileyebileceği için dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Başarısını etkilemesi özgüvenini de doğrudan etkiler.
Çocuğun okula hazır olup olmadığını değerlendirirken bilişsel(düşünsel, zihinsel), duygusal, sosyal ve fiziksel (dil ve motor becerileri, özbakım becerileri gibi) gelişimini değerlendiririz.
- Bilişsel beceriler: Algılama, kavrama, sebep sonuç çıkartabilme, dil, kavramsal düşünebilme, dikkat süresinin uzunluğu
- Özbakım becerileri: Kendi başına el ve yüzünü yıkayabilme, dişini fırçalayabilme, okul eşyalarına sahip çıkıp sorumluluk alabilme, yemeğini yiyebilme, ayakkabılarını bağlayabilme, giyinip soyunabilme
- Duygusal ve Sosyal Gelişim: İlişkilerinde sınır koyabilme, kurallara uygun davranabilme becerileri, arkadaşlıkları başlatma ve sürdürme becerileri, öfkeyi nasıl dışa yansıttığı ve kontrol ettiği, sosyal kuralların neden olması gerektiğini anlayabilme
- Fiziksel Gelişim:
* İnce motor dediğimiz küçük kasların motor gelişimine bakarız ki yazı yazabilme, resim ve geometrik şekiller çizebilme, ipe boncuk dizebilme gibi beceriler değerlendirilir.
* Kaba motor dediğimiz büyük kasların motor gelişimine ise kendine atılan topu tutabiliyor mu? Koşup zıplayabiliyor mu?
Bu değerlendirmelerle beraber çocuğun kayıt olacağı okulla da iletişime geçerek aynı sınıfta okuyacağı arkadaşlarının yaş ortalamasını öğrenip adaptasyon sürecine olası etkilerini aile ile görüşüyoruz. Bazı çocuklar okul fobisi ve ayrılık kaygısını yoğun yaşıyor. Böyle durumlarda ailelerle birlikte özel çalışmalar yapıyoruz. Özel çalışmalar derken bu her aile için farklı olabiliyor çünkü her ailede farklı problemler ve ebeveyn davranış örüntüleri olabiliyor.
Ayrıca çocuk 72 ayı yani altı yaşını doldurmuş olsa bile yukarıda söz ettiğim beceriler bazı ailevi veya ebeveyn problemleri yüzünden gelişememiş olabiliyor. Bu durumlarda çocuğa nasıl destek olunabileceği, ebeveynlerin neleri değiştirmeleri gerektiği ya da ebeveynlik becerilerini geliştirme konusunda psikolojik destek almaları son derece yardımcı oluyor.
