Belimiz vücudumuzun ağırlığını taşıyarak kalçadan bacaklara aktaran ve aynı zamanda gövdemizin hareketli olmasını sağlayan yapıdır. Belimizde 5 adet omur ve bu omurları arasında kıkırdak yastıkçıklar (disk), eklem yapıları ve destek olan yumuşak dokular bulunur. Bel omurları, omurilik ve sinir köklerine koruyuculuk görevi yapar. Bel bölgesinde hissedilen ağrılara “bel ağrısı “denir.
Bel ağrısı, oldukça sık karşılaşılan bir sorundur. Bel ağrısı, hayatın her döneminde herkeste görülebilir. Bel ağrısı nedeniyle sağlık kuruluşuna başvurma sıklığı toplumdan topluma değişmekle birlikte her toplumda ilk üç sıra içinde yer alır. Bel ağrılarına yol açan hastalıklar çalışanları etkilemekte, dünyada ücret, iş gücü kaybı ve tedavi maliyeti gittikçe artan bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Akut “ (ani başlayan) bel ağrıları 12 hafta kadar sürebilen ağrılardır. Bu ağrıların %50’si bir hafta içinde tedavi, istirahat, çeşitli lokal uygulamalar ile iyileşir. Bu ağrılar genellikle toplumda sık olarak görülen mekanik bel ağrısıdır. “Kronik “ (uzun süreli) bel ağrıları ise 3 aydan daha uzun süren ağrılardır. Tüm bel ağrıların %5’ni oluşturur. Kronik bel ağrılar genellikle romatizmal, karın içi organların ciddi hastalıkları ve bel bölgesinin kas, kemik, bağ, disk gibi yapıların travma veya zorlanması sonucu ortaya çıkan ağrılardır.
Temel olarak bel ağrıları üç başlık altında ele alınmaktadır;
Mekanik Bel Ağrısı: Beli oluşturan kas, kemik, bağ, disk gibi yapıların travma veya zorlanması sonucu ortaya çıkan ağrılardır. Nedenleri kas ve iskelet sistemi hastalıkları ve omurga hastalıkları olarak iki gruba ayrılır. Çoğunlukla kaslarda, bağ dokusunda veya eklemlerdeki ufak hasarlanmalar ile oluşur. Diğer bel ağrısına yol açan kas-iskelet sistemi sorunları arasında kötü ve hatalı vücut duruşu, bir bacağın kısalığı, stres gibi nedenler sayılabilir. Omurga hastalıklarında bel ağrılarına bel fıtıkları (lomber disk hernileri), disk dokusunun yıpranması (dejeneratif disk hastalığı), bel kayması (lomber spondilolisthezis), bel omurga kanalının daralmasıdır (lomber dar kanal) en sık yol açan rahatsızlıklardır. Bunların dışında omurganın ciddi rahatsızlıkları olan tümör, enfeksiyon, travma, kemik erimesine (osteoporoz) bağlı çökmeler sayılabilir.
Mekanik bel ağrıları bazı özellikleri ile diğer bel ağrısı nedenlerinden ayılırlar.
a) Mekanik bel ağrıları genellikle başlangıç zamanı veya başlatan olayın net olarak bilindiği ağrılardır.
b) Her yaşta görülmekle birlikte bu ağrılar sıklıkla 30-50 yaşları arasında görülür.
c) Bel ağrısının yeri belirgin olup, hasta ağrının olduğu bölgeyi eliyle gösterebilir.
d) Bel ağrısı dinlenmekle azalan, ancak ayakta durma ve aktivite ile artan özelliktedir.
e) Mekanik bel ağrısının büyük bir kısmının da ağrı bacağa, topuğa hatta ayak baş parmağına vurması ve yanma veya uyuşma ile birlikte olur.
f) Hastalar gece sırtüstü yattıklarında siyatik sinirin gerilmesine bağlı olarak bel veya bacak ağrısı ile uyanırlar ve dizleri bükerek pozisyon değiştirdiklerinde bel ağrısı veya bacak ağrısı bir süre sonra azalacaktır. Hatta hastalar belli bir süre sonra devamlı dizlerini bükerek uyumaya başlarlar.
Romatizmal Bel Ağrısı: Bel ağrısına yol açan hastalıklara spondilartritler adı verilir. Romatizmal bel ağrısı sinsi başlangıçlıdır. Hasta ağrının ne zaman başladığını net olarak hatırlamaz. Bel ağrısı genellikle 20-30’lu yaşlarda ortaya çıkar. 40-45 yaşın üzerinde başlaması nadirdir. Kronik ağrı olması önemlidir. Çünkü birkaç gün süren romatizmal ağrı olmaz. Sabah tutukluğu ve ağrısı romatizmal bel ağrısını en önemli özelliklerinden biridir. Hasta genellikle sabahları kalktığında yataktan hemen doğrulamaz. Yatakta biraz hareket ve egzersiz yaptıktan sonra yataktan kalkabilir. Hasta gece uykusundan bel ağrısı ile uyanır, bir süre kalkar dolaşır ağrısı hafifledikten sonra tekrar uyur. Gece yatakta dönerken ağrı hisseder veya dönemez.
Yansıyan Bel Ağrısı: Bu ağrılar genellikle periton denen karın zarının arkasında ortaya iç organ, lenf bezi ve damar büyümelerinde karşılaşan bir durumdur. Özellikle gençlerde ortaya çıkan testis tümörleri ve lenfoma gibi hastalıklar spondilartritlerin de bu yaşlarda görülmesi nedeniyle sıklıkla karışabilir. Yansıyan bel ağrısının en önemli özelliği dinlenme ve hareketten etkilenmez. Mekanik bel ağrıları istirahatle azalırken ve romatizmal bel ağrısı istirahatle artıp, egzersizle azalırken yansıyan bel ağrısının şiddeti aynı şekilde devam eder. Hastalar bel ağrısı sinsi başlangıçlıdır. Başlangıç zamanını tam olarak belirtemezler. Bel ağrısının yeri belirgin değildir. Kanser gibi hastalıkların halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş gibi yapısal şikâyetleri bel ağrısına eşlik eder.
