Oturma banyosu hangi durumda önerilir?
Makat bölgesinin hemoroid (basur), makat çatlağı (makat yırtığı, anal fissür), makat fistülü, makat apsesi, makat bezleri iltihabı,makat sarkması vb. sorunlar veya ameliyatları sonrasında özellikle ağrıyı azaltmak ve ayrıca yara iyileşmesine katkıda bulunmak amacı ile hastalara oturma banyosu önerilir.
Makat hastalıklarında oturma banyosu nasıl yapılır?
Oturma banyosu, leğen veya küvet içinde sıklıkla yapılırken, sadece bu amaçla geliştirilmiş ve klozet içine oturan özel plastik oturma küvetleri vardır. Bu oturma küvetlerinin avantajı; hem gereksiz su tüketimini önlemeleri ve hem de hastanın çömelmesine gerek bırakmamalarıdır. Oturma banyosunu hastanın 15-20 dakika süre ile dirseğini yakmayacak ısıdaki ılık suyun içine oturarak ve günde 2-6 kez gerçekleştirmesi uygundur. Hastaların oturma banyosunu ne kadar sık yaparlarsa, o denli rahatladıkları gözlemlenmektedir. Gupta'nın 2008 yılındaki araştırmasında ve Lang ve ark. 2011 yılında dört ayrı randomize kontrollü çalışmayı inceledikleri araştırmada, oturma banyosunun makattaki ağrıyı azaltmada ve hemoroid ile makat çatlağındayara iyileşmesine pek katkısının olmadığı vurgulanmaktadır. Quijano hemoroid sorunu olan gebelerde oturma banyosunun pek etkisi olmadığını belirlemişlerdir.
Oturma banyosu yapılan suyun ısısı nasıl olmalıdır?
Suyun kaynar düzeyde sıcak olması, makat bölgesinde ödem yaparak ağrıyı arttırabilir. 2010 yılında Ryoo ve ark. makata basınçlı su veren bide cihazının etkilerini araştırmışlardır. Hastalara su otomatik olarak düşük, orta ve yüksek basınçlarda, dar ve geniş bant halinde su püskürtülmüş ve 24o C ile 38o C arasında değişik ısılarda basınçlı su verilmiştir. Bu banyo sonrasında anorektal manometri ile hastaların makat basınçları ölçülmüştür. Detaylı incelemeler sonucunda 38o C ısıda (ılık su), geniş bant olarak ve yavaş hızda püskürtülen su ile hastaların makat basınçlarının en düşük olduğu ve bu şekilde rahat ettikleri belirlenmiştir. Benzer şekilde, Hsu 2009 yılında hemoroid ameliyatı sonrasında, bir grup hastaya oturma banyosu ve diğer gruba ise su püskürtme yaptırmış ve bu iki yöntem arasında bir fark olmadığını belirlemiştir. Maestre ve ark. ise makat ağrısı için bir gruba 15oC ısıda ve diğer bir gruba 30oC ısıda oturma banyosu uygulamışlar ve sonuçlarda bir fark olmadığını saptamışlardır.
Oturma banyosu ne tür sorunlara yol açabilir?
• Aşırı sıcak ve buharalar çıkan su ile oturma banyosu yapanlarda makat bölgesinde yanıklar gelişebilmektedir.
• Çok soğuk su ile yapılan banyolar, makat kaslarındaki spazmı arttırabilir.
• Makat bölgesindeki Herpes enfeksiyonun yayılmasına yol açabilir.
Makat bölgesi hastalıklarında denize girmenin etkisi nedir?
Makat bölgesi hastalıklarında denize girmek çok olumlu katkılar sağlar ve yara iyileşmesini belirgin şekilde hızlandırır. Bu nedenle, özellikle yaz aylarında ameliyat olan hastalarda denize girmek ve uzun süreli kalmak yarar sağlar. Ancak, fazla soğuk deniz suyunun makatta spazm yapacağını bilmekte yarar vardır. Denize girme imkanı olmayan hastaların havuza girmesi söz konusu olabilir.
Makat bölgesi ameliyatları sonrasında havuza veya denize girince yara mikrop kapar mı?
Makat bölgesi ameliyatları sonrasında hastaların havuza veya denize girmesi sonrasında hastaların çok büyük bir bölümü yaranın mikrop kapacağı endişesi taşırlar. Denizdeki tuzlu suyun yara iyileştirici etkisi yadsınamaz ve zaten bol miktarda mikrop içeren ve vücudun en kirli bölgelerinden birisi olan makat bölgesinin güçlü bir antiseptik olan klor içeren havuz suyu veya deniz suyundan mikrop alması söz konusu olmaz.
Oturma banyosunda suyun içine ilaç koymaya gerek var mıdır?
Bu çok sık olarak gündeme gelen bir konudur. Bazı oturma banyolarının içine alkollü solüsyonlar (Rivanol vb.), iyotlu solüsyonlar (Batticon®, Betadine® vb.), soda veya tuz eklenmesini önerenler vardır. Deniz suyunun, makat bölgesindeki yaraların iyileşmesini belirgin şekilde hızlandırdığı gözlemlenmektedir. Oturma banyosu suyunun içine iyotlu solüsyonların eklenmesi veya eklenmemesi arasında belirgin bir fark yoktur. Alkollü solüsyonlar ise bazı mikropların orada sabit kalmasına neden olarak sorun yaratabilirler. İyotlu solüsyonlar ise yara iyileşmesini geciktirebilirler. En pratik olan çeşme suyu ile oturma banyosunu gerçekleştirmektir.
Oturma banyosu sonrasında nelere dikkat edilmelidir?
Makat bölgesinde dışkı artıklarının birikmesi, makatta huzursuzluk ve makat kaşıntısına neden olabilir. Makat bölgesini ılık su ile sabah ve akşam yıkamak (taharetlenme) ve böylelikle ter ve dışkı artıklarından bölgeyi arındırmak gerekir. Oturma banyosu sonrasında, pişik (anal dermatit) oluşmasını önlemek amacı ile, bir nemli bir bez, havlu veya saç kurutma makinesi ile ılık ısıda makat bölgesini kurutmak yararlı olur. Normal tuvalet kağıdı kullanımından ve makat bölgesinde kaşınan bölgeye hoyrat sürtünme hareketlerinden kaçınmak gerekir. Her işlemden sonra enfeksiyondan korunmak için, küvetin içi güzel bir şekilde temizlenmelidir. Bazı kişilerde 10 dakikadan fazla oturma banyosundan oturma sonucunda baş dönmesi olabilmektedir, bu nedenle özellikle ilk uygulamalarda hastaya ikinci bir kişinin refakat etmesi yararlı olacaktır.
Oturma banyosunda hangi doğal yöntemler tercih edilmektedir?
Makat hastalıklarında oturma banyosu amacı ile kullanılan en doğal yöntem, ılık su veya deniz suyu kullanımıdır. Bu amaçla, oturma banyosu içine deniz suyu, papatya suyu veya kaynatılmış kuru incir veya patlıcan sapı suyunun eklenmesinin yararlı olduğu bilinmektedir. Ayrıca, bir pamuğa sürülen zeytinyağının makat bölgesine sürülmesinin yararları vurgulanmaktadır. Op Dr Atilla Kaya
