EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi, geçmişte yaşanan travmatik ya da yoğun stres yaratan deneyimlerin etkilerini azaltmak ve kişinin bu deneyimlere dair algısını yeniden yapılandırmak amacıyla geliştirilmiş, bilimsel olarak etkili olduğu kanıtlanmış bir psikoterapi ekolüdür. Beynin doğal iyileşme kapasitesine dayanan bu yaklaşım, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) başta olmak üzere anksiyete, depresyon, panik bozukluğu, OKB, yeme bozuklukları, fobiler, kronik ağrı ve komplike yas gibi birçok sorunda kullanılmaktadır. EMDR, kişinin rahatsız edici anıları, düşünceleri ve beden duyumlarını güvenli bir şekilde yeniden deneyimlemesini sağlayarak bu deneyimlerin zihinsel olarak “işlenmesini” hedefler. Bu süreçte kullanılan çift yönlü uyarım teknikleri (örneğin göz hareketleri), beynin donmuş ve izole kalmış anıları yeniden işlemesini kolaylaştırır. Böylece kişi yalnızca semptomlardan değil, bu semptomlara kaynaklık eden temel inanç ve duygusal yüklerden de özgürleşebilir.

18 Nisan 2025

Zamanda Donmuş Anılarla Çalışmak: EMDR Terapisine Giriş

Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) terapisi, klasik psikoterapi yaklaşımlarından farklı bir çizgide duran; travmanın beyinde bıraktığı izleri doğrudan hedef alan, bütüncül ve nörofizyolojik temellere dayanan bir terapi ekolüdür. Konuşma terapisine alternatif değil, tamamlayıcı bir yöntem olarak yapılandırılan EMDR, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) alanında etkili olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış bir yaklaşımdır. Dünya Sağlık Örgütü, Amerikan Psikiyatri Birliği ve Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği gibi önde gelen kuruluşlar tarafından da etkinliği kabul görmüş, travma terapileri arasında özel bir yere sahip olmuştur.

Ancak EMDR yalnızca travmalarla sınırlı değildir. Güncel klinik ve araştırma verileri, bu yöntemin anksiyete bozuklukları, depresyon, panik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), yeme bozuklukları, komplike yas ve hatta kronik ağrı gibi birçok farklı alanda uygulanabilirliğini ortaya koymaktadır. Peki bu kadar geniş bir alanda etkili olabilen EMDR nasıl çalışır?

Zihnimiz Anıları Nasıl İşler (ve Neden Bazen İşleyemez)?

Beynimiz, yaşadığımız deneyimleri işleyip anlamlandırmak üzere tasarlanmış olağanüstü bir yapıdır. Duygularımızı regüle eden amigdala, yeni bilgileri kaydeden hipokampus ve davranışlarımızı yönlendiren prefrontal korteks arasındaki sağlıklı iletişim sayesinde olayları anlamlandırır, geride bırakırız. Ancak bazı anılar, özellikle travmatik olanlar, bu doğal işlemden geçemez. Olay sırasında hissedilen yoğun korku, çaresizlik ya da utanç gibi duygular, “o anı” sanki bugün oluyormuş gibi zihinde sabitler. Beden duyumları, imgeler ve inançlar da donmuş şekilde bu anıya tutunur. Zihnin öz iyileşme mekanizması devre dışı kaldığında, geçmiş bugünün içerisine sızar ve kişi, bir türlü anlamlandıramadığı fizyolojik ya da psikolojik semptomlarla yaşamaya başlar.

EMDR: Beynin Kendi Kendini İyileştirmesine Alan Açmak

EMDR Terapisi, tam da bu noktada devreye girer. Yapılandırılmış sekiz aşamalı bir süreçle danışanın belirli bir anıya ait düşünce, duygu, beden duyumu ve inançlarıyla güvenli bir şekilde yeniden bağlantı kurması sağlanır. Bu sırada kullanılan çift yönlü uyarım teknikleri—çoğunlukla göz hareketleri, bazen dokunsal ya da işitsel uyarımlar—beynin izole kalmış bu anıları işlemeye başlamasına destek olur. Bu teknikler, sanki beynin askıya alınmış bir işlemi yeniden başlatması gibi çalışır: O ana dair duygusal yük azalır, bilgi adaptif biçimde işlenir, kişi artık o anıya geçmişin bir parçası olarak, bugünden bakarak yaklaşabilir.

Bu yeniden işleme süreci yalnızca semptomların azalmasına değil, kişinin benliğe, dünyaya ve diğer insanlara dair temel inançlarında da olumlu bir değişim yaratır. “Ben güçsüzüm” inancı yerini “Hayatta kalabildim” gibi işlevsel düşüncelere bırakabilir. Danışan, yalnızca geçmişten özgürleşmez; aynı zamanda bugünde daha esnek, daha dayanıklı ve daha bağlantılı bir yaşam kurmaya başlar.

EMDR ile Yeni Bir Başlangıç Mümkün

Travmatik deneyimler yalnızca zihinde değil, bedende, duygularda ve ilişkilerde de iz bırakır. Bazen, üzerinden yıllar geçmiş olsa da belirli bir ses, koku ya da görüntü o eski yarayı yeniden açabilir. Bu durum, çoğu zaman kişinin “anlam veremediği ama bir türlü geçip gitmeyen” sıkıntılarla baş başa kalmasına neden olur. Eğer siz de benzer şekilde geçmişten gelen bazı yaşantıların bugününüzü etkilediğini fark ediyorsanız, bilin ki bu karmaşayı çözmenin yolları var.

EMDR Terapisi, bu çözüm yollarından biri olabilir. Travmanın ya da zorlayıcı deneyimlerin üzerinizdeki etkilerini güvenli, yapılandırılmış ve sizi zorlamadan ilerleyen bir yöntemle ele almak mümkün. Her şeyden önemlisi: Bu süreçte yalnız değilsiniz. EMDR, size geçmişin yükünü hafifletme, bugünü yeniden inşa etme ve geleceğe daha sağlam adımlarla yürüme şansı sunar.

Eğer daha fazlasını merak ediyor ya da kendi yolculuğunuza nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, bir uzmandan destek almak iyi bir ilk adım olabilir.