Uyanma sorunu olan bir çocukta, uykuda idrar üretimi ile mesane kapasitesi arasındaki dengesizlik sonucu 5 yaşından büyük çocukların uykuda yatak ıslatmasıdır.
5 yaşına gelmiş bir çocukta ayda iki geceden fazla yatak ıslatma normal değildir. Bu durum çocuğun istemeden ve farkında olmadan uykuda yatağını ıslatmasıdır.
Sıklığı nedir?
Anne-babada varsa çocukta da olur 5 yaşını tamamlamış çocukların %10’unda uykuda idrar kontrolü gelişmemiştir. %3 ergenliksonrası“enürezis” devam eder.18 yaşın- dakilerin%1’i uykudayatağınııslatır.
Hem anne hem baba bu sorunu yasamışsa çocukların %75’inde görülür. Anne ya da baba bu sorunu yasamışsa çocuklarda görülme riski %40-45’tir. Erkek çocuklarda 2 kat daha fazladır.
Risk faktörleri nelerdir?
Genetik olarak aile hikayesi, fziksel ve mental gelişme geriliği, düşük eğitim ve sos-yo-kültürel düzey, geniş ve yoksul aileler, çocuk istismarı, uyku problemi, kabızlık, üst solunum yolu tıkanıklığı gibi faktörler rol alabilir.
Nedenleri nelerdir?
Nedeni, psikolojik değil organiktir. Tedavi edilmeyince sonuç olarak psikolojileri
bozulur.
• Uyku sırasında idrar hissininalgılanmaması
• Gece idrar üretimini azaltan maddelerin (ADH-dezmopresin) yeterli salgılanmaması.
• Mesanenin yaşa göre küçük kalması
• Gece normalden fazla idrarüretilmesi
• Merkezi sinir sisteminin tamolgunlaşmaması
• Mesane ve sfinkter kaslarının tam gelişmemesi
Gece normalden fazla idrar üreten veya mesanesi küçük olan bu çocukların çoğunun uykusuağırolduğundanuykusırasındamesanenin(idrarkesesinin)doluluğuyaniidrar yapma ihtiyacı hissedilmemekte ve idrara sıkışan çocuk uyanmadan refeks olarak çisini yapmaktadır.
Bu çocukların bir kısmında ise mesane çalışması ile ilgili bozukluklar saptanmaktadır.
Çocukları nasıl etkiler?
Utanç duygusu ve aşağılık kompleksine yol açar
Tedavi edilmezse zamanla çocuk ve ailesinde psikolojik sorunlara yol açabilir.
Yatak ıslatma nedeniyle çevresi tarafından tepki gören, başka bir yerde geceleyemeyen, tatilegidemeyen ve durumundan utançduyan çocuk psikolojik açıdan etkilenmektedir.
Kronik stres sonucu;özgüvende azalma,içekapanma,aşağılık kompleksi, depresyon ve davranış bozuklukları görülmektedir.
Toplum nasıl bir bakış açısına sahip?
Çocuk ve Aile Suçlu Değil !
Yatak ıslatma çocuğun bilinçli bir davranışı değildir. Çocuğun kontrol etmesi mümkün olmayan bir bozukluktur. Somut organik nedenlerle gelişen bu hastalıkta çocukların belirgin bir suçu yoktur. Anne babanın onları iyi eğitememiş olması anlamına da gelmez.
Bu sorun çocuğun büyümesi sırasında idrar kontrolü sağlayan organların olgunlaşma- sında gecikme ile ilişkilidir.
Ceza vermek sorunu çözmez !
Yatak ıslatmayı çocuğun tembelliğine bağlayıp ceza ve dayak uygulamak problemi çözmez. Bu nedenle, aileler ceza yerine, hastalık mağduru olan bu çocukları biran önce doktora götürmelidir.
Nasıl tanı konur?
Yapılandırılmış skala veya formlarla detaylı sorgulama ve titiz muayene çok önemlidir. Mesane ultrasonu ve işeme testi faydalı bilgiler verebilir.
Nasıl tedavi edilir?
Yatak ıslatma sorunu yıllar içerisinde kendiliğinden düzelebilir; bu çocukların her yıl %15’i kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, kolayca tedavi edilebilen bu durumu görmezden gelip 5-6 yaşından sonra hala kendiliğinden geçmesini beklemek çocukta önemliruhsal problemlere neden olduğu için tedavi etmek gerekir. Uygun tedavi ile %90 oranında başarı sağlanmaktadır.
Davranış tedavisi (Destek ve motivasyon tedavisi)
Bu çocuklarda destekleyici tedavi ve ödüllendirme öncelikli olmalıdır. Aile ve çocuk bilgi- lendirilmeli ve beraber motive olmalıdır.Yeterli zaman ve sabır gerektiği anlatılmalıdır.
Çocuk ile sıcak bir ilişki kurulup problemin çözüleceğine dair güven verilmelidir. Diğer çocuklarla mukayese edilmemeli, suçluluk duygusu giderilmeli ve çocuğun özgüveni tazelenmelidir. Böylece, tedavi başarısı artar.
Alarm tedavisi
İç çamaşırına yerleştirilen bir elektrod uykuda altını ıslatma sırasında cihaz ıslanınca zil çalar. Bu şekilde çocuğun zaman içerisinde uykuda idrar hissini algılaması sağlanır.Genelde 3 ay içinde sonuç alınır.Başarı şansı%70-80’dir.
İlaç tedavisi (dezmopresin)
Dezmopresin ile vücuttaki ADH eksikliği giderilmektedir. Yatmadan 1 saat önce verilince böbreğin idrar üretimi azaltılarak gece boyunca mesanenin dolması engellenir.
Hızlı etkili- dir. 3-6 ay kullanılmaktadır. Başarı şansı %70-80’tir. Bu ilacı alan çocuklarakşam sofra- sından sonra hiç sıvı tüketmemeli yoksa tansiyonları yükselebilir. Tedavi kesildikten sonra tekrar yatak ıslatma olasılığı nispeten yüksektir. Tedavide kullanılan ilaçların ileride kısırlı- ğa neden olduğu inanışı doğru değildir.
Gece idrar üretimi normal olup, mesanesi gelişmeyen çocuklarda alarm tedavisi,gece idrar üretimi fazla olan çocuklarda ise ilaç tedavisi daha başarılıdır.
Bu ana tedavi yöntemleri dışında uzman hekimlerin kontrolünde eklenebilecek başka tedavi şekilleri (Antikolinerjik, İmipramin vs.) de vardır.
