Tüp bebek tedavisinde temel amaç; iyi kalitede çok sayıda oosit elde edilmesi, iyi kalitede embriyo gelişiminin sağlanması, taze siklustan artan iyi kalitede embriyoların dondurularak saklanması ve tekil gebelik sağlanmasıdır.
Yardımla üreme teknolojilerinde bir grup hasta tedaviye kötü yanıt verir ve az sayıda yumurta toplanır. Bu hastalar ‘zayıf yanıt veren hasta grubu’ olarak tanımlanır.
En büyük zorluklardan biri IVF tedavisine kötü yanı veren hasta grubudur. Bu hasta grubunda yukarıdaki amaçlar yeterince sağlanamamaktadır.
Bu hasta grubunda, USG’de daha az olgun folikül gözlenir, bazal FSH ve FSH/LH düzeyleri daha yüksek, tedavide kullanılan ilaç miktarı ve kullanım süresi daha fazladır, ayrıca toplanan yumurta sayısı daha düşüktür.
Zayıf yanıt veren hasta grubunda tedaviyi iptal etme riski, daha yüksek düşük döllenme olasılığı, düşük implantasyon (embriyonun rahim içine yerleşmesi) oranı ve düşük gebelik oranları bildirilir. Bu grup tüm tüp bebek hastalarının yaklaşık % 10’unu kapsar.
Tüm hastalar kollektif olarak alındığında klinik gebelik oranının belirgin azaldığı yumurta eşik değeri 8 oosit olarak verilir. Tüm yapılan tüp bebeklerin %14’ü iptal edilmekte ve bunların %10’unu zayıf yanıt veren hasta grubu olduğu tahmin edilmektedir.
Azalmış Over Yanıtının Nedenleri:
En önemli faktör yaştır. Artan yaş ile birlikte gebelik oranları düşer. Üreme fonksiyonlarındaki artan yaş ile ilişkili azalmanın en önemli özelliği oosit kalitesindeki düşüklüktür. Rahimdeki yaşlanmaya bağlı olmadığının en iyi göstergesi donör (genç bir bayanın yumurtası kullanılarak) kullanılarak elde edilen gebeliklerdir. Gebelik oranlarının anlamlı olarak azaldığı yaş 36 olarak gösterilir.
Poor responder grubunda da IVF için başvuran her hastada olduğu gibi hormon testleri, USG ile yumurtalık ve rahim içi zarı değerlendirmesi ile birlikte, yumurtaları uyarıcı ilaçlarla over cevabını değerlendirmek gerekir. Günümüzde düşük serum AMH düzeyleri de azalmış over rezervi ile ilişkilidir.
Adetin 2-3. günü bakılan antral folikül sayısı (AFS) over yanıtını değerlendiren bir yöntemdir. Buna göre her iki overde 5’den daha az AFS olması zayıf over yanıtının göstergesidir.
Gebelik oranlarındaki azalma, bu hastalarda, daha az gelişen folikül, daha az oosit (yumurta) ve az sayıda yapılan embriyo transferine neden olan yumurtalık fonksiyonlarındaki değişikliğe bağlıdır.
Zayıf Yanıt Veren Hasta Grubunun Yönetimi:
Temel amaç; elde edilecek oosit sayısını artırmak, döllenme oranlarını iyileştirmek ve klinik gebeliği başarmaktır. Amaca yönelik IVF tedavi protokollerinin seçimi (uzun protokol, kısa protokol, antagonist protokol ve natürel siklus IVF) poor responder hasta grubunda yine kişiye özgü olmalıdır.
