‘’Her hayat kendisini yaşayanı hazırlıksız yakalayan zorluklar içerir.’’
Travma günlük hayatta sıklıkla kullandığımız kelimeler arasındadır. Peki, nedir bu travma? Gelin biraz buna bakalım. Beklenmedik bir şekilde gelişen, kişide korku, kaygı, panik, şok yaratan günlük rutinin dışında , kişinin olayları anlamlandırabilme süreçlerini bozan, kişide ve psişesinde uzun süreli etki bırakan her türlü yaşam deneyimi doğaları itibariyle travmatiktir. Doğal afetler, trafik kazaları, doğum ve hamilelik süreci sorunları, boşanmalar, taciz ve tecavüz gibi durumlar, yeni bir kardeşin dünyaya gelmesi vb. durumlar hem yetişkinler hem de çocuklar için travma sebebi olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, olayın travma olup olmadığı kararının olaya maruz kalanlara ait olmasıdır. Deprem gibi bir doğal afet yaşayan iki kişiden biri bu olayı fiziksel bütünlüğüne bir tehdit olarak algılamış ve travmatize olmuş olabilirken, aynı felakete maruz kalan başka bir kişi için bu olayı üstesinden gelinebilir ve kolaylıkla atlatılabilir görülebilir.
Travma nasıl oluşur?
Beden, kişiler tehdit edici bir olaya maruz kaldığında reaksiyon verir. Korktuğunda büzülür, tepki için hazırlandığında gerilir ve tehdit edici olay karşısında çaresiz kaldığında donar. Zihnin verdiği bu koruyucu tepkiyi engellendiğinde, travmanın etkileri yerleşir ve kişi travmatize olur. Memeliler tehditle karşılaştıklarında savaşma, kaçma ve donma olmak üzere 3 çeşit tepki verirler. Organizma kaçarak ya da kendini savunarak tehdit edici olayın vücutta yarattığı enerjiyi boşaltabilirse, tehdide çözüm getirmiş olur ve böylece travma meydana gelmez. Kaçma ya da savaşma tepkisinin işe yaramadığı ya da ortaya konulamadığı durumlarda donma tepkisi devreye girer.
Travma Belirtileri Nelerdir?
Travma belirtileri kişiye göre değişiklik gösterse de aşırı uyarılma ve irkilme tepkileri, kâbuslar, gece terörleri, travmatik olayla ilgili anıların sık sık tekrarlanması, uyuma güçlüğü, çocuklarda tırnak yeme, alt ıslatma, parmak emme ve mastürbasyon davranışları gibi belirtiler travma belirtileri olabilir. Bu belirtilerin hiçbiri olmaksızın kişi travmayı çok farklı şekillerde ortaya koyabilir.
Travma Tedavisinde EMDR
EMDR, göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme olarak bilinir. 1987 yılında Francine Shapiro’nun tesadüfen göz hareketlerinin rahatsızlık verici düşünceleri azalttığını fark etmesiyle araştırmalar başlamıştır. Ve o günden bugüne EMDR yaklaşık 2 milyon insanın psikolojik danışmanlık hizmeti uygulamalarında kullanılmıştır.
EMDR terapisinin amacı, geçmişten gelen işlevsel olmayan kalıntıları zihnin metabolize etmesini sağlamak ve bunları faydalı şeylere dönüştürmektir.
EMDR Terapisi Ne İçin Kullanılır?
EMDR terapisi, danışanın geçmiş deneyimlerinden ders çıkarmasına yardım etmek, danışanın kendisinde stres ve gerilim yaratan mevcut uyaranlara karşı duyarsızlaşması ve danışanın bireysel olarak ve kişilerarası ilişkilerinde başarılı olması amacıyla gelecekte kullanacağı uygun yaşam becerilerini kazanabilmesini sağlamak için kullanılır.
EMDR Terapisi Nasıl Çalışır?
EMDR terapisinin temeli ‘‘Adaptif Bilgi İşleme Modeli’’ ne dayanır. Bu modele göre beyin, beden temelli bir sistemle yaşam deneyimlerimiz sonucu kendisine gönderilen her türlü bilgiyi kaydeder, işler ve işlevsel hale getirir. Düşünce, duygu, beden duyumu, koku, ses gibi tüm bilgiler işlenir ve ilgili anı ağına bağlanıp bütünleşir. Böylece o deneyimle alakalı öğrenme gerçekleşir ve bundan sonra o deneyime yakın bir olayla karşılaştığımızda ilgili öğrenmeyi kullanmamız için depolanır.
Travmatik ya da bizi çok fazla tehdit eden bir olayla karşılaştığımızda ise adaptif bilgi işleme modeli görevini yerine getiremez ve yeni bilgi işlenip mevcut anı ağıyla bütünleşemez. Bambaşka bir yerde depolanan bu rahatsız edici anılar daha sonra bazı tetikleyiciler tarafından tetiklenirse o anıya dair kötü duyumlar yeniden yaşanır ve kişiyi etkiler.
Bu tip anıların EMDR ile işlenmesi ise daha olumlu ve güçlendirici inanç ve duyguların ilgili rahatsız edici anıya entegre edilmesini ve danışanın yeni olaylar karşısında uygun davranışlar sergilemesini ve günlük yaşamını daha sağlıklı bir şekilde yönetebilmesini sağlar.
EMDR Ne Kadar Zaman Alır?
EMDR terapisi kısa süreli terapiler grubunda yer alır. Terapinin ne kadar süreceği, sorunun tipi, ne zamandır devam ettiği ve kişiyi rahatsız etme derecesine göre değişiklik gösterir.
