Tıkalı tüpler rahim filmi [HSG] ile açılır mı?

Rahim filmi HSG çekilmesini takip eden 4 ay boyunca gebe kalma olasılığı belirgin derecede artmaktadır. Bu nedenle araştırmacılar rahim filmi çekimi sırasında tüplerden geçen inceleme sıvısının buradaki zayıf yapışıklıkları açtığını, sümüksü tıkaçları süpürdüğünü düşünmektedirler.

HSG yaptığım bazı hastalarım bana şu soruyu soruyorlar: “Tüplerim açık mıydı yoksa siz mi açtınız?”

Gerçekte, tüpün bir tarafından basınçla verdiğimiz sıvının öteki taraftan çıktığını röntgen cihazının ekranında gördüğümüzde, sadece tüpün son durumda açık olduğunu söyleyebiliriz. Tüpü açtığımızı ileri sürebilmemiz için önceden kapalı olduğunu bilmemiz gerekirdi. Peki, rahim filmi HSG'de tıkalı çıkan bir tüpü nasıl açabiliriz?

Eskiden HSG incelemesinde, başlangıç kısmından itibaren kapalı olduğu saptanan tüpleri açmanın tek yolu laparoskopi denilen ameliyat idi. Ucunda kamera bulunan aletlerle karına açılan deliklerden içeri girilerek yapılan bu operasyon hakkındaki bilgileri ve videoları internette bulabilirsiniz.

Artık rahim filmi HSG’de tıkalı olduğu bildirilen tüplerin yaklaşık %70 gibi büyük bir kısmını ameliyatsız açmanın (veya bazen aslında açık olduğunu göstermenin) yeni bir yöntemi var: Selektif Salpingografi.

Selektif salpingografi yönteminde, tıpkı anjiyo yapar gibi ince yumuşak bir kateter vajinadan kapalı olan tüpün ağzına ilerletilir ve inceleme sıvısı doğrudan doğruya tüpün içine fışkırtılır. Tüp açılsa da açılmasa da bu işlem ağrısızdır. Genellikle sadece 1-2 dakika sürer. Rahim filminden farklı bir riski yoktur. Ucuzdur.

Bu tekniğin etkin, kolay, güvenli ve ucuz olması nedeniyle rutin HSG işleminin gerektiğinde uygulanan vazgeçilmez bir parçası olması gerektiğini düşünmekteyiz. Amerikan Üreme Tıbbı Topluluğu (ASRM), HSG’de tüpün tıkalı çıktığı bazı durumlarda selektif salpingografi ile işleme devam edilmesi gerektiğini önermektedir. Bizim Türkiye’deki uygulamamız da bu yöndedir.

HSG incelemesi için hazırlanmış, muayene aleti uygulanmış, az önce HSG yapılmış bir kadına kapalı çıkan tüpünü açabilmek umuduyla “selektif salpingografi” yapabilmek için sadece yeni tüp kateterini ambalajından çıkarmak ve rahim içindeki yerine yerleştirmek gerekir. Bu kısacık ilave işlemin sonuçları ise şaşırtıcı oranda yüz güldürücüdür.

Tüplerde sıvı birikmesi (hidrosalpinks) bulunması, tüpün cerrahi olarak kapatılmış olması, tüpün ciddi enfeksiyonlar, SIN veya dış gebelik gibi nedenlerle ileri derecede hasar görmüş olması durumlarında selektif salpingografi uygulanmaz.