TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI
BAĞIMLILIK NEDİR?
Bağımlılık kullandığımız bir nesne veya yaptığımız bir eylem üzerinde kontrolü kaybedip onsuz yaşayamaz hale gelmektir. Mesela bilgisayarda, tablette ve telefonda oyun oynarken ya da internette vakit geçirirken zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorsak ve oyunu bırakamıyorsak bu bir uyarı işareti olabilir. İnternet ve teknoloji bağımlılığı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durum olarak tanımlanmaktadır.
Geçmiş yıllarda insan-teknoloji ilişkisinin yoğun olmasına “takıntı” denilirken, son yıllarda birçok psikolog tarafından “bağımlılık” olarak adlandırılmaktadır. Öyle ki bu bağımlılığın alkol bağımlılığıyla eş değer olduğu düşünülmektedir. Hatta bazı araştırmalar teknoloji bağımlılığının fiziksel bağımlılıklara (alkol, ilaç, vb) göre daha zor kontrol altına alındığını göstermiştir. Veriler çelişkili olsa da ortak kanı teknolojinin bir bağımlılık türü olduğu ve tedavi edilmesi gerektiğidir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Genç ya da yaşlı her yaştan insanın cinsiyet, eğitim ya da entelektüel düzey farkı olmaksızın teknoloji bağımlısı olma riski vardır.
- Spordan uzak duran ve hareketsiz yaşamı tercih edenler.
- Olumsuz ve bağımlı arkadaş çevresi bulunanlar.
- Ders başarısı sürekli düşük olan ya da okul dışı faaliyetlere karşı isteksiz olanlar.
- Arkadaş edinme, iletişim kurma ve iletişimi devam ettirme becerileri az olanlar.
- Aile içi çatışmalar yaşayan, sağlıklı iletişimi olmayan aile üyeleri.
- Hayatlarında kaliteli vakit geçirebileceği aktiviteler bulunmayanlar.
- Sosyal ilişkilerinde kendini ifade etmekte güçlük yaşayanlar.
- Aileleri teknolojiyi olumsuz ve bilinçsiz kullanan bireyler.
BAĞLAN AMA BAĞIMLI OLMA!
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ
Bir kişide bağımlılığın başladığını ya da başlamak üzere olduğunu aşağıdaki belirtilerden anlayabiliriz:
- Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.
- Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.
- Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.
- Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.
- İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.
- Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.
- Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.
- Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.
Teknoloji bağımlılığının içeriği karmaşıktır. Örneğin madde bağımlılığında sonuç önemliyken (madde yarattığı etki yüzenden alınır – eylemin sonucu önemlidir), teknoloji bağımlılığında süreç (teknolojik aletle geçirilen zaman) önemlidir. Kitap okumak ya da koleksiyon toplamak gibi hobilerden farklı olarak teknolojik aletler ile ilişkide kişiye sürekli uyaran gider. Bu kadar yoğun uyaran sağlayan bir ilişkide kullanıcıların çoğu bağımlı olma riski ile karşı karşıyadır.
GERÇEK DÜNYA VE SANAL DÜNYANIN YARIŞINDA KAZANAN SANAL DÜNYA İSE BAĞIMLISINIZ DEMEKTİR.
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ NEDEN OLDUĞU SORUNLAR
|
Fiziksel şikâyetler
|
Sosyal alanda görülen şikâyetler
|
- TOLERANS GELİŞTİRME: Kişi için ilk başlarda bir saat oyun oynamak yeterli olurken ilerleyen günlerde bu süre iki, üç, dört saate çıkar. Sonunda kişi öyle bir noktaya gelir ki yemek, tuvalet, uyku gibi işler dışında tüm vaktini teknolojik araç başında geçirmek ister. Hatta banyo yapmaya üşenir, kokusu tüm eve yayılır! Bazen oyunun en heyecanlı yerinde tuvaleti gelir ama gitmeye üşenir ve tuvaletini tutabildiği kadar tutar. Ailesiyle vakit geçirmek ve beraber yemek yemek yerine odasında, bilgisayar başında abur cuburla öğünlerini geçiştirmeye başlar. Böylelikle sağlığını kaybeder; kilo alır, cildi bozulur, gözleri zarar görür.
- YOKSUNLUK SENDROMU: Yoksunluk alıştığımız bir şeyden ayrı kaldığımızda onun yokluğunu güçlü bir şekilde hissetmek anlamına gelir. Bağımlılarda bu çok şiddetli olabilir. Yani kişi bağımlısı olduğu teknolojik aracı kullanmadığı zaman psikolojik olarak kendini güçsüz, çaresiz, kaygılı, stresli ve sinirli hisseder. Hatta başı ağrıyabilir, terleme, uykusuzluk ve aşırı mutsuzluk hissedebilir. Bunları aşmak için de bir an önce bağımlı olduğu şeye kavuşmak ister.
BAĞIMLILIĞI KONTROL ALTINA ALMA YÖNTEMLERİ
- Günlük internet kullanım saatlerini değiştirin.
- Zaman sınırlaması koyun
- Program yapın (haftalık internet kullanımı çizelgeleri hazırlayın).
- Yapmayı isteyip de fırsat bulamadığınız faaliyetleri bir deftere yazın, internet kullanmak için yoğun istek duyduğunuzda yazdıklarınızdan yapmayı deneyin.
- Spor yapın.
- Dışarı çıkın.
ÇOCUK VE ERGENLERDE BAĞIMLILIĞI ÖNLEME
2 yaşından küçük çocukların internet, televizyon ya da bilgisayarla karşılaşması uygun değildir. Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı yeterlidir. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika zaman ayrılmalıdır. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek olmakla birlikte günde 1 saat kullanım uygundur. Lise çağında da günlük 2 saat yeterlidir.
Yoksunluk durumu; bağımlı öğrencilerin % 74,5’inde saptanırken bağımlı olmayanların % 10,5’inde saptanmıştır. İnternette geçirdiği zamanı gizlemek için yalan söyleme; bağımlı öğrencilerin % 38’inde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4’ünde saptanmıştır.. İnternette geçirdiği zamandan suçluluk duyma, bağımlı öğrencilerin % 33’ünde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4,3’ünde saptanmıştır.
NE YAPMALI?
- Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın.
- Çocuklarınızı yetenek ve ilgi alanlarına uygun spor dallarına yönlendirin.
- Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini destekleyin, onları bir araya getirecek aktivite planlayın.
- Çocuğunuzun bilgisayar kullanımını kontrol edin ve sanal ortamdaki arkadaşlarını tanıyın.
- Bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına özen gösterin.
- Uzun süreli bilgisayar kullanan çocuğunuzu engelleyemiyorsanız mutlaka uzman yardımı alın.
NE YAPMAMALI?
- Akıllı telefon/tablet vs. gibi aletleri çocukları teselli etmek, susturmak için asla kullanmayın.
- Çocukların kontrolsüz ve uzun süre internet kullanmasına izin vermeyin.
- Yemek ve çay saatlerinde bilgisayar başındaki çocuğa servis yapmayın, size katılmasını sağlayın.
- TV veya internet benzeri teknolojik alet merkezli ev düzeni kurmayın.
Güç koleji olarak çocuklarımıza gereken desteği vermek ve onları bilinçlendirmek adına mart ayında bu konuyla ilgili seminer düzenlemeyi planlamaktayız. Ayrıca sizlerden gelen öneriler de bizim için son derece önemlidir. Velilerimizden ricamız çocuklarınızı bu konuda bilinçlendirmeniz ve evde/sosyal ortamlarda onlara destek olmanız.
Saygılarımla
Psk. Ebru ÖZTRAK GÜNGÖR
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI
BAĞIMLILIK NEDİR?
Bağımlılık kullandığımız bir nesne veya yaptığımız bir eylem üzerinde kontrolü kaybedip onsuz yaşayamaz hale gelmektir. Mesela bilgisayarda, tablette ve telefonda oyun oynarken ya da internette vakit geçirirken zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorsak ve oyunu bırakamıyorsak bu bir uyarı işareti olabilir. İnternet ve teknoloji bağımlılığı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durum olarak tanımlanmaktadır.
Geçmiş yıllarda insan-teknoloji ilişkisinin yoğun olmasına “takıntı” denilirken, son yıllarda birçok psikolog tarafından “bağımlılık” olarak adlandırılmaktadır. Öyle ki bu bağımlılığın alkol bağımlılığıyla eş değer olduğu düşünülmektedir. Hatta bazı araştırmalar teknoloji bağımlılığının fiziksel bağımlılıklara (alkol, ilaç, vb) göre daha zor kontrol altına alındığını göstermiştir. Veriler çelişkili olsa da ortak kanı teknolojinin bir bağımlılık türü olduğu ve tedavi edilmesi gerektiğidir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Genç ya da yaşlı her yaştan insanın cinsiyet, eğitim ya da entelektüel düzey farkı olmaksızın teknoloji bağımlısı olma riski vardır.
- Spordan uzak duran ve hareketsiz yaşamı tercih edenler.
- Olumsuz ve bağımlı arkadaş çevresi bulunanlar.
- Ders başarısı sürekli düşük olan ya da okul dışı faaliyetlere karşı isteksiz olanlar.
- Arkadaş edinme, iletişim kurma ve iletişimi devam ettirme becerileri az olanlar.
- Aile içi çatışmalar yaşayan, sağlıklı iletişimi olmayan aile üyeleri.
- Hayatlarında kaliteli vakit geçirebileceği aktiviteler bulunmayanlar.
- Sosyal ilişkilerinde kendini ifade etmekte güçlük yaşayanlar.
- Aileleri teknolojiyi olumsuz ve bilinçsiz kullanan bireyler.
BAĞLAN AMA BAĞIMLI OLMA!
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ
Bir kişide bağımlılığın başladığını ya da başlamak üzere olduğunu aşağıdaki belirtilerden anlayabiliriz:
- Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.
- Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.
- Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.
- Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.
- İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.
- Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.
- Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.
- Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.
Teknoloji bağımlılığının içeriği karmaşıktır. Örneğin madde bağımlılığında sonuç önemliyken (madde yarattığı etki yüzenden alınır – eylemin sonucu önemlidir), teknoloji bağımlılığında süreç (teknolojik aletle geçirilen zaman) önemlidir. Kitap okumak ya da koleksiyon toplamak gibi hobilerden farklı olarak teknolojik aletler ile ilişkide kişiye sürekli uyaran gider. Bu kadar yoğun uyaran sağlayan bir ilişkide kullanıcıların çoğu bağımlı olma riski ile karşı karşıyadır.
GERÇEK DÜNYA VE SANAL DÜNYANIN YARIŞINDA KAZANAN SANAL DÜNYA İSE BAĞIMLISINIZ DEMEKTİR.
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ NEDEN OLDUĞU SORUNLAR
|
Fiziksel şikâyetler
|
Sosyal alanda görülen şikâyetler
|
- TOLERANS GELİŞTİRME: Kişi için ilk başlarda bir saat oyun oynamak yeterli olurken ilerleyen günlerde bu süre iki, üç, dört saate çıkar. Sonunda kişi öyle bir noktaya gelir ki yemek, tuvalet, uyku gibi işler dışında tüm vaktini teknolojik araç başında geçirmek ister. Hatta banyo yapmaya üşenir, kokusu tüm eve yayılır! Bazen oyunun en heyecanlı yerinde tuvaleti gelir ama gitmeye üşenir ve tuvaletini tutabildiği kadar tutar. Ailesiyle vakit geçirmek ve beraber yemek yemek yerine odasında, bilgisayar başında abur cuburla öğünlerini geçiştirmeye başlar. Böylelikle sağlığını kaybeder; kilo alır, cildi bozulur, gözleri zarar görür.
- YOKSUNLUK SENDROMU: Yoksunluk alıştığımız bir şeyden ayrı kaldığımızda onun yokluğunu güçlü bir şekilde hissetmek anlamına gelir. Bağımlılarda bu çok şiddetli olabilir. Yani kişi bağımlısı olduğu teknolojik aracı kullanmadığı zaman psikolojik olarak kendini güçsüz, çaresiz, kaygılı, stresli ve sinirli hisseder. Hatta başı ağrıyabilir, terleme, uykusuzluk ve aşırı mutsuzluk hissedebilir. Bunları aşmak için de bir an önce bağımlı olduğu şeye kavuşmak ister.
BAĞIMLILIĞI KONTROL ALTINA ALMA YÖNTEMLERİ
- Günlük internet kullanım saatlerini değiştirin.
- Zaman sınırlaması koyun
- Program yapın (haftalık internet kullanımı çizelgeleri hazırlayın).
- Yapmayı isteyip de fırsat bulamadığınız faaliyetleri bir deftere yazın, internet kullanmak için yoğun istek duyduğunuzda yazdıklarınızdan yapmayı deneyin.
- Spor yapın.
- Dışarı çıkın.
ÇOCUK VE ERGENLERDE BAĞIMLILIĞI ÖNLEME
2 yaşından küçük çocukların internet, televizyon ya da bilgisayarla karşılaşması uygun değildir. Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı yeterlidir. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika zaman ayrılmalıdır. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek olmakla birlikte günde 1 saat kullanım uygundur. Lise çağında da günlük 2 saat yeterlidir.
Yoksunluk durumu; bağımlı öğrencilerin % 74,5’inde saptanırken bağımlı olmayanların % 10,5’inde saptanmıştır. İnternette geçirdiği zamanı gizlemek için yalan söyleme; bağımlı öğrencilerin % 38’inde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4’ünde saptanmıştır.. İnternette geçirdiği zamandan suçluluk duyma, bağımlı öğrencilerin % 33’ünde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4,3’ünde saptanmıştır.
NE YAPMALI?
- Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın.
- Çocuklarınızı yetenek ve ilgi alanlarına uygun spor dallarına yönlendirin.
- Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini destekleyin, onları bir araya getirecek aktivite planlayın.
- Çocuğunuzun bilgisayar kullanımını kontrol edin ve sanal ortamdaki arkadaşlarını tanıyın.
- Bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına özen gösterin.
- Uzun süreli bilgisayar kullanan çocuğunuzu engelleyemiyorsanız mutlaka uzman yardımı alın.
NE YAPMAMALI?
- Akıllı telefon/tablet vs. gibi aletleri çocukları teselli etmek, susturmak için asla kullanmayın.
- Çocukların kontrolsüz ve uzun süre internet kullanmasına izin vermeyin.
- Yemek ve çay saatlerinde bilgisayar başındaki çocuğa servis yapmayın, size katılmasını sağlayın.
- TV veya internet benzeri teknolojik alet merkezli ev düzeni kurmayın.
Saygılarımla
Psk. Ebru ÖZTRAK GÜNGÖR
