Sezaryen olan bir kadının daha sonraki gebeliğinde normal doğum yapmasına “sezaryen sonrası vajinal doğum (VBAC, vaginal birth after cesarean)” veya “sezaryen sonrası normal doğum” denir. Bu durum her zaman mümkün değildir fakat bazı şartlar sağlandığında mümkün olmaktadır ve ülkemizde olmasa da bazı ülkelerde sık uygulanmaktadır. Her zaman mümkün olmayan ve her zaman güvenli olmayan bir durum olduğu da gerçektir. Bu nedenle bir kere sezaryen geçiren kadınlar bundan sonraki gebeliklerinde de hemen her zaman sezaryen olacakları konusunda öneriler alırlar bu nedenle genellikle “bir kere sezaryen hep sezaryen” sözü geçerli olur.
SSVD Doğum Nasıl Gerçekleşir?
SSVD ile normal vajinal doğum arasında bir fark yoktur. Birkaç uygulama farkı vardır. SSVD’de sancıların kendiliğinden başlaması tercih edilir. Her ne kadar önceden sezaryen olmuş hastalarda suni sancı verilmesinin rahim yırtılması riskini artırdığını gösteren veriler ve kanıtlar oldukça kısıtlıysa da, klinik gözlemler bunu düşündürmektedir.
ACOG (Amerikan Obstetrisyen ve Jinekologlar Cemiyeti) bunu destekleyen yüksek kaliteli veriler yetersiz olduğundan suni sancı kullanılmasını sakıncalı bulunmadığını açıklamıştır. Bununla birlikte, SSVD deneyecek hastalarda suni sancı ya da doğumun başlatılması amacıyla rahim ağzını yumuşatacak ilaçların kullanılması genellikle önerilmemektedir.
SSVD için ideal şartlar taşıyan bir anne adayının sağlıklı bir şekilde vajinal doğum yapma olasılığı %60-80 civarındadır. Geriye kalan %20-40 anne adayında çeşitli nedenlerle SSVD yarıda kesilir ve sezaryenle doğuma geçilir. Bu duruma sezaryen sonrası başarısız vajinal doğum denemesi adı verilir.
SSVD’nin yarıda kesilmesinin en önemli nedenleri arasında doğum eyleminin yeterince hızlı ilerlememesi yer alır. Bunun dışında eski dikiş yerinin açılma ve yırtılma şüphesi varlığında da doğum sezaryenle gerçekleştirilir.
Doğum eylemi başladıktan sonra yapılacak bir sezaryen işlemi doğum başlamadan önce yapılan bir sezaryen ile benzer riskler içerir. Ama rahim iltihapları daha sık görülür.
Ayrıca anne adayının kan grubuna uygun en az iki ünite taze kan hazır bulundurulur.
Sonuç olarak ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) 2010 yılında yayınladığı bültende durumu özetlemiştir. Bu bültendeki yer alan sonuçlar şu şekilde sıralanabilir.
Önceki doğumunu sezaryen ile gerçekleştirmiş olan kadınlar için tekrarlayan gebeliklerinde doğal doğum güvenli bir alternatiftir.
Daha önce iki sezaryen olmuş olan kadınlar bile doğal doğum yapabilirler.
Daha önceki doğumunu sezaryenle gerçekleştirmiş ve şimdi ikiz bekleyen kadınlar da doğal doğum yapabilirler.
Önemli olan kesinin yatay ve karnın alt kısmında olmasıdır.
Sezaryen sonrası vajinal doğumu (SSVD) deneyen adayların ortalama yüzde 60 ila 80′i başarılı olmaktadır.
SSVD, kadınların ciddi bir karın ameliyatı geçirmesini önleyerek kanama ve enfeksiyon riskini azaltmakta, ve doğum sonrası iyileşme süresini kısaltmaktadır.
SSVD denemesi sırasında rahim yırtılma riski düşüktür. %0.5 ila %0.9 arasında bu riskin gerçekleşmesi halinde ise acil müdahale gerekir.
Herhangi bir hastanede daha önce SSVD yapılmamışsa bile, bu, tekrar sezaryen olmak istemeyen bir hastanın SSVD isteğinin reddedilmesini gerektirmez.
SEZARYEN SONRASI VORMAL DOĞUM KİMLER İÇİN DAHA UYGUNDUR?
Daha önce sadece bir kere sezaryen geçirmiş olanlar
Pelvis yapısı (doğum kanalı) normal doğuma uygun olanlar
Daha önce sezaryen dışında rahim ile ilgili ameliyat (myomektomi gibi) geçirmemiş olanlar
Normal doğuma engel teşkil edecek herhangi bir hastalığı olmayanlar
Bebeğin kilosunun normal sınırlardan fazla olmaması ve başı doğum kanalına doğru (verteks) pozisyonunda olması ssvd için ideal şartlardır.
Sezaryen ile doğumun ve normal yolla doğumun bazı farklı avantajları ve riskleri olduğu gibi sezaryen sonrası normal doğumun da bazı avantajları ve riskleri vardır. Örneğin sezaryen sonrası normal doğum ile anne bir kere daha sezaryen olmaktan kurtulmuş olacak ve doğum sonrası ağrı, enfeksiyon, kanama gibi komplikasyonlar daha az olacaktır.
Fakat sezaryen sonrası normal doğumun getirdiği en büyük risk rahmin yırtılması (uterin rüptür) riskidir ve bu durum bazen yırtık alanın onarılması ile tamir olabilirken bazen rahmin tamamen alınmasını gerektirecek kadar ciddi olabilmektedir hatta fazla miktarda kanama ile anne hayatını tehlikeye sokabilmektedir. Yapılan çalışmalarda sezaryen sonrası vajinal doğum denemelerinin %60-80 oranında başarıyla sonuçlandığı gösterilse de önemli riskleri nedeniyle ülkemizde sıcak bakılmayan ve pek denenmeyen bir uygulamadır. Bazen sezaryenin üzerinden 5 veya 10 yıl geçerse artık normal doğumun risksiz olabileceği konusunda yanlış duyumlar olabilmektedir hastalar etrafında, bunun aslı yoktur ve sezaryenin üzerinden çok yıllar geçse bile bir şey değişmemektedir.
Bazen sezaryen geçirmiş bir anne adayı sancı çekmiş ve rahim ağzı fazlasıyla açılmış, normal doğuma çok az kalmış şekilde geldiğinde mecburen normal yoldan doğurtulabilmektedir.
HANGİ DURUMLARDA SSVD UYGUN DEĞİLDİR?
Daha önce sezaryen olmanızı gerektiren durum hala devam ediyorsa mecburen yine sezaryen olmanız gerekecektir. Örneğin annenin herhangi bir hastalığı nedeniyle sezaryen gerekmişse ve bu hastalık halen devam ediyorsa..
Daha önce geçirilen sezaryende rahim dikine (vertikal) kesilmişse daha sonra normal doğum yapılamaz çünkü bu durumda rahmin normal doğumda yırtılma (rüptür) riski çok yüksektir. Fakat sezaryenlerde rahim duvarına dikine kesi nadiren yapılır çoğunlukla yan (transvers) kesi yapılır. Bu kesiden kasıt cildinize yapılan kesi değil rahim duvarına yapılan kesidir. Cilt yan kesilse bile rahim duvarındaki kesi dik olabilir. Bunu sezaryeni yapan doktor bilebilir sadece.
Daha önce sezaryen gerektiren durum anne doğum çatısının uygunsuzluğu ise bu durum değişmeyeceği için yine normal doğum olamayacaktır.
Çoğul gebelik olanlar
Yüksek tansiyon ve şeker hastalığı olanlar
Daha önce sezaryen dışında rahimle ilgili ameliyatlar (myom ameliyatı gibi) geçirenler
Acil sezaryen ameliyatı yapılamayacak yerlerde sezaryen sonrası normal doğum denenmemelidir.
SSVD DE BAŞARI (VAJİNAL DOĞUMUN GERÇEKLEŞMESİ) OLASILIĞI NEDİR?
SSVD için ideal şartlar taşıyan bir anne adayının sağlıklı bir şekilde vajinal doğum yapma olasılığı %75 civarındadır.
Geriye kalan %25 anne adayında çeşitli nedenlerle SSVD yarıda kesilir ve sezaryenle doğuma geçilir. SSVD’nin yarıda kesilmesinin en önemli nedenleri arasında doğum eyleminin yeterince hızlı ilerlememesi yer alır. Bunun dışında eski dikiş yerinin açılma ve yırtılma şüphesi varlığında da doğum sezaryenle gerçekleştirilir.
