Hiperaktivite, olağandışı hareketlilik veya anormal derecede aktif olma durumuna denilmektedir. Diğer bir deyişle ise çocukların kendini kontrol edemediği psikolojik bir hastalıktır. .DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) olan çocuklar dikkatini toparlamakta veya bir yerde sabit durmakta zorlanabilirler.
DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) olan bazı çocuklar sadece ev hayatı değil aynı zamanda okul hayatlarında da sorunlarla karşılaşabilirler.
Okul öncesi çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı koymak zordur, çünkü bu yaşlar çocukların genelde hareketli oldukları ve öz denetimlerinin yetersiz olduğu yıllardır. Bu dönemde DEHB tanısı koymakta aceleci davranmamak önemlidir. Ancak, çocuğu aile danışmanlığı, davranışsal öneriler ve düzenli takiplerle okula başlama yaşına dek izlemek gerekir.
DEHB gösteren pek çok çocuk bebekliklerinde de huzursuz, hareketli, çok ağlayan, az uyuyan, beslenme sorunları olan zor mizaçlı bebekler olabilir. Hatta bazı anneler bebeklerinin anne karnında iken bile çok hareketli olduğunu fark ettiklerini söylerler.
OKULDAKİ DAVRANIŞLAR ÖNEMLİ
Klinik muayene sırasında yapılan gözlem, okul öncesi kurum ya da aileye verilen bozukluğun belirtilerini sorgulayan derecelendirme ölçekleri ile belirtiler araştırılır. DEHB tanısı konulurken okul öncesi eğitici ve öğretmenlerden bilgi almak son derece önemlidir.
Çocuk zamanının önemli bir kısmını okul öncesi kurumlarda geçirmektedir. İlkokula başlandığında artık sınıfta uyulması gereken kurallar ve çocuğun zihinsel çaba göstermesi beklenen işlevlerle doludur tüm bu işlevler DEHB olan bir çocuk için zorlayıcıdır. Ayrıca, sıklıkla öğretmenlerin böyle çocuklar için izlenimi; sınıf düzenini bozduğu ve dersi izleyemediği yönündedir.
OKUL ÖNCESİNDE HİPERAKTİVİTE VE DÜRTÜSELLİK BELİRTİLERİ
Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır.
Çoğu zaman sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.
Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
Çoğu zaman çok konuşur.
Çoğu zaman soru tamamlanmadan hemen cevabı verir.
Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.
Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer.
ÇOCUĞUMDA DEHB OLDUĞUNDAN ŞÜPHELENİYORSAM NE YAPMALIYIM?
Belirtilerden yalnızca birinin olması tek başına DEHB tanısı koymak için yeterli değildir. Bahsi geçen belirtilerden DSM 5’e göre teşhis konulabilmesi için çocuklarda 6 ya da daha fazla bulgu, 17 yaş sonrası için en az 5 bulgu olması gerekmektedir. Bu sebeple annebabalar ve öğretmenler çocukları iyi gözlemlemelidir. Bazı anne-babalarda her hareketli çocuğu “hiperaktif” olarak etiketleme eğilimi bulunurken bazı annebabalarda ise çocuğunu tembel, umursamaz veya ilgisiz olarak değerlendirip görmezden gelme görülebilmektedir.
Eğer çocuğunuzda bahsedilen belirtilerden bazıları yoğun olarak bulunuyorsa ve bu belirtiler okul, ev ortamı gibi birden fazla ortamda görülüyorsa kendi başınıza tanı koymak yerine, ayrıntı değerlendirme ve uzman görüşü için en yakın Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Uzmanına başvurunuz!
Unutulmamalıdır ki, DEHB uygulanan tedaviye çok iyi yanıt veren bir bozuktur. Buna karşın tedavi edilmediğinde çocuklarda, zihinsel becerileri yeterince kullanamama ve dolayısıyla okul başarısında düşme, günlük yaşama adaptasyon sorunları gibi birçok problem ortaya çıkabilmektedir.
