Kelime anlamı saplantı olan obsesyon, kişinin sahip olduğu takıntılı düşüncelerdir.
Obsesif (takıntılı, saplantılı) düşünceler kişinin iradesi dışında gerçekleşir ve bu düşünceler
mantıklı bir çaba ile kovulamaz.
Kompulsiyonun kelime anlamı ise zorlantıdır. Kompulsiyon, kişinin obsesif ve
kovamadığı düşünceleri bilinçdışında yok etmek için yapılan hareketlerden oluşur. Kısacası
kompulsiyon, saplantılı düşüncelerin neden olduğu zorlantı davranışlarıdır.
Obsesif kompulsif rahatsızlık halk arasında takıntı hastalığı, temizlik hastalığı olarak
da bilinmektedir. Toplumda görülme oranı %3 civarındadır, kadınlarda ise erkeklere oranla
görülme olasılığı daha sıktır. Ruhsal bozukluklar içinde en erken yaşta başlayan
rahatsızlıklardan biridir. 6-7 yaşında ki çocuklarda mental obsesyonlar ortaya çıkabilmektedir.
OKB NEDEN ORTAYA ÇIKAR?
Obsesif kompulsif bozukluk organik bir beyin hastalığıdır. Genetik faktörünün
yanında öğrenilmiş tarafı da vardır. Çok titiz, takıntı boyuntunda temizlik yapan bir annenin
çocuğu temizlik obsesyonu ve kompulsiyonu yaşayabilir. OKB, sosyal boyutlar ve psikolojik
boyutlar sebebiyle de ortaya çıkabilmektedir. Tüm bu durumlar bir araya geldiğinde obsesif
kompulsif rahatsızlıklarla karşılaşılabilmektedir.
Mental Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Mental obsesyonlar kişinin kendini inandırdığı, gerçekçi olmayan düşüncelerinden
oluşmaktadır. Mental obsesyon ve kompulsiyon yaşayan kişiler, sahip oldukları gerçek dışı
düşüncelere göre yapması gereken davranışları yapmazlar ise kötü bir şey olacak düşüncesine
kapılırlar. Örneğin; ‘Ellerimi beş kere üst üste yıkamazsam başıma kötü bir şey gelecek.’,
‘İçimden 30’a kadar sayarsam sınavdan iyi bit not alacağım.’ gibi düşüncelere ve davranışlara
sahip olurlar eğer bu davranışları yerine getirmezlerse ciddi bir rahatsızlık duyarlar. Bu tür
saplantılı düşünceler ve zorlantılı davranışlar kişinin hayatını zorlaştırmakta, olumsuz yönde
etkilemektedir.
Temizlik ile İlgili Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Normalin abartılması durumu ve kirlilik duygusudur. Yaşamda olması gereken
temizliğin ötesinde, aşırı bir temizlik var ise bir temizlik takıntısından bahsedilebilir. Temizlik
ile ilgili saplantılı düşünceleri ve zorlantı davranışları olan kişiler günün büyük bir bölümünü
temizlik yaparak geçirirler. Kendileri ile birlikte, beraber yaşadığı kişileri de bu duruma
zorlayabilmektedirler. Sürekli el yıkamak, vücudunun ve yaşam ortamının sürekli pislendiğini
düşünerek sürekli temizlik yapıp yinede rahatlamayarak kompulsif ve sürekli davranışlar
gösterirler. Obsesif kompulsif bozukluğun temizlik boyutu kendi ile birlikte çevresinde ki
kişilerin de hayatını oldukça zorlaştırır. Maddi ve manevi olarak kişiyi zarara uğratır.
Kuşku Obesyon ve Kompulsiyonları
Kuşku içeren obsesif düşüncelerin kontrol kompulsiyonları ile sonuçlandığı
durumlardır. Örneğin; ‘Kapıyı kapattım mı?’, ‘Ütüyü fişten çektim mi?’ gibi soruları kendine
sürekli olarak sorma ve cevaplarını bulamama hali sonucunda defalarca kontrol etme
davranışları sergilenmektedir.
Hastalık – Bulaşma Obsesyon ve Kompulsiyonları
Hasta olmaktan korkma düşünceleri ve bu durumdan kaçınma davranışlarıdır. Bu tür
obsesif kompulsif bozukluğa sahip bir kişi yolda yürürken karşı kaldırımda gördüğü bir
köpeğin kuduz olduğunu düşünüp aşı yaptırabilmektedir. Başkalarından hastalık veya pislik
bulaşacağını düşünerek sürekli olarak temizlenme ya da hastanelere gidip kontrol edilme
ihtiyacı hissetmektedir. Bu durum kişinin sosyal yaşantısını ve ruhsal durumunu oldukça
olumsuz etkiler, yaşam kalitesini düşürür ve hayatını zorlaştırır.
Düzen - Simetri Obsesyon ve Kompulsiyonları
Her şeyin düzenli ve simetrik olması arzusu, aksi halde rahatsızlık duyma durumudur.
Düzen simetri obsesyon ve kompulsiyonuna genellikle saplantılı temizlik düşüncesi eşlik
etmektedir. Bu tür obsesif kompulsif bozukluğa sahip olan kişiler her şeyin görüntüsünün
mükemmel, düzenli ve simetrik olmasını isterler. Düzensiz ortamlardan kaçınırlar ya da
duruma müdahale etmek zorunda hissedirler. Tüm obsesif kompulsif rahatsızlıklar gibi bu
durumda kişinin hayatını olumsuz yönde etkilemektedir.
Obsesif kompulsif bozukluklar kişiyi yaşamdan uzaklaştırır. Temizlik takıntısı olan
kişiler yaşamdan keyif almak yerine sürekli olarak temizlik yapma isteği duyarlar kendilerine,
ailelerine ve arkadaşlarına zaman ayıramazlar. Sürekli temizlenme ve temizleme ihtiyacından
dolayı defalarca kez aynı davranışı sergileyip sonucunda yine de rahatlamış hissedemezler.
Mental takıntıları olan kişiler kafalarının içinde dönüp dolaşan düşüncelerden yorulsalar da
kompulsif davranışları yerine getiremeden rahatlayamazlar fakat bu durum onların zihinlerini
sürekli meşgul eder ve kişide mental bir yorgunluk oluşmasına sebep olur. Kuşku takıntısı
olan kişiler kontrol etme davranışlarından dolayı günlük yaşamda sürekli olarak bir yerlere
geç kalma sonucuyla karşılaşabilirler. Geri dönüp kontrol etme şansları olmadıkları
zamanlarda ise ruhsal bir sıkıntıyla karşı karşıya gelirler. Tüm bu obsesyonların ve
kompulsiyonların yanında mistik, saldırganlık, cinsel, sayma obsesyonları ve kompulsiyonları
gibi birçok çeşidi daha bulunmaktadır.
Obsesif düşünceler ve kompulsif davranışlar kişinin yaşamını zorlaştırır, sosyal
yaşamdan uzaklaştırır ve ruhsal sıkıntılara yol açar. Obsesif kompulsif bozukluklara başka
ruhsal rahatsızlıklar da eşlik edebilmektedir. Kişi, yaşadığı durumdan yorulup yaşamdan keyif
alamayıp depresyon yaşayabilmektedir. Ayrıca panik bozukluk ve anksiyete (kaygı)
bozuklukları ile karşılaşılabilmektedir. OKB tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavisinde
bilişsel davranışçı terapi ve antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır. Kişinin yaşamını ne kadar
etkilediğine bağlı olarak tedavi yöntemine karar verilmektedir. Rahatsızlık farkedilip ilk 6 ay
içinde tedaviye başlanırsa daha hızlı sonuçlar elde edilir. Kendinizde OKB olduğunu
düşünüyorsanız kronikleşmesini beklemeden tedaviye başlamak için psikolog veya psikiyatri
hekimlerine başvurmanız gerekmektedir.
